تازه عروس و دامادها برای پیشگیری از باردار شدن در اوایل ازدواج از چه روش های مناسبی باید پیروی کنند و مناسب ترین روش های بی ضرر در این زمینه کدامند در هنگام مقاربت چه نکاتی را باید رعایت کنند
از آنجایی که دوران جوانی و سال‌هـای اول زندگی مشترک، دورانی بسیار حساس و مهم، هم از نظر اجتماعی و هم از نظر فردی می‌باشد و بسیاری از افراد، تجارب بحرانی مانند ازدواج، اولین مقاربت و اولین دوره والدی را طی این دوره سپری می‌کنند.
پیشگیری از بارداری
پیشگیری از بارداری که در تاریخچه زندگی انسان ها به عنوان رویدادی نو ظهور در نظر گرفته می شود، به گذشته ای دورتر از آنچه که ما قادر به نوشتن در مورد آن هستیم، بر می گردد.
۱) ۱۹درصد زوجینی که در سنین باروری هستند، بدون استفاده از روش های پیشگیری از بارداری به احتمال قریب به یقین، در عرض یکسال باردار خواهند شد.
۲) بنابراین بهترین توصیه به زنان جوانی که نمی خواهند حامله شوند، این است که در هنگام آغاز فعالیت های جنسی اقدام به استفـاده از روش هـای پیشگیری از بـارداری نمایند.
۳) پیشگیری از بارداری یک فاکتور بسیار مهم در زندگی اغلب زنان بوده که نیاز به آن بر حسب دوره هـای مختلف زندگی آنان، متفـاوت است.
۴) به علاوه مرحله باروری زنان یکی ازعوامل مؤثر بر انتخاب روش است به طوری که بعـد از ازدواج و قبـل از تولـد اولـین فرزنـد از روش هایی متفاوت استفاده شده و در صورت تمایل در به تأخیر انداختن بارداری، از روش های کم اثرتر استفاده می شود.
۵) از آنجایی که دوران جوانی و سال هـای اول زندگی مشترک، دورانی بسیار حساس و مهم، هم از نظر اجتماعی و هم از نظر فردی می باشد و بسیاری از افراد، تجارب بحرانی مانند ازدواج، اولین مقاربت و اولین دوره والدی را طی این دوره سپری می کنند، باید قادر باشنـد که خـود را از تماس جنسـی ناخواستـه، حاملگی بدون برنامه ریزی، زایمان در سنین پایین، سقط جنایی و عفونت های حاصله از بیماری های مقاربتـی محافظت نماینـد.
۶) علاوه بر آن باید توجـه داشت که درک تجربـه والدی و انتقال به این دوران که طی سال های اول زندگی مشترک اتفاق مـی افتد باعث تحـول وسیعی در زندگـی زوجین می شود که موفقیت در آن به نوبه خود با تطابق زوجین با روابط و نقش های منحصر به فرد خود قبل از والد شدن مربوط می باشد.
۷) از طرفی حاملگـی زودتر از یک یا دو سال پس از ازدواج نیز با کاهش تطابق زناشویی و مشکلات بهداشتـی روان بـرای والـدین و کـودک همـراه اسـت و زوجیـن قبل از داشتن فرزنـد، باید شرایط روحی، اخلاقی و معنوی مناسبی را کسب نمایند تا بدین وسیله بخشی از وظایف والدی را قبل از تولد تحقق بخشند.
۸) با توجه به مطالب ذکر شده می توان نتیجه گرفت که پیشگیری از بارداری خصوصاً بارداری ناخواسته در این سال ها دارای اهمیت فراوان می باشد و برنامه ریزی دقیق قبل از تولد اولین فرزند و در طی سال هـای اول زندگی مشترک کاملاً ضروری به نظر می رسد. آنچه که به این برنامه ریزی کمک می نماید، استفاده دقیـق از روش هـای مـؤثر جهـت پیشگیـری از بارداری است.
به همین دلیل تحقیق بر روی زنان جوان می تواند تجارب پیشگیری از بارداری آنان را از دیـدگاه خود ایـن گروه آشـکار ساختـه و چگونگی ایجاد پلی جهت پر کردن خلاء موجود بیـن تجـارب آنان و نیازهایشـان را نشان دهـد. دریافـت و حدس فاکتورهـای پیچیده مؤثـر بر استفاده از روش های پیشگـیری از بارداری باید در تجارب زنده این گروه جستجو شود.
۹) و از آنجایی که پایه گذاری سلامت خانواده از همان سال هـای اول زندگی مشترک صورت مـی گیرد استفـاده از تجارب زنـده زنان جـوان در مـورد پیشگیری از بارداری، می تواند به بهبودی سلامت خانواده و ارائه بهتر خدمات تنظیم خانواده منجر گردد.
مواد و روش ها پیشگیری از بارداری
این مطالعه به طریق کیفی و به روش پدیدار شناسی در سال های ۱۳۸۴ ۱۳۸۳ انجام شد. جامعه مورد پژوهش را زنان جوانی تشکیل می دادند که در سال هـای اول زندگـی مشترک خود، قبـل از اولین زایمان قرار داشته و در شهرستـان اصفهان زندگی می کردند و تجربه استفاده یکی از روش های پیشگیری از بارداری را داشتند.
نمونه ها از بین کسانـی انتخاب شدند که مایل به شرکت در مصاحبه بوده و توانایی بیان تجارب خود در مورد روش های پیشگیری از بارداری را داشتند. نمونه گیری از تاریخ ۱۵/۸/۸۳ تا ۳۰/۱۰/۸۳ و با مراجعه به مکان های مختلف اعم از منازل شرکت کنندگان، کلینیک های خصوصی و مراکز بهداشتیدرمانی شهر اصفهان انجام شد.
به دلیل انتخاب نمونه هایی با پتانسیل بالا جهت غنی سازی اطلاعات، نمونه گیری به صورت مبتنی بر هدف تا زمان اشبـاع اطلاعات با یـازده شرکت کننـده انجام شد. در این پژوهش جمـع آوری داده ها از طریق مصاحبه عمیق و سازمان نیافته اقدام گردید. مصاحبه ها بر روی نوار کاست ضبط گردیدند.
هر مصـاحبه با آنچه پژوهشگـر در مصـاحبه قبلـی رسیده بود، کامل تر گردید. برای تکمیل اطلاعات، مصـاحبه در طی دو مرحله با بعضی از شرکت کننـدگان انجام گرفت.
مصاحبه گـر پس از اخـذ مجوز قانونی به مکان های پژوهش مراجعه و پس از معرفی خود و جلب اعتماد نمونه ها و رعایت ملاحظات اخلاقی، اقدام به مصاحبه خصوصی با نمونه ها نمود.
مصاحبه، در محیط آرام و خصوصی انجام گرفت. مدت هر مصاحبه بین ۳۰ تا ۶۰ دقیقه براساس حوصله و تحمل شرکت کـنندگان متغیر بود. هر مصاحبه پس از چندبار گوش کردن توسط محقق بر روی کاغذ پیاده شد. جهت آنالیز داده ها از روش کلایزی استفاده گردید.
براساس مراحل هفتگانه این روش توصیفات شرکت کنندگان به منظـور درک و هم احسـاس شدن با آنها توسط پژوهشگر مطالعه و پس از مرور مطالب جملات مهم در رابطه با پدیده مورد مطالعه استخراج شده و سپـس سازماندهـی دسته ها و خوشه ها انجـام گرفت.
با ترکیب کردن کلیه عقاید استنتاج شـده یک توصیـف کامل و جامـع از جزئیـات پدیده تحت مطالعه بدست آمد. جهت اعتمادپذیر کردن نتایج مطالـعه، توصیف جامع پدیـده به شرکت کننـدگان برگردانده شد. روایی و پایایی داده هـا با بازگـرداندن نتایج به شرکت کننـدگان و تائیـد نتایج توسط آنها و نیز تجزیه و تحلیل تیمی مورد تائید قرار گرفت.
نتایج:
میانگین سنی زنان شرکت کننده در این مطالعه ۲۴ سال (۳۴ ۱۹) و میانگین مدت ازدواج آنها ۱۶ ماه (۴ماه تا ۳ سال) و محدوده تحصیلات آنان از سوم راهنمایی تا لیسانس متغیر بود. یافته های حاصل از تجارب زنان در استفاده از روش های پیشگـیری از بارداری قـرص، مقاربت منقطـع و کانـدوم در ۷۵ کد، ۱۱ دسته و ۴
خوشه اصلی بنام های:
۱) عوامل بازدارنده در انتخاب روش،
۲) عوامل محرک انتخاب روش،
۳) عوامل تغییر روش و
۴) عوامـل ترک روش.
به عنـوان مثال می توان به نمونه ای از عوامل بازدارنده در انتخاب روش قرص، مانند ترس از نازایی، عصبی شدن، کاهش میل جنسی، تهوع و سرگیجه اشاره نموده و در مورد عدم انتخاب کاندوم می توان به ترس از پارگـی، ایجاد عفونـت، عدم ارضای جنسـی، تـرس از بـارداری و در مورد مقاربـت منقطـع، می توان به افسردگی در مردان و سرد مزاجی در زنان، احتمال عفونت و پیری زودرس، اشاره نمود.
از عوامل محرک در انتخاب قرص کاهش خونریزی قاعدگی، کاهش درد قاعدگی، درمان کیست تخمدان و در مورد کاندوم، ارضای جنسی، پیشگیری از بیماری های مقاربتی، بدون عارضه بودن، تجربه مثبت قبلی همسر و از عوامل محرک انتخـاب روش منقطع، بی تأثیر بودن بر اخـلاق، بـی تأثیر بـودن بر سیـکل قاعدگـی، عدم ایجـاد حسـاسیت، تصور تنهـا راه موجود قبل از اولین بارداری را می توان نام برد.
براساس این پژوهش از عوامل تغییر روش می توان به چاقی، افسردگی، کاهش میل جنسی، عصبی شدن و تهوع و استفراغ شدید با مصرف قرص کمر درد در همسر و دیر ارضا شدن با روش مقاربت منقطع، حساسیت و عفونت و تجربه پارگی کاندوم با روش سد کننده کاندوم را نام برد. بیشترین دلیل ترک روش در این گروه را اقدام جهت بارداری (به دلیل عوامل مختلفی مانند اصرار اطرافیان و بیکاری زن و تنهایی وی در منزل) تشکیل می داد.
بحث:
نتایج حـاصل از این پژوهش چند نکـته مهم را آشکار می سازد که بحث در مورد آنان ضروری به نظر می رسد
زنان جوان در ابتدای زندگـی مشتـرک خود و قبـل از اولین بارداری اقـدام به انتخاب روش های کم اثرتر مانند مقاربت منقطع و کاندوم می نمایند. زمانی این گروه از روش های هورمونی مانند قرص های پیشگیری از بارداری خوراکی استفاده می کنند که دارای دلایلی متفرقه (مـانند کاهش درد قاعدگـی، کاهش خونـریزی دوران قاعدگی، درمان کیست تخمدان و مسافرت و…) باشند.
روزنبرگ (Rosenberg) اظهار می کند که ۴۳ درصد زوجین در چین قبل از اولین بارداری از روش های پیشگیری از بارداری استفاده می کنند که بیش از نیمـی از آنها از روش هـای سنتـی و ۳۷ـ۲۲ درصد آنها از کاندوم استفاده می کنند.
وی علـت استفـاده از روش هـا را ترکیبـی از پیکـره اجتماعی و این حقیقت می داند که روش های نوین پیشگیری احتیاج به مراجعه به مراکز پزشکی یا تنظیم خانواده دارند
ارگوسمن (Ergocman) روش منقطع را به عنوان روش اصلی زوجین جهت پیشگـیری از بارداری در ترکیه دانسته و عوامـل تعییـن کننده در انتخـاب این روش را سـن زن، تحصیلات شوهر و داشتن تجربه از اولین روش انتخاب شده توسط زوجین می داند شیواناندان (Shivanandan) نیز در سال ۱۹۷۶ معتقد بود که تجربه استفاده از روش های طبیعی پیشگـیری از بارداری در سال های اخیر و علاقه به آن در ایالت متحده آمریکا رو به افزایش است.
وی علـت این مسئله را ترس از عوارض جانبی روش های صناعـی و علاقه به اکولـوژی و مواد طبیعی در سال های اخیر دانسته است. به علاوه همـکاری زوجین را در استفاده از این روش هـا ضروری تر از سایر روش ها می داند برهنی و استفنـز (Brehney & Stephenes) ۲۰۰۴ در مطالعه کیفی خود بر روی ۹ مادر جوان تجارب پیشگـیری از بارداری آنها قبل از اولـین تولد را مورد بررسی قرار دادند. به عقیده این گروه سد کننده ها قبل از تولد اولین فرزند، مؤثرترین روش بوده است.
این گروه دلایل انتخاب خود را اطمینان به عدم شکست روش، عدم احتمـال بارداری و نیاز نداشتـن به مصـرف روزانـه آن ذکر نمـوده بودند انتخاب و تغییر این روش ها بیشتر تحت تأثیر عواملی مانند ترس از عوارض جانبی روش، اطمینان به یک روش خاص، تجربه روش توسط خود شخص یا نزدیکان آنان می باشد. دو فاکـتور مهم و شاخـص در انتخاب یـک روش، عـوارض جانبـی و راحتی استفـاده از آن روش می باشد
در بررسی های جهانی نیز، بسیاری از زنان، علت استفاده نکردن از روش های پیشگیری از بارداری را ترس از عواقب و عوارض خطرناک آنها ذکـر کرده اند.
به عنـوان مثال یکـی از محققـان در مورد ارتبـاط بین مصرف قـرص و افزایش وزن عقیده دارد که افزایش وزن در زنان جوان بیشتر به دلیل عبور از مراحل زندگی و مسن شدن است و به این نکته اشاره می کند که خطر بالای افزایش وزن و چاقی در زنانی که مشکل افزایش وزن در کودکـی و یا افزایش وزن زیـاد در اولین بارداری داشته اند، دیده می شود.
همـچنین در آنالـیز پژوهـش انجـام شده بـر روی ۲۵ گروه متمرکز در لبنان نیز دلایل استفاده بی ثبات و غیر مداوم کاندوم را، ۵ عامل اعتقادات مختلف و بیهوده، کاهش لذت جنسـی، تجارب بد، ترس و اضطراب در هنگام مقاربت و نگرش منفی اجتماع به مصرف کنندگان کاندوم گزارش نمود و علـت مصرف آن را نیز نداشتن عوارض جانبی فیزیولوژیک ذکر نمود.
بنابراین توصیه جهت افـزایش رضایت بیماران بوسیلـه مشاوره عوارض جانبی روش، ارزیابی تداوم مصرف در پیگیری های بعدی، توجه به کیفیت ارتباط مددکار مددجو باید صورت گیرد، زیرا میزان رضایت از روش باعـث انتخاب مجدد آن و توصـیه آن به دیگران و فهم فواید و مضرات آن می گردد.
ترک روش در سال های اول زندگی مشترک بیشتر ریشه در تمایل به باردار شدن این گروه دارد. ارگوسمن دلایل عدم تداوم روش را به پنج گروه شکست روش، تمایل به بارداری، عوارض جانبی یا اثر بر سلامتی، دلایل وابسته به روش (مانند عدم توافق همسر، استفاده از یک روش مؤثرتر و در دسترس بودن روش)، و دلایل متفرقه (مانند فعالیت جنسی غیرمداوم، نازایی و …) دانست.
روزنبرگ (Rosenberg) می گوید که بین ازدواج و اولین تولد احتمال قطع روش های پیشگیری به ۵۵ درصد می رسد که ۲۹ درصد آن به دلیل تمایل به داشتن فرزند است.
برخی عقیده دارند که تعداد کمی از بارداری ها در مادران جوان به دلیل فقدان دانش پیشگـیری یا سختی بدسـت آوردن روش می باشد، بلکه بیشتر بارداری ها با احساسات مثبت یا دوگانه به سمت باردار شدن همراه است که با استفـاده مـؤثر از روش هـای پیشگیـری تداخـل می نماید قابل توجه است که مصرف روش های پیشگـیری از بارداری در افـرادی که بدون برنامـه ریزی بـاردار شده انـد، پایـین می باشـد و انعکاسی از این مسئله است که این گروه کاملاً مخالف داشتن فرزند نبوده و لیکن فعالانه جهت داشتن آن برنامه ریزی نکرده اند.
سیو (Save) گزارش مـی کند که کمتر از یک درصد زنـان در ترکیه قبل از تولد اولین فرزندشان از روش هـای پیشگیری استفاده مـی نمایند، زیرا از آنان انتـظار مـی رود که در طی یکسال پس از ازدواج دارای فرزند گردند.
بنابراین می توان نتیجه گرفت که انتخاب روش پیشگیری مناسب در سال های اول زندگـی مشتـرک با توجـه و دقت کامـل به مددجو وانگیزه وی و با مشاوره کامل باید صورت بگیرد و فواید و معایب روش به طور کامل برای وی توضیـح داده شود تا کارآیـی روش توسـط آشنایی بیشتر با آن افزایش یابد.
همچنین کیفیت ارائه خدمات برای این گروه باید افزایش یابد تا ایده قبول برنامه های تنظیم خانواده از همین سال های اول زندگی مشترک مورد پذیرش قرار گیرد.
