لک های روی پوست با چه عواملی پدید می آیند با چه عواملی ایجاد می شوند و چه رو شهایی برای پیشگیری از ایجاد آن ها وجود دارد چه مواد غذایی برای این امر به ما کمک می کنند
شایع‌ترین علت بروز لک، نور آفتاب است و شایع ترین نوع لک، لک‌های بارداری است.
گاهی اگر جلوی آینه بایستید و به پوست‌تان نگاه کنید، متوجه وجود لک‌هایی می‌شوید که شاید حتی نفهمیده باشید کی و چرا روی پوست‌تان ظاهر شده‌اند، لک‌هایی که در خیلی از مواقع پیشگیری از ایجاد آنها چندان هم سخت نیست.
با دکتر محمدعلی نیلفروش زاده؛ دانشیار پوست دانشگاه علوم پزشکی تهران و رئیس مرکز تحقیقات پوست و سلول‌های بنیادی، در اینباره گفت و گو کرده ایم.
در مورد شایع ترین دلیل بروز لک برایمان بگویید.
شایع‌ترین علت بروز لک، نور آفتاب است و شایع ترین نوع لک، لک‌های بارداری است که بیشتر در خانم‌ها به رنگ قهوه ای به شکل قرینه و به تدریج ظاهر می‌شود. بعضی خانم‌هایی که از قرص‌های جلوگیری از بارداری استفاده می‌کنند نیز دچار همین لک‌ها می‌شوند. گاهی بعد از اتمام بارداری یا قطع مصرف قرص، لک برطرف می‌شود اما گاهی تا سال‌ها باقی می‌ماند.
کدام لک‌ها از دوران کودکی ظاهر می‌شوند؟
کک و مک از 5 سالگی ظاهر و بیشتر روی نقاط باز بدن دیده می‌شود. این نوع لک مخصوصا در افرادی که پوست روشن و موهای قرمز یا چشمان آبی دارند بیشتر دیده می‌شود و با افزایش سن روشن می‌شود. کک و مک گرچه از نظر زیبایی آزاردهنده است اما خطری برای سلامت ندارد.
کدام لک در سالمندی ظاهر می‌شود؟
لک‌های پیری که از نامشان هم مشخص است به دنبال تماس طولانی مدت با نور آفتاب و افزایش سن ظاهر می‌شوند. این لک‌ها مسطح و قهوه‌ای‌رنگ در صورت و پشت دست‌ها هستند و به مرور پررنگ تر و وسیع تر می‌شوند و باید حتما معاینه شوند زیرا ممکن است به ضایعات بدخیم تبدیل شوند.
آیا تغذیه هم در بروز لک تاثیر دارد؟
بله، برخی لک‌ها به دنبال کمبود ویتامین B12 بروز می‌کند. این لک‌ها در افرادی که پوست تیره دارند شایع‌تر است. کمبود ویتامین A، اسید فولیک و کم‌خونی هم می‌تواند باعث بروز این مشکل شود.
درمان لک‌های پوستی چیست؟
در درمان برخی از لک‌های پوستی، استفاده از لایه‌بردارها یا پیلینگ شیمیایی سطحی با دوز مناسب توصیه می‌شود. استفاده از داروهای ضدلک یا روشن‌کننده‌ها که ترکیب‌های بی‌رنگ‌کننده از جمله هیدروکینون و کورتیکواستروئید دارند نیز می‌تواند موثر باشد. گاهی درمان‌های موضعی کافی نیست و به درمان‌های لیزری یا ساب‌سیژن نیاز است.
در این صورت باید حتما به متخصص پوست مراجعه کرد زیرا انتخاب درست پارامترها بسیار مهم است. نباید از تجویز افراد غیرمتخصص برای رفع لک استفاده کرد زیرا برخی اقدامات نابجا باعث ماندگاری و پررنگ شدن لک می‌شود. تمام روش‌های درمان چه موضعی چه لیزر باید با توجه به شرایط بیمار و رنگ پوست و وسعت و عمق لک انتخاب شوند. طی درمان باید از کرم‌های پوشاننده استفاده کرد تا فرد از نظر ظاهری ناراحت نباشد و روند درمان طی شود. لک‌های پوستی معمولا در کسانی که پوست و رنگ چشم روشن و کسانی که موهای قرمز دارند، شایع‌تر از افراد دیگر بروز می‌کنند.
داروها چطور؟ می‌توانند عامل بروز لک باشند؟
بله، بسیاری از افراد می‌گویند از پوستشان در برابر آفتاب محافظت می‌کنند اما دلیل بروز لک را نمی‌دانند. مصرف برخی داروها از جمله قرص‌های ضدبارداری، ضد مالاریا و برخی داروهای روان‌پزشکی رنگ قهوه‌ای یا آبی تیره روی پوست ایجاد می‌کند. داروهای شیمی‌درمانی و داروهایی که پوست را به نور حساس می‌کنند نیز می‌توانند باعث بروز لک باشند.
اینکه می‌گویند روی زخم‌های تازه ترمیم شده هم باید کرم ضد‌آفتاب زد چون آفتاب باعث لک در محل جای زخم می‌شود، درست است؟
بله، برخی لک‌ها به دنبال التهاب پوست ایجاد می‌شوند. پوست کسانی که دچار آکنه هستند، زخم می‌شود یا جوش‌هایشان را دستکاری می‌کنند، مبتلا به لوپوس هستند یا پوستشان تحت سایش است یا لیزر می‌کنند اگر در تماس با نور آفتاب باشند، تیره می‌شود. کسانی که صورت را کیسه می‌کشند هم ممکن است با تکرار این عادت دچار لک شوند.
بیماری‌ها چطور؟
بیماری هم می‌تواند عامل بروز لک باشد. در پوست مبتلایان به برخی بیماری‌ها از جمله آسم، مشکلات کبدی و ریوی، روماتیسم و… لک‌های تیره به‌وجود می‌آید.
آیا ممکن است شغل هم در شکل‌گیری لک‌های پوستی تاثیر داشته باشد؟
بله، مثلا لک‌های شغلی به دنبال تماس پوست با آسفالت یا ترکیب‌های روغنی و نور خورشید به‌وجود می‌آیند. این نوع لک‌ها باید حتما به‌وسیله پزشک بررسی و اگر لازم است، نمونه‌برداری و درمان شوند. گاهی هم پدها و ادکلن‌ها عامل بروز لک هستند. وقتی برخی ترکیب‌های شیمیایی عطرها و ادکلن‌ها روی پوست اسپری می‌شود، لک تیره ایجاد می‌کند. این مشکل به‌خصوص در آقایانی که ادکلن را به گردن یا پشت گوش اسپری می‌کنند، بیشتر دیده می‌شود.
آیا می‌توان از بروز لک‌ها پیشگیری کرد؟
در مورد برخی لک‌ها بله اما برخی دیگر مثل کک و مک ژنتیکی هستند و راه پیشگیری ندارند. از بروز لک ناشی از داروها یا بیماری‌ها هم نمی‌توان پیشگیری کرد، مگر اینکه دلیل بروز بیماری را رفع کرد. بیشتر داروها را هم باید شب‌ها استفاده کرد تا حساسیت به نور بیشتر نشود.
یکی از مهم‌ترین راه‌های پیشگیری از بروز بسیاری از لک‌ها استفاده مکرر و مرتب از ضدآفتاب‌هاست که باید باتوجه به SPF تعیین‌شده و نوع پوست فرد استفاده شود. قرار نگرفتن در نور شدیدآفتاب مخصوصا بین 10ساعت صبح تا 4 بعد از ظهر و استفاده از پوشش مناسب یعنی کلاه و عینک آفتابی می‌تواند کمک‌کننده باشد. ترکیب‌های شیمیایی نباید با پوست در تماس مستقیم باشند و اگر با توجه به شغلتان با این مواد در تماس هستید، باید از محافظ‌هایی مثل دستکش و ماسک استفاده کنید. عطر را هم باید به لباس اسپری کرد.
ماهنامه دنیای سلامت،
