گاهی آنقدر از دیدن قیمت‌ها و تعداد زیادی که میتوانید آدامس و بیسکوییت و شکلات بخرید، ذوق‌زده می‌شوید که فراموش می‌کنید نگاهی هم به تاریخ مصرف بیندازید. بله، گاهی قیمت ارزان می‌تواند زنگ خطری بزرگ باشد. نشانه‌ای که این محصولات قاچاق هستند یا از تاریخ مصرف‌شان گذشته است یا تاریخ مصرف‌شان نزدیک به اتمام است. درست مثل خبری که چندی پیش در ایسنا منتشر شد با این موضوع که حجم زیادی آدامس، بیسکوییت و شکلات از طریق قاچاق به کشور وارد شده که وضعیت بهداشتی آنها مبهم است.
همین موضوع دغدغه ما شد تا با جمشید مغازه‌ای، رییس انجمن صنفی صنایع بیسکوییت، شیرینی و شکلات و دکتر حسین ایمانی، متخصص تغذیه درباره چند و چون جریان به گفت‌وگو بنشینیم. اگر عاشق تنقلات هستید و برای‌تان فرقی نمی‌کند محصول داخلی بخرید یا خارجی یا حتی قاچاق، این گزارش را از دست ندهید.
نمی‌توان به اجناس قاچاق اعتماد کرد!
مغازه‌ای در گفت‌وگو با سیب سبز درباره ورود محصولات قاچاق به کشور می‌گوید: جریان از این قرار است که مقداری آدامس، بیسکوییت و شکلات به‌طور قاچاق وارد کشور شده که احتمال دارد تاریخ انقضای آنها گذشته یا نزدیک به پایان باشد. به علاوه برخی دیگر از محصولات به‌طور قاچاق وارد شده و تاریخ مصرف آنها دستکاری می‌شود. یعنی تاریخ انقضای آنها تمام شده اما وارد کشور شده و تاریخی که روی محصول نوشته شده توسط برخی افراد سودجو عوض می‌شود.
این محصولات با قیمت‌های ارزان‌تر از آنچه از طریق قانونی وارد می‌شود و در بازار وجود دارد، به فروش می‌رسند که مشکل تاریخ مصرف دارند. مسلما در مترو، اتوبوس و… برخی دستفروشان را دیده‌اید که آدامس‌هایی با قیمت بسیار پایین‌تر و معمولا چندتایی می‌فروشند. مردم باید هوشیار باشند که این آدامس‌ها به‌طور قاچاق و بدون عبور از مراحل قانونی وارد می‌شوند، بنابراین نظارت‌های قانونی روی این اجناس وجود ندارد، تاییدیه‌های بهداشتی را دریافت نکرده‌اند و نمی‌توان به آنها اعتماد کرد.
گول برندهای معروف را نخورید!
آدامس‌هایی که از کشورهای دیگر وارد می‌شوند اتفاقا محصولات برخی برندهای معروفی هستند که مردم نسبت به خرید آنها تمایل دارند. شاید یکی از دلایل اعتماد مردم به خرید این محصولات هم همین برندهای معروف یا تشابهی که با این برندها دارند باشد. این محصولات قاچاق ممکن است از کشورهای مختلف اروپایی، ترکیه، عراق و… وارد شود و نمی‌دانیم دقیقا از کدام بازار وارد می‌شود اما عمده کشورهایی که از آن محصول قاچاق وارد می‌شود همین‌ها هستند.
علاوه بر مشکل تاریخ مصرف، ممکن است برخی کالاهایی که به‌طور قاچاق وارد می‌شود و هیچ نظارت دولتی بر آن وجود ندارد، به لحاظ مواد تشکیل‌دهنده هم مورد تایید داخل کشور نباشد. مثلا در کشورهای خارجی ممکن است از الکل یا چربی خوک برای تولید انواع محصولات خوراکی استفاده کنند. تا به حال آزمایشی انجام نداده‌ایم که بدانیم آیا این مواد (که در کشورهای اسلامی ممنوعیت مصرف دارند) داخل کالاهای وارد شده به کشور وجود دارد یا خیر. وجود مواد غذایی غیرمجاز مثل الکل یا چربی خوک را در کالاهای قاچاقی که نظارت قانونی بر آن وجود ندارد نه تایید و نه آن را رد می‌کنم. یعنی اگرچه آزمایشی انجام نشده که وجود این مواد را تایید کند اما امکان این قضیه وجود دارد.
تاریخ مصرف‌های تقلبی!
اگرچه افرادی هستند که با دیدن قیمت‌های ارزان محصولات قاچاق بدون توجه به مسائل بهداشتی و تاریخ مصرف آن اقدام به خرید می‌کنند، اما خوشبختانه فرهنگ خرید در مردم تا حد زیادی جا افتاده است و هنگام خرید به تاریخ مصرف توجه دارند. یعنی مردم این مورد را معمولا رعایت می‌کنند و تا‌حدی نگرانی ما از این بابت کم شده است. آنچه به‌عنوان یکی از مشکلات مطرح است این است که در برخی موارد تاریخ یا برچسب مجوز محصولات را دستکاری کرده و تغییر می‌دهند، به‌طوری که مردم حتی اگر تاریخ مصرف را نگاه کنند، متوجه نمی‌شوند که این محصول تاریخ گذشته است و نباید آن را بخرند. این نمونه و مصداق گول زدن مصرف‌کننده است و به‌عنوان تخلف محسوب می‌شود، این است که باید نظارت‌ها بیشتر شود و جلوی این اقدامات گرفته شود.
لطفا از فروشگاه‌های معتبر خرید کنید!
در قفسه اکثر فروشگاه‌ها خصوصا فروشگاه‌هایی که حراج محصولات دارند، این محصولات تاریخ گذشته یا نزدیک به اتمام را می‌بینیم. این‌طور نیست که کالاهایی که از طریق قاچاق وارد می‌شوند فقط در فروشگاه‌ها یا مناطق خاصی توزیع شوند. در مترو، اتوبوس و… این کالاها ارائه می‌شوند و متاسفانه مردم هم آن را می‌خرند. البته فروشگاه‌های معتبر و فروشگاه‌های موردتایید زنجیره‌ای از این لحاظ کالاها را بررسی می‌کنند و مردم می‌توانند با اطمینان خرید کنند. پس فقط از فروشگاه‌های معتبر محصول موردنظرتان را تهیه کنید.
خارجی بودن محصولات به معنای کیفیت نیست!
راه‌حل اصلی برای خرید کالاهای مورد اطمینان این است که فرهنگ‌سازی در این زمینه انجام شود. مردم ما بی‌دلیل تمایل به خرید کالاهای خارجی دارند درحالی که همان محصولات با همان کیفیت و حتی کیفیت بهتر در داخل تولید می‌شود که حتی قیمت آن هم مناسب‌تر است. محصولی که در داخل تولید می‌شود کاملا به لحاظ مواد تشکیل دهنده منطبق بر استانداردهای داخلی است و همه چیز کنترل می‌شود. راه بعدی این است که نظارت‌ها توسط دولت بیشتر شود و هرکسی نتواند از هرجا که خواست کالا وارد کند. هر محصولی که از طریق کانال‌های قانونی وارد شود مورد بررسی و کنترل قرار می‌گیرد و دیگر شاهد اینگونه مسائل نخواهیم بود.
رادیکال‌های آزاد محصول فساد مواد غذایی است!
تمام مواد غذایی حتما باید یک تاریخ تولید و انقضا داشته باشند که این موضوع هم درباره داروها، هم مواد غذایی و هم مکمل‌ها صدق می‌کند، زیرا بسیاری از مواد غذایی ازجمله بیسکوییت و آدامس و شکلات که مورد بحث این گزارش است، دارای مواد نگهدارنده هستند. این مواد نگهدارنده تا زمان خاصی می‌توانند تاثیر داشته و از فساد ماده غذایی جلوگیری کنند. وقتی زمان نگهداری ماده غذایی طولانی شود، ممکن است در برابر نور یا شرایط دمایی سرما یا گرما و البته نگهداری به مدت طولانی دچار اکسیداسیون و فساد شود. مثلا برای تولید بیسکوییت از روغن‌های شیرینی‌پزی استفاده می‌کنند که تا زمان محدودی قابلیت ماندگاری دارد. اگر از تاریخ مشخص برای نگهداری این محصولات بگذرد، روغن داخل آن اکسیده، تند و فاسد می‌شود.
روغن اکسیده یا تند شده مواد سمی ایجاد می‌کند که برای بدن مضر است و در بسیاری از مواد غذایی هم از روغن استفاده می شود. همین‌طور هم برای دیگر مواد تشکیل‌دهنده آن قضیه به‌همین منوال است. ماده غذایی فاسد شده دچار تغییراتی می‌شود که رادیکال آزاد در بدن تولید می‌کند. همین رادیکال‌های آزاد ایجاد شده در بدن می‌تواند ریسک برخی بیماری‌ها مثل مشکلات قلبی، عروقی و بیماری‌های متابولیک را افزایش دهد.
نیم نگاهی به تاییدیه‌های بهداشتی داشته باشید!
دکتر ایمانی به مخاطبان سیب سبز توصیه می‌کند: حتی اگر مواد غذایی به تاریخ انقضا نزدیک هم شده بهتر است که آن را مصرف نکنید، زیرا این قضیه هم به فساد ماده غذایی کمک می‌کند و هم اگر ماده غذایی حاوی ویتامین‌ها یا املاح باشد، از خواص آن ماده غذایی کاسته می‌شود. اگر در مواردی نیاز دارید از محصولات بسته‌بندی شده مثل آدامس یا بیسکوییت استفاده کنید حتما از برچسب تاییدیه وزارت بهداشت مطمئن شوید. در بسیاری از موارد کارخانجات برچسب شرکت خود را روی ماده غذایی درج می‌کنند که نمی‌توان به آن اعتماد کرد.
مواد غذایی فاسد را چطور تشخیص دهیم؟
توجه داشته باشید که موادغذایی فاسد شده دچار تغییر رنگ، بو، مزه یا تغییر شکل می‌شوند. یعنی از این موارد میتوانید به‌عنوان نشانه‌هایی برای تشخیص مواد غذایی فاسد استفاده کنید. مثلا آدامسی که خیلی سفت است، کارایی مواد نگهدارنده آن از دست رفته و فاسد شده است یا برخی دیگر از مواد غذایی به شکل تازه، رنگ شفاف دارند اما شکل فاسد شده آن رنگ تیره و کدری دارد. مواد غذایی که به بسته‌بندی رنگ پس داده را مصرف نکنید، حتی اگر تاریخ مصرف آن مشکلی نداشته باشد. البته برخی مواد غذایی ممکن است فاسد شده باشند اما علائمی نشان دهند که نتوانید آن را تشخیص دهید، بنابراین باز هم باید به تاریخ مصرف و انقضا توجه داشته باشید.
چه خطراتی در کمین است؟
دکتر ایمانی درباره مضرات مصرف مواد غذایی تاریخ گذشته به سیب سبز می‌گوید: مهم‌ترین عارضه مصرف مواد غذایی فاسد، مسمومیت غذایی است که با علائم گوارشی شناخته می‌شود. حالت تهوع، استفراغ، دل درد، اسهال، اختلال در عملکرد دستگاه گوارش و… ازجمله علائم مسمومیت غذایی است. به‌علاوه در برخی افراد مصرف مواد غذایی باعث سردرد و سرگیجه می‌شود. اینها جزء عوارض کوتاه‌مدت مصرف مواد غذایی فاسد است که ممکن است سریع بروز یابد. اما برخی دیگر از عوارض هم وجود دارد که بر اثر مصرف طولانی‌مدت مواد غذایی تاریخ گذشته ممکن است بروز یابد.
وقتی فرد ماده غذایی فاسد یا نیمه فاسد استفاده می‌کند، مواد سمی در بدن تجمع می‌یابد. تجمع مواد مضر در بدن هم می‌تواند ریسک بیماری‌های قلبی-عروقی، انواع سرطان‌ها خصوصا سرطان‌های دستگاه گوارش، بیماری‌های تنفسی و حتی بیماری‌های پوستی (مثلا ایجاد لک، تیرگی و کدر شدن پوست و…) را افزایش دهد. شرایط زندگی، آب‌و‌هوا، آلودگی‌ها و تجمع مواد مضر در بدن، همه و همه دست‌به‌دست هم می‌دهد تا بدن انسان‌ها فرسایش یابد.
تنظیم کننده: سارا میرشجاعی
کارشناسان: جمشید مغازه‌ای، رییس انجمن صنفی صنایع بیسکوییت، شیرینی و شکلات و دکتر حسین ایمانی، متخصص تغذیه
مجله سیب سبز:
