دکتر محمدعلی زارعیان، پزشک و متخصص طب سنتی ایران ضمن اشاره به این که فصل زمستان در مناطق معتدل از نظر طب سنتی مزاج سرد و تر دارد به روزنامه جام‌جم می‌گوید: در این فصل بر اثر مجاورت بدن با سرما، سوخت و ساز بدن برای تامین گرما بیشتر می‌شود و قدرت هضم افزایش می‌یابد و فرد گرسنه می‌شود و اشتها بالا می‌رود و طبیعتا افراد سردمزاج به دلیل مغلوب شدن در برابر سرما بیشتر از افراد گرم مزاج به مصرف غذاها و نوشیدنی‌های گرم و پرکالری نیاز دارند که افرادخانه نشین و کم تحرک و کسانی که در مجاورت سرما نیستند به تغییر در برنامه غذایی خود نیاز ندارند.
چه بخوریم تا سرما را تحمل کنیم؟
برخی افراد بر این باورند که در زمستان برای تامین انرژی و تحمل سرما باید از غذاهای چرب و شیرین به میزان بیشتری استفاده کنند. دکتر زارعیان می‌گوید: این نوع غذاها علاوه بر افزایش وزن برای کبد مضرند و باعث بروز بیماری‌های انسداد کبد می‌شود و تنها کسانی به استفاده محدود از غذاهای پرچرب و شیرین مجاز هستند که به دلیل شغلشان تماس طولانی تری با سرما دارند، مثل کارگران ساختمانی و ورزشکارانی که در فضاهای باز ورزش می‌کنند.
به گفته این متخصص، فصل زمستان فرصت خوبی برای استفاده از مغزهایی مثل بادام و پسته و گردو و میوه‌های خشکی مثل انجیر است. این ترکیبات علاوه بر خواص تغذیه‌ای سبب تقویت کبد و مغز و قوای بدن در مقابله با سموم مختلف همچون سموم ناشی از آلودگی هوا می‌شود، ضمن این که از میوه‌هایی همچون انار و شلغم نباید غافل شد و لازم است بدانید افراط در مصرف مرکبات می‌تواند باعث سوءهضم و عوارض ناشی از آن شود.
دکتر نازلی نمازی، متخصص تغذیه نیز مصرف همه گروه‌های غذایی در هوای سرد را ضروری می‌داند و به جام‌جم می‌گوید: مصرف خرما و انواع خشکبار و مغزهای آجیلی در زمستان علاوه بر تامین بیشترین کالری و انرژی به دلیل فیبر بالایی که دارد می‌تواند از یبوست ناشی از کاهش فعالیت فیزیکی که در فصل زمستان اتفاق می‌افتد، پیشگیری کند.
رابطه ذخایر چربی با تحمل سرما
چرا برخی افراد تحمل‌پذیری بیشتری نسبت به سرما دارند و آیا افزایش ذخایر چربی و پروزنی تحمل سرما را بالا می‌برد؟ دکتر نمازی پاسخ می‌دهد حساسیت به سرما در مجموع به عوامل مختلف محیطی و فردی ازجمله مزاج، میزان بافت چربی بدن، نوع تغذیه، نژاد و نوع فعالیت بدنی بستگی دارد و در نتیجه میزان ذخایر چربی بدن به تنهایی نمی‌تواند تعیین‌کننده میزان مقاومت یا حساسیت بدن به سرما باشد. برای مثال افرادی هستند که میزان ذخایر چربی کمی دارند، اما چون به دلایل شغلی، بیشتر در معرض سرما قرار دارند نسبت به افرادی که در محیط داخل ساختمان هستند قدرت بیشتری در تحمل سرمای هوا دارند که اگر نوع تغذیه و میزان کالری دریافتی روزانه این افراد کمتر از میزان مورد نیازشان باشد بدون شک نسبت به سرما کم‌تحمل خواهند شد.
سرما و کاهش وزن
با توجه به این که گفته می‌شود در مواجهه با هوای سرد سوخت و ساز بدن بیشتر می‌شود، آیا می‌توان گفت سرما خود باعث کاهش وزن و لاغری می‌شود؟ دکتر نمازی می‌گوید: وقتی فرد به مدت طولانی و به طور مکرر در محیط سرد قرار گیرد میزان سوخت و ساز دوچندان می‌شود و احتمالا ژن‌هایی که چربی معمولی را به چربی قهوه‌ای (یک نوع بافت چربی که میزان سوخت و ساز بدن را افزایش می‌دهد) تبدیل می‌کند، فعال می‌شود. اما لازم است بدانید در معرض سرما قرار گرفتن به تنهایی نمی‌تواند به طور چشمگیر سبب کاهش وزن شود.
سرما عضلات را سفت می‌کند؟
از دیدگاه طب سنتی ایران، سرما به دلیل ایجاد افزایش فشردگی در اجسام باعث سفت شدن آنها می‌شود.
دکتر زارعیان با بیان این مطلب می‌گوید: افرادی که در مناطق سردسیر زندگی می‌کنند به دلیل مواجهه با سرما قوی‌تر از افراد ساکن در مناطق گرمسیر هستند. گرما به دلیل انبساط سبب رخوت و شلی می‌شود.
در نتیجه مواجهه با سرما برای افراد قوی هیکل و عضلانی مطلوب و موثر است؛ ولی مناطق ضعیف بدن مثل سر، پیشانی، کمر و پهلوها حتما باید پوشیده باشند تا از بروز بیماری‌های مزمن پیشگیری شود و نباید فراموش شود مجاورت مستمر دست و پا با سرما به سرد شدن مزاج دستگاه گوارش و بروز سوء هضم منجر می‌شود.
استحمام و ورزش در سرما
برخی افراد به منظور گرم کردن بدن در این فصول به میزان بیشتری استحمام می‌کنند. دکتر زارعیان استحمام بیش از حد در سرما را توصیه نمی‌کند و در این خصوص می‌گوید: فقط استحمام در افرادی که استعداد بالایی در ابتلا به زکام دارند به شرطی که به تعریق مناسب بینجامد می‌تواند پیشگیری‌کننده باشد. نکات مهمی که در مورد استحمام در زمستان باید رعایت شود این که هرگز با شکم پر حمام نکنید و زمان خروج از حمام به خوبی خود را بپوشانید به‌ویژه نواحی سر، پیشانی و کمر. این متخصص با اشاره به این که تجمع مواد زائد بدن در فصل زمستان افزایش می‌یابد می‌گوید ماساژ بدن از بهترین و کم‌عارضه‌ترین اقدامات برای حفظ سلامت و پیشگیری از بیماری در این فصل است. ضمن این که ورزش نیز در هر فصل باید در زمانی انجام بگیرد که هوا نه بسیار سرد باشد نه بسیار گرم. در زمستان‌های سرد، بهترین زمان برای ورزش وقتی است که آفتاب هوا را به خوبی گرم کرده باشد و در روزهایی که آلودگی هوا بالاست ورزش باید در فضای سربسته صورت گیرد.
