تاثیر مصرف دارو بر حسب نوع جنسیت

آیا تاثیر داروها بر خانم ها با آقایان متفاوت است و چه فرقی در نحوه عملکرد دارو در زن و مرد وجود دارد می خواهیم تاثیرگذاری داروها را بر حسب نوع جنسیت افراد مختلف بسنجیم با ما همراه باشید

بدن مردان و زنان تفاوت های زیاد بیولوژیکی دارد و از این رو سیستم بدنی شان به برخی مواد شیمیایی و محرک ها واکنش های مختلفی نشان می دهد. همچنین برخی بیماری ها نیز در زنان و مردان عوارض مختلفی دارد.

 از آن جا که بیشتر تحقیقات درباره تاثیر داروها، بین داوطلبان مرد انجام شده بود، اشتباهاتی در زمینه برآورد واکنش بدن زنان به برخی داروها رخ داد.

سیر تکامل داروها براساس جنسیت
سال هاست که تحقیقات پزشکی بیشتر روی مردان انجام می گیرد و علت آن بارداری و قاعدگی زنان است. در زمان قاعدگی، تغییرات هورمونی و شیمیایی مانع از ارزیابی دقیق نتایج می شود. این امر باعث شد تاثیر دارو روی زنان در زمان قاعدگی نادیده گرفته شود. حتی امروز، تحقیقات مرتبط با دوسوم بیماری ها که روی هر دو جنس تاثیر می گذارد، بین داوطلبان مرد انجام می گیردو بیشتر داروها نیز روی مردان آزمایش می شود. عرضه داروها براساس جنسیت در دهه ۷۰ رخ داد اما در دهه ۹۰ بود که این موضوع به طور وسیع مورد بحث قرار گرفت. از این زمان به بعد وقتی مباحث مربوط به بیماری های شایع بین زنان مانند سرطان سینه و پوکی استخوان پیش می آمد، مردان به عنوان داوطلب انتخاب نمی شدند. نتایج بررسی ها نشان داد که زنان به نسبت ۷۰-۵۰ درصد بیشتر دچار عارضه جانبی دارو می شوند.

علت تاثیرگذاری متفاوت دارو

اندازه و آناتومی
اگرچه اغلب زنان از نظر فیزیکی از مردان کوچک ترند اما دوز داروی مشابه دریافت می کنند و این به معنای تراکم بیشتر دارو در بدن است. همین امرمی تواند دلیل واکنش های متفاوت باشد. هم چنین آناتومی متفاوت می تواند علت حساسیت زنان به برخی داروها باشد.

تفاوت در روند پردازش دارو در بدن
کلیه نقش حیاتی در تصفیه سموم و داروها دارد. در زنان، عملکرد کلیه نسبت به مردان کاهش بیشتری پیدا می کند. اگرچه این روند طبیعی است اما برخی زنان در معرض تراکم بیشتر ماده فعال در دارو قرار می گیرند زیرا این مواد به مدت طولانی تری در بدن می ماند. هم چنین عملکرد آنزیم های دیواره معده و کبد که بخشی از سیستم به نام «P450» است و کمک می کند داروی اضافه در بدن دفع شود، واکنش متفاوتی در مرد و زن دارد.

میزان اسیدیته معده
سیستم گوارشی در مردان و زنان متفاوت عمل می کند، بنابراین مصرف داروی خوراکی می تواند واکنش متفاوتی روی هر ۲ جنس بگذارد. در زنان، اسیدیته معده نسبت به مردان پایین تر است، در نتیجه روند تخلیه کندتر است. این امر روند جذب ماده فعال در دارو را طولانی تر می کند.

داروهایی که تاثیر متفاوتی دارد
۱ – ضد افسردگی: سروتونین، نوعی ماده ضد افسردگی است اما در بدن زنان نسبت به مردان سروتونین کمتری تولید می شود.

۲ – والیوم: این دارو برای کاهش اضطراب و آرام بخش است که دوز مشابه برای زنان و مردان تجویز می شود. این در حالی است که در بدن زنان این دارو سریع تر پردازش می شود و به گفته بعضی از محققان تاثیر آن کاهش پیدا می کند. علت این امر بالا بودن استروژن در زنان است که روی آنزیم هایی به نام A43 تاثیر می گذارد و والیوم را در بدن می شکند. از آن جا که روند شکسته شدن سریع تر است، زنان نیاز به دوز بیشتری دارند.

۳ – داروهای حاوی استاتین (کاهش دهنده کلسترول)
داروهای کلسترول حاوی استاتین اغلب برای درمان کلسترول بالا مصرف می شود. این دارو تنها روی مردان آزمایش شده است. نتایج بررسی های اخیر نشان می دهد در حالی که این داروها خطر حمله قلبی را در مردان کاهش می دهد، تاثیر آن روی زنان به طور چشمگیری پایین است.

۴ – آسپرین:برخی زنان به طور منظم برای پیشگیری از بیماری عروقی داروهای غیراستروئیدی، غیرالتهابی مصرف می کنند در حالی که این دارو روی مردان آزمایش شده است در واقع آسپرین از سیستم قلبی عروقی زنان همانند مردان محافظت نمی کند و بیشتر پزشکان دوز بیشتر آن را به زنان با بیماری عروقی تجویز می کنند. هرچند که بررسی ها نشان می دهد که آسپرین از زنان بیشتر از مردان در برابر سکته محافظت می کند.

5 – مسکن:آستانه درد بین مرد و زن متفاوت است. بررسی های کمی در زمینه تاثیر مسکن روی هر ۲ جنس انجام گرفته است. این موضوع مایه نگرانی است زیرا به طور مستقیم به تاثیرگذاری و خطر اعتیاد ارتباط دارد. در یکی از بررسی های مربوط به این موضوع، محققان دریافتند که متابولیزم مردان و زنان مختلف است و اثراعتیادآور مسکن روی زنان قوی تر است. از این رو زنان به دوز کمتری نیاز دارند. در حالی که مردان واکنش بهتری به داروهای غیراستروئیدی و غیرالتهابی نشان می دهند.

6 – داروی صرع: تغییر هورمونی که زنان در زمان قاعدگی دارند تاثیر چشمگیری روی تاثیرگذاری داروهای متعدد دارد. به عنوان مثال پروژسترون روند تصفیه دارو از بدن را تسریع می بخشد. در برخی زنان مبتلا به صرع، این هورمون می تواند به حملات صرع متعدد قبل از قاعدگی منجر شود. برخی زنان ارتباط بین افزایش تعداد حملات صرع و قاعدگی را تشخیص نمی دهند و پزشکان نیز در این زمینه سوال نمی کنند. این در حالی است که با تغییر دارو یا دوز آن می توان این مشکل را حل کرد.

روزنامه خراسان