هرپس زوستر عفونت ناشی از فعال شدن دوباره ویروس واریسلا زوستر، که در ریشه های عصبی نخاع پس از ایجاد آبله مرغان نهفته است. این ویروس می تواند برای چند دهه خفته باقی بماند. پزشکان سبب فعال شدن آن در سیستم ایمنی بدن را ناشی از پیری و استرس می دانند. عفونت دستگاه عصب نخاعی به پوست، باعث سوزش و یا درد سطح بدن می شود
ویروس واریسلا زوستر یک هرپس ویروس است و مانند دیگر هرپس ویروس ها باعث بروز هر دو عفونت اولیه و راجعه میشود و در گانگلیون های اعصاب حسی نهفته باقی می ماند.
این ویروس عامل ایجاد دو عفونت در انسان است :
1-واریسلا=آبله مرغان
2-زوستر=زونا
*آبله مرغان یک عفونت ژنرالیزه و اولیه بوده که با اولین برخورد فرد با ویروس رخ می دهد
*پس از بهبودی ضایعات اولیه ویروس در گانگلیون های اعصاب حسی نهفته باقی مانده و در هر 3 تا 5 نفر از هر 1000 نفر باز فعال شده و ضایعات هرپس زوستر را ایجاد می کند.
بروز بیماری با افزایش سن و سرکوب ایمنی افزایش می یابد.
افراد مستعد به نوع کشنده بیماری :
بیماران ایدزی
کموتراپی در سرطان
مصرف داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی
بدخیمی های خونی
اختلالات ایمنی
تظاهرات بالینی
یافته های عمومی:
آبله مرغان یک بیماری دوران کودکی است و ویژگی آن علائم سیستمیک خفیف و ضایعات ماکولوپاپولار ژنرالیزه با خارش شدید است که بسرعت به وزیکول هایی با بستر اریتماتوز تبدیل می شوند
*ضایعات دهانی در آبله مرغان اهمیت تشخیصی ،علامتی و درمانی ندارند.
*در زونا دوره پرودرمال بطور شایع 2 تا 4 روز بوده و در این مدت درد تیر کشنده و پاراستزی ،سوزش و تندرنس در طول عصب درگیر وجود دارد .سپس وزیکول های یک طرفه در بستر اریتماتوز به شکل خوشه ای تظاهر نموده که عمدتا در طول مسیر همان عصب مبتلا است و باعث پیدایش نمای اختصاصی درماتوم منفرد می شود.
پس از یک هفته ضایعات وزیکولر پوسته ریزی کرده و طی 2 تا 3 هفته بهبودی رخ می دهد.
اعصابی که در زونا درگیر می شوند شامل :
C3-t5-l1-l2
و اولین شاخه عصب تری ژمینال…
مشکل تشخیص زونا در فاز پرودرمال است یعنی زمانی که درد بدون حضور ضایعه وجود دارد.
در این مرحله تشخیص های نادرست آپاندیسیت و … مطرح می شود…
مشکل ترین مسئله تشخیصی درد ناشی از ویروس زونا بدون تشکیل ضایعات در عصب است که زوستر سین هرپس نامیده می شود.تشخیص این موارد بر اساس علائم بالینی و شواهد سرولوژیک است
شایعترین عارضه هرپس زوستر نورالژی پس از هرپس است که در آن یک ماه پس از بهبودی ضایعات پوستی و مخاطی درد باقی می ماند.
یافته های دهانی
ویروس هرپس 18 تا 20 موارد یکی از شاخه های عصب تری ژمینال را درگیر می کند.
ضایعات چشمی در درگیری شاخه اول و ضایعات ناحیه صورت و داخل دهان در درگیری شاخه های دوم و سوم عصب تری ژمینال دیده می شود.
تشخیص:
تاریخچه درد و یک طرفه بودن و توزیع منطقه ای ضایعات و درد در طول مسیر یکی از شاخه های عصب
زمانی که هرپس زوستر هنگام رویش دندانها درگیری ایجاد می کند ،آنومالی های دندانی و اسکار شدید پوست صورت می دهد.
در بیماران با اختلال ایمنی :
ضایعات بزرگ و مزمن می دهد که باعث نکروز استخوان زیرین و افتادن دندانها می شود.
*سندرم رمزی هانت :
شکل نادر بیماری –ویژگی آن فلج عصب صورتی ،بلز پالسی ،وزیکول های یکطرفه گوش خارجی ووزیکول های مخاط دهانی است.
یافته های آزمایشگاهی
1- سیتولوژی – یک روش ارزیابی سریع هرپس است و در مواردیکه تشخیص مشکل است
2-اسمیر های رنگ آمیزی شده با آنتی بادی فلوروسنت که مطمئن تر و قابل اعتماد تر از سیتولوژی است و در بیش از 80 درصد مثبت است.
3-جداسازی ویروس در محیط کشت بافتی –دقیق ترین روش تشخیص
در موارد زوستر سین اراپشن –گرفتن تیتر آنتی بادی –تنها روش تایید موارد مشکوک است.
درمان
درمان در جهت کوتاه کردن دوره بیماری ، جلوگیری و پیشگیری از نورالژی های پس از هرپس در بیماران بالای 50 سال و پیشگیری از انتشار عفونت در
افراد مبتلا به اختلال ایمنی صورت می گیرد .
آسیکلوویر ، والاسیکلوویر ،فام سیکلوویر در تسریع بهبودی و کاهش دردهای حاد موثرند ولی قادر به کاستن از نورالژی های پس از هرپس نمی باشند.
درمان موثر نورالژی پس از هرپس کاربرد
CAPSAICIN
ماده ای مشتق از فلفل تند است ،این ماده بصورت موضعی و بی ضرر است و طولانی مدت استفاده می شود.
اگر این ماده موثر نبود از ضد افسردگی های سه حلقه ای استفاده می شود.
در موارد عود کننده ممکن است قطع عصب یا جراحی صورت گیرد.
