نخستین باری که دانشمندان به وجود سلول های بنیادی گمان بردند، در اوایل قرن20 و هنگامی بود که نمو رویان های ابتدایی را مورد بررسی قرار می دادند. هـر چـنـد اسـتـفـاده از سـلـول هـای بـنیادی، در مراحل اولیه خود به سر می‌برد، اما متخصصان معتقدند در آینده‌ای نه‌چندان دور، این سلول ها کاربردهای وسیعی در علم پزشکی خواهند داشت.
* سلول هاي بنيادي چه هستند و چگونه عمل مي كنند ؟ سلول هاي بنيادي يا STEM CELLS به سلول هاي چند پتانسيلي مغز استخوان گفته مي شود كه توانايي تبديل به انواع سلول هاي خوني را دارند. توانايي تبديل اين سلول ها به انواع سلول هاي خوني، توجه دانشمندان و پژوهشگران را به طرف تبديل اين سلول ها به ساير سلول هاي تخصص يافته ي بافت هاي ديگر معطوف داشت. پيشرفت مطالعات نشان داد كه در كليه ي بافت هاي بدن نوعي از سلول هاي بنيادي يافت مي شود كه توانايي تبديل به سلول هاي تخصص يافته ي همان بافت را دارند و در موقع اختلال بافتي، دست به كار شده و تكثير پيدا مي كنند و به دليل داشتن همين توانايي به آنها ” سلول بنيادي” مي گويند. سلول هاي بنيادي اصولا سلول هاي تخصصي نشده اي هستند كه با دو مشخصه مهم از ديگر سلول ها تفكيك مي شوند: اولا توانايي تكثير و افزايش تعداد براي مدت طولاني را دارند. دوم اينکه پس از دريافت پيام هاي شيميايي معين مي توانند تمايز حاصل كنند يا به سلول هاي تخصص يافته اي با عملكردهاي خاص، مثل سلول قلبي يا عصبي تبديل شوند. عملكرد اين سلول ها در بدن اين است كه در هنگام اختلال و بيماري تكثير شده و سلول هاي جديدي به بافت ارائه مي كنند كه اساس سلول درماني را تشكيل مي دهد. سلول هاي بنيادي بر اساس توانايي تكثير و تمايز به انواع مختلفي تقسيم مي شوند: 1- سلول هاي بنيادي TOTIPOTENT يا همه تواني: اين سلول ها مي توانند به هر نوع سلولي در بدن تغيير پيدا كرده و تبديل شوند. يك تخمك بارور شده در واقع يك نوع سلول بنيادي همه تواني است. سلول هاي توليد شده در تقسيمات تخمك بارور شده نيز همه تواني هستند. 2- سلول هاي بنيادي PLURIPOTENT يا پرتواني: اين سلول ها كه از سلول هاي بنيادي رويان منشا مي گيرند، حدود 4 روز پس از لقاح به وجود مي آيند و مي توانند به هر نوع سلولي به جز سلول هاي بنيادي همه تواني و سلول هاي جفت تبديل شده و تمايز حاصل كنند. 3- سلول هاي بنيادي MULTIPOTENT يا چند تواني : از سلول هاي بنيادي پرتواني منشا مي گيرند و سلول هاي تخصص يافته از آنها ناشي مي شوند. براي مثال سلول هاي بنيادي خون ساز كه در مغز استخوان وجود دارند به همه انواع سلول موجود در خون تبديل مي شوند، مثل گلبول قرمز، گلبول سفيد و پلاكت. يا سلول هاي بنيادي عصبي كه مي توانند به سلول هاي عصبي و سلول هاي حمايت كننده عصبي تبديل شوند. 4- سلول هاي بنيادي UNIPOTENT يا تك تواني : اين نوع سلول ها مي توانند فقط به يك نوع سلول تبديل شده و آن را توليد كنند. * سلول درماني چيست و چگونه از سلول هاي بنيادي براي سلول درماني استفاده مي شود؟ سلول درماني در واقع عمل پيوند سلول هاي خويش منشا يا اتولوگ است. روشي كه در حال حاضر تحت عنوان سيستم سلولي اتولوگ يا AUTOLOGOUS CELLULAR SYSTEM مطرح مي گردد. در اين روش درماني سلول هاي خود فرد تكثير شده و مجدد به محل مورد نظر تزريق مي شود تا اختلال ايجاد شده رفع شود.
