آیا به هنگام مطالعه سردرد می گیرید

سردرد تنشی یکی از شایعترین نوع صدرد می باشد که تقریبا 40 درصد افراد در زندگی خود به آن مبتلا شده اند. منشاء این سردرد بیماری خاصی نبوده و از سری سردرد های طبیعی است. سردرد تنشی به دسته ی حمله ای و مزمن تقسیم می شود. سردرد حمله ای سردردی است که در یک ماه کمتر از 15 بار به فرد دست می دهد.

سردرد مزمن: که 15 بار یا بیشتر در طول ماه به سردرد دچار می شود.

اگر چه بیمارانی که به این نوع سردرد مبتلا هستند اغلب احساس تنش عضلانی (Muscular Tensio) را گزارش می دهند ولی هیچگونه شواهد واضحی برای ارتباط این گرفتگی و تنش عضلانی، با سردرد همراه این بیماران وجود ندارند. گمان می رود، بروز این سردرد احتمالاً بعلت تغییرات مواد شیمیائی مغزی بوده که باعث ایجاد درد بخاطر تأثیر روی عروق و اعصاب اطراف مغز می شود. این مکانیسم ایجاد سردرد مشابه مکانیسم ایجاد سردرد میگرن می باشد.

علائم: سردرد تنشی معمولاً بعد از ظهر یا ساعات اولیه غروب ایجاد می شود و شدت آن در طول زمان کم و زیاد می شود. علامت اصلی این سردرد معمولاً احساس سفتی اطراف سر می باشد مثل اینکه دور سر را با یک باند و یا پارچه محکم ببندند و یا اینکه سر بین یک گیره آهنگری قرارداده و محکم فشار دهند. گردن و عضلات شانه اغلب سفت بوده و در هنگام لمس دردناک هستند. سایر علائم شامل اختلال در تمرکز و اختلال در خواب می باشد. بعضی از بیماران همزمان علائم سردرد تنشی و سردرد میگرنی را با هم دارند. این حالت که ناشایع هم نیست به این صورت رخ می دهد که سردرد آنها با نورهای درخشان و صدای بلند بدتر می شود (حاتب که در میگرن رخ می دهد) اما نوع سر درد آنها مداوم و غیر ضرباندار بوده که مشخصه سردرد تنشی است یعنی خصوصیات هر دو نوع سردرد را با هم دارند.

تشخیص: هیچ تست اختصاصی برای تأیید تشخیص این نوع سردرد وجود ندارد و تشخیص براساس علائم بیمار، تاریخچه پزشکی وی و معاینات فیزیکی او داده می شود. البته در بعضی از بیماران ممکن است CT اسکن یا MRI (در صورتیکه سردرد با علائم غیر معمول و غیر منتظره همراه باشد) درخواست شود تا بعضی از تشخیصهای مهم از قلم نیفتند. یک دوره سردرد تنشی ممکن است فقط چند ساعت طول کشیده و یا گاهی یک روز و حتی بیشتر ادامه یابد. سردرد مزمن تنشی نیز به سردردی گفته می شود که قسمتی یا تمام طول روز و در اکثر روزهای هفته فرد را درگیر کند اگر چه شدت آن می تواند کم و زیاد شده و در طول زمان تغییر کند.

پیشگیری: تکنیکهای تن آرامی (Relaxation) و اجتناب از موقعیتهای استرس زا می تواند به جلوگیری از وقوع سردرد تنشی کمک کند. در بعضی از بیماران تجویز روزانه بعضی از داورها نیز می تواند کمک کننده باشد که از مهمترین آنها ضد افسردگیهای سه حلقه ای می باشد که برای جلوگیری از ایجاد سردرد تنشی مصرف شده و حتی در کسانی که مبتلا به افسردگی نیستند این داروها در کنترل حملات سردرد مؤثر می باشند.

درمان: برای سردردهای تنشی موردی که کمتر از 3 بار در هفته رخ می دهند داروهای مسکن ساده ای مثل آسپرین، استامینوفن و ایبوپروفن موثر می باشند ولی عیب آنها این است که ممکن است فرد به آنها عادت کرده و دیگر نتواند آنها را کنار بگذارد. باید توجه داشت استفاده از مسکنهای ساده فقط برای حملات کمتر از 3 بار در هفته مجاز است و اگر تعداد حملات بیشتر باشد، استفاده مکرر از این داروها می تواند، باعث نوعی سردرد بنام «سردرد بازگشتی» در روزهائی شود که فرد قرصهای مسکن را استفاده نمی کند. اما درمان سردرد مزمن تنشی بسیار مشکل است، خصوصاً که پدیده ” سردرد بازگشتی” در روزهائی که این افراد مسکن استفاده نمی کنند، بیشتر از سردردهای غیر مزمن و موردی تنشی است. بنابراین استفاده از داروهای پیشگیرنده و تجویز روزانه آنها (مثل داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای) و در این افراد مفید می باشد. بعضی از افراد می توانند سردرد تنشی خود را بدون استفاده از دارو درمان کنند، استفاده از کمپرس آب سرد و یا استفاده از گرمای موضعی در محل سفتی عضلانی و سردرد می تواند بسیار کمک کننده باشد. ماساژ نواحی سفت در گردن و یا شانه نیز می تواند کمک کننده باشند. تکنیکهای تن آرامی مثل نفسهای عمیق کشیدن و یا کمک گرفتن از روشهائی مثل طب سوزنی و بیوفیدبک هم می تواند در کنترل حملات سردرد مؤثر باشد.

چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟

بیشتر سردردها خطر عمده ای برای فرد ندارند و بندرت سردرد ممکن است علامتی از یک بیماری خطرناک زمینه ای در او باشد. اگر سردرد شما بدون درمان و یا با استفاده مسکنهای ساده براحتی رفع می شود، دلیلی برای مراجعه به پزشک وجود ندارد.

رفع سردرد بدون دارو

بهترین روش مقابله با سردرد، در درجه اول پیشگیرى از وخیم شدن آن است. اگر جزء افرادى هستید که اغلب گرفتار سردرد هستند، بهتر است لیستى از تمام غذاهایى که ظرف چند روز یا چند هفته پیاپى خورده اید، تهیه کنید. سپس این لیست را به دقت بررسى کنید تا شاید رابطه اى میان مصرف غذایى خاص با بروز سردرد در خود بیابید.

خوردن پنیر، پرتقال، شکلات و قهوه با معده خالى مى تواند موجب بروز سردرد شود. همچنین کم آبى، عدم فعالیت ورزشى و رژیم هاى سخت در سردرد مؤثرند.

اما خبر خوش این است که اگر سردردها با عارضه دیگرى همراه نباشند، به ندرت نشانه مشکلى جدى هستند. در حقیقت از هر چهار مورد سردرد، سه مورد در اثر گرفتگى ماهیچه هاى پشت، گردن و فک به وجود آمده اند.

درمان هاى تکمیلى اغلب دیدگاهى کلى نگر دارند: آنها جسم و ذهن را با هم مورد درمان قرار مى دهند و تنها به نشانه هاى بیرونى اکتفا نمى کنند. این نوع درمان ها را مى توان به موازات درمان هاى دارویى معمول اعمال کرد.

اگر از آن دسته افرادى هستید که معمولاً از سردردهاى مکرر رنج مى برند، ناامید نشوید. روش هاى طبیعى متعدد و متنوعى براى تسکین سردرد و یا حتى بهتر از آن، پیشگیرى از بروز سردرد وجود دارند که در اینجا به بعضى از آنها اشاره مى کنیم:

آروماتراپى (Aromatherapy)

کلمه “آروماتراپى” به معناى “درمان با بهره گیرى از بوى خوش” است. در این روش درمانى از روغن هاى معطر که منشأ گیاهى و طبیعى دارند و از گیاهان و درخت هاى گوناگون تهیه مى شوند استفاده مى شود. این روغن ها روى پوست ماساژ داده مى شوند و یا از طریق استنشاق استفاده مى شوند و به این طریق سیستم عصبى مربوط به تسکین درد را تحریک مى کنند.

روغن اسطوخودوس به طور اخص بر روى سردردها تأثیرگذار است. وان را با آب گرم پر کنید و چند قطره از روغن اسطوخودوس را در آن بریزید و دقایقى در آن بخوابید. این امر از بروز سردرد یا شدیدتر شدن آن جلوگیرى مى کند. اما اگر دچار سردرد هستید از این روغن براى کمپرس سرد استفاده کنید. پارچه اى را در ظرفى آب سرد که سه تا چهار قطره روغن اسطوخودوس در آن ریخته اید خیس کنید و سپس خوب بفشارید تا آب اضافى آن گرفته شود. با این پارچه شقیقه ها، پیشانى و گردن را پنج دقیقه کمپرس کنید. همچنین مى توانید دو قطره روغن اسطوخودوس را در یک نعلبکى کوچک حاوی روغن بادام شیرین یا آفتاب گردان بریزید و با این روغن شقیقه ها را ماساژ دهید.

اگر دچار اضطراب و استرس نیز هستید، روغن نعنا را نیز امتحان کنید.

اگر قصد دارید خودتان در خانه این کار را انجام دهید این روغن ها را پیش از مصرف مستقیم بر روى پوست، با روغن بادام شیرین رقیق کنید.

درمان گیاهى

بسیارى از داروها حاوى عصاره گیاهان هستند؛ مانند آسپرین که از پوست بید استخراج مى شود. اما در درمان هاى گیاهى، عصاره ها به شکل طبیعى خود و بدون افزودنى هاى دیگر استفاده مى شوند، از این رو به ندرت عوارض جانبى دربر خواهند داشت.

اگر دچار سردردهاى میگرنى هستید، خوردن برگ بابونه گاوى به صورت روزانه را امتحان کنید. این گیاه حاوى ماده اى است به نام پارتنولید (Parthenolide) که مى تواند حملات میگرن را دفع کند.

براى دردهاى ناشى از گرفتگى عضلات چاى نعنا یا رزمارى بنوشید. یک قاشق چای خورى رزمارى یا نعناى تازه و یا خشک را در یک فنجان آب جوش بریزید و 10 دقیقه صبر کنید. سپس چاى را صاف کرده و سه بار در روز کمى از آن را بنوشید.

هومیوپاتى (Homeopathy)

هومیوپاتى با تعادل بخشیدن به سیستم انرژى در بدن، ناراحتى هاى فیزیکى گوناگون را درمان مى کند. درمان در این روش عبارت است از: بهره گیرى از موادى بسیار رقیق شده که در مقدار زیاد خود، عارضه مورد درمان را تولید مى کنند.

بعضى از مفیدترین مواد مورد استفاده براى رفع سردرد عبارتند از: بلادن (براى سردردهاى ضربانى)، ریشه یاس زرد (براى سردردهاى ناشى از گرفتگى عضلات پیشانى و گردن) و قهوه (براى سردردهایى که با احساس فشار در پیشانى و بى قرارى همراه هستند).

درمان بازتابى (Reflexology)

درمان بازتابى نوعى روش درمانى همراه با ماساژ است که در آن به نقاط خاصى در دست ها یا پاها فشار وارد مى شود. اگر چه در این روش تمام دست یا پا ماساژ داده مى شود، اما متخصص این شیوه درمانى، توجه بیشتر خود را به نقاطى که با عضو دردناک مرتبط است معطوف مى کند. این فشارها موجب تحریک گردش خون و جریان لنف در بدن شده و پس از دریافت ماساژ احساس تجدید قوا را در فرد ایجاد مى کند.

یوگا

تمرینات یوگا براى آرامش روح، همراه با آسایش بدن طراحى شده اند و حالت و وضعیت بدن را نیز اصلاح مى کنند. به ویژه تکنیک الکساندر در یوگا براى اصلاح نحوه قرارگیرى بدن که خود مى تواند منشاء سردرد باشد، بسیار مفید است.

سردرد

سردرد به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم می شود. سردردهای اولیه عبارتند از: میگرن- سر درد خوشه ایCluster headache سردرد مزمن روزانه headache Tension . سردردهای ثانویه علل و پاتولوژی های متعددی دارند. در برخورد با بیمار سر درد به این نکات توجه شود:

۱- سن بیمار: اوج پیدایش نشانه های میگرن در ۲۰ تا ۳۵ سالگی است. آرتریت تمپورال تقریباً همیشه پس از ۴۵ سالگی بروز می کند. سردرد های ناشی از تومورهای مغزی در میانسالی و بیشتر سردردهای مزمن روزانه در سنین جوانی روی می دهد.

۲- جنس بیمار: شیوع میگرن در زنان چند برابر مردان است و بر عکس سردردهای کلاستر در مردان بیشتر دیده می شود.

۳- محل درد و چگونگی آغاز سردرد

۴- کیفیت درد و طول مدت درد

۵- عوامل تشدید کننده به وجود آورنده سردرد و عوامل تسکین دهنده

۶- نشانه های همراه

۷- سابقه خانوادگی و مصرف دارو

میگرن Migraine

شایـع ترین نوع سردرد بوده، عمدتاً به تدریج شروع می شود، معمولاً یک طرفه است و ۴ تا ۷۲ ساعت طول می کشد. با زمینه ارثی خانوادگی از هنگام کودکی و نوجوانی، سردرد ضربان دار Throbbing با احتمال دوره های تهوع و استفراغ همراهی دارد و در اکثر موارد بدون پیش درامد Aura است. در ۸۰% موارد Aura می تواند به صورت اختلالات بینایی نظیر تاری دید، همی آنوپسی و یا در اندامها به صورت احساس کرختی و پارستزی و یا به صورت سر گیجه باشد و اغلب تشدید سردرد با تابش نور می باشد. شروع میگرن می تواند از ناحیه گیجگاهی، پیشانی یا پشت سر باشد. اغلب افراد میگرنی شخصیتی وسواسی و تحریک پذیر دارند.

سردرد خوشه ای Cluster headache

با شیوع بیشتر در مردان، معمولا یک طرفه با کیفیت شدید و تیر کشنده، حدود ۳۰ تا ۱۸۰ دقیقه طول می کشد. پیدایش آن معمولا نیمه شب و آغاز صبح است و بیمار بیقرار است، نشانه های گرفتاری عصبی خود کار به طور شایعی دیده می شود. مثلا اشک ریزش، پر خونی ملتحمه، احتقان و آبریزش بینی، برافروختگی چهره و گاهی سندرم هورنر.

سردرد مزمن روزانه Tension Headache

معمولاً دو طرفه و شایع است. غیر ضربان دار، بدون تهوع و استفراغ، معمولاً افسردگی و اضطراب نقش بارزی در این نوع سردرد دارد. پیدایش این سردرد بیشتر در میانسالی است.

علل ثانویه سر درد

علل عروقی

خونریزی زیر عنکبوتیه (SAH)

خونریزی داخل پارانشیمال

هماتوم زیر دورا یا فوق دورا

ایسکمی (Stroke, TIA)

مالفورماسیونهای شریانی- وریدی

آرتریت تمپورال

گسیختگی شریان کاروتید یا شریان ورتبرال

C N S عفونت

مننژیت

آنسفالیت

آبسه های مغزی

عفونت های غیر از C N S

سینوزیت

زونا

عفونت سیستمیک

C N S سایر اختلالات

تومورها

تومور کاذب مغزی

چشمی

گلو کوما

نوریت اپتیک

سر درد دارویی و توکسیک یا متابولیک

نیترات ها و نیتریت ها

داروهای M A O I

استفاده مزمن و نادرست ضد درد ها

هیپوکسی

هیپرکاپنه

هیپوگلیسمی

منو سدیم گلوتومات

مسمومیت منواکسید کربن

سندرم قطع الکل

متفرقه

فشار خون بد خیم

پراکلا مپسی

فئوکروموسیتوما

تب

L P پس از انجام

درد ارجاعی از دندان

درد ارجاعی گوش

معیار تشخیص میگرن

حد اقل دو مورد از این موارد:

۱- سر درد یک طرفه

۲- کیفیت ضربان دار

۳- شدت متوسط یا شدید

۴- تشدید سر درد با راه رفتن و انجام فعالیت های روز مره

حد اقل یک مورد از موارد زیر

۱- تهوع- استفراغ یا هر دو

۲- ترس و گریز از نور یا صدا

چگونه سر دردهای خود را درمان کنیم؟

علم پزشکی هفت راه زیر را برای مبارزه با سردرد موثرشناخته است. نشریه پزشکی لنست چاپ انگلستان ضمن اعلام این خبر راههای پیشگیری از سر درد را به این شرح توضیح داده است:

۱- همیشه راست و مستقیم بایستید و بنشینید طرز نشستن غلط و ناجور قرار گرفتن ستون فقرات موجب وارد آمدن فشار به مهره های گردن شده و سردرد را موجب می شود.

۲- در مصرف دارو زیاده روی نکنید. مصرف بی رویه قرصهای سردرد خود به خود موجب سردرد می شود.

۳- آب فراوان بنوشید. مصرف کم آب آشامیدنی و تشنگی باعث خشکی سلولهای بدن شده و باعث سردرد می شود.

۴- اگر پس از خوردن غذا و یا صرف آشامیدنی دچار سردرد شدید فهرستی از غذاهای مصرف شده را یادداشت کنید.مصرف کنندگان برخی از مواد خوراکی ماننند پنیر و یا شکلات ازخود حساسیت نشان میدهند و دچار سر درد میشوند.

۵- هوای داخل خانه یا دفتر کار خود را از آلودگی پاک کنید و از هوای تازه تنفس کنید پس از رنگ آمیزی اتاق درب و پنجره ها را باز نگه دارید تا بوی تند مواد پاک کننده مانند تینر و رنگ از اتاق خارج شود.

۶- از استراحت و خواب کافی در شب و نیمروز غافل نشوید. بی خوابی از عوامل اصلی در بروز سر درد محسوب میشود. نخوردن غذا و گرسنه ماندن غیر طبیعی باعث ایجاد سر درد می شود.

۷- از زیاده روی در مصرف چای، قهوه و آشامیدنی های کافئین دار پرهیز کنید.

درد

 درد نشانه اى مهم و جدى است و یکى از شایعترین علل مراجعه بیماران به پزشک است.

برخى بیمارى ها درد شدید و ناگهانى ایجاد مى کنند اما بسیارى دیگر موجب دردهاى مزمن مى شوند.

اگر دچار درد گشتید حتماً به پزشک مراجعه کنید تا علت درد شما را تشخیص دهد و روشى بى خطر براى درمان درد شما بیابد.

برخى داروهاى ضد درد وجود دارند که گاهى بدون نسخه پزشک ارائه مى شوند، استفاده خود سرانه و دراز مدت از آنها مى تواند عوارض بسیار جدى بر سلامت شما بگذارد از جمله مشکلات کبدى، کلیوى و قلبى که در مصرف داروهاى ضد درد ضد التهاب (مانند آسپرین و بروفن) بطور دراز مدت و بیش از حد بوجود مى آیند.

بهتر است بدانید روش هاى پزشکى غیر دارویى هم براى برطرف کردن برخى دردهاى مزمن وجود دارد، مانند روان درمانى، فنون تمدد اعصاب و درمان هاى جسمى شامل تمرینات نرمشى که در بهبود عملکرد جسمى – روانى و کاهش درد مفید هستند. براى درمان درد خود فقط از پزشکان کمک بگیرید.

سینوزیت

سینوزیت تورم و عفونت سینوسهای اطراف بینی است. حدد 31 میلیون بزرگسال و کودک آمریکای در هر سال مبتلا به سینوزیست می‌شوند. سینوزیت معمولاً به صورت یک حمله حاد عفونی شروع می‌شود که 4-2 هفته طول می‌کشد. عفونت مزمن سینوس به مدت 4 هفته یا بیشتر طول می‌کشد.

علایم و نشانه ها

• ترشح بینی (زرد یا سبز)، ترشح پشت حلق

• سردرد، درد و حساسیت سینوس یا درد دندان

• سرفه یا گلودرد

• تب در نیمی از بیماران

• فقدان حس بویایی

• خستگی عمومی

علت

سینوس‌ها نمی‌توانند به طور مناسب تخلیه شوند و عفونی می‌شوند. برخی علل شایع آن عبارت است از:

o سرماخوردگی (عفونت مجاری تنفسی فوقانی)

o آلرژی (تب یونجه، مصرف دخانیات، هوای خشک، آلوده کننده های هوا)

o دندان عفونی

o شنا

o بیماری یا اشکال ساختمان سینوس

o آسیب فیزیکی به سینوس

سردرد عصبی

سردرد عصبی معمولاً از ناحیه پشت سر شروع می‌شود و به طرف جلو گسترش می‌یابد تا تمام سر را به صورت ثابت و مبهم گرفتار کند.

علایم و نشانه ها

o سردرد از پشت سر شروع و سپس منتشر می‌شود.

o فشار مبهم یا درد فشارنده که از نیم ساعت تا چند ساعت یا چند روز طول می‌کشد.

o عضلات گردن، شانه و فک گرفته و دردناک می‌شود.

o درد در طول روز ادامه می‌یابد.

o سردرد با راه افتادن بیشتر نمی‌شود.

علت

در هنگام استرس، عضلات شانه، گردن و فک گرفتگی پیدا می‌کند و روی عروق خونی فشار می‌آورد. درد از طریق اعصاب عروق به مغ ز منتقل می‌شود. علل آن عبارت است از:

o نشستن بسیار طولانی یا در وضعیت نا راحت

o بیماری پیش قاعدگی

o قند خون پایین

o آلرژی غذایی

o خواب ناکافی؛ مصرف مایعات ناکافی

o فشار دادن دو فک روی هم یا دندان به هم ساییدن

o درد با منشأ سایر نوای نظیر سینوس

o استرس

o افسردگی یا اضطراب

سردرد میگرنی

میگرن به سردردهای نبض دار گفته میشود که به طور ناگهانی شروع میشود و چند ساعت ادامه می یابد و معمولاً با علایمی نظیر تهوع همراه است. سردرد معمولاً در سنین 30-10 بروز میکند و به تدریج تا 50 سالگی کمتر میشود. شیوع میگرن در خانم ها بیشتر است.

علایم و نشانه ها

• درد ضربان دار یک طرفه سر(یا دو طرفه)

• تهوع و استفراغ

• اختلال شنوایی یا بینایی (نظیر برق زدن) که اغلب 30-10 دقیقه قبل از سر درد شروع می شود.

• بی حسی و ضعف و سوزن سوزن شدن قسمتهایی از بدن

• نور، صدا و حرکت به خصوص خم شدن موجب تشدید سردرد می شود. بیمار دوست دارد در اتاق تاریک و آرام دراز بکشد.

• دستها و پاها سرد و کبود به نظر می رسد.

علت

پزشک معالج از شما پرسشهایی خواهد کرد تا علت سردرد را مشخص کند. سپس نحوه استفاده از مسکن ها را به شما خواهد آموخت تا پس از قطع آنها سردرد عود نکند.

سردرد عصبی ِ میگرن

◊ سردرد، عارضه ای است که همه ما در زندگی آن را تجربه کرده ایم. تاکنون دانشمندان انقباض و انبساط عروق مغز را، عامل بروز میگرن و علت سردردهای عصبی را انقباض ماهیچه های سر می پنداشتند، البته این علائم، هنوز هم به عنوان عوامل بروز سردرد مطرح است، اما محققان به تازگی دریافته اند که منشا بروز میگرن و سردردهای عصبی در مغز، مشترک است. ساقه مغز، که به عنوان “سیستم ضد درد” شناخته شده، بخش ساقه ای شکلی است که پشت چشم ها و بینی قرار گرفته، نیمکره های مخ را به طناب نخاعی وصل کرده و شامل پل مغزی، بصل النخاع و مغز میانی است.

عصب “تری ژمینال” در سطح خارجی پل مغزی قرار گرفته، ریشه حسی دارد و در نواحی صورت، دهان و دندان، حفره بینی و ماهیچه های مخصوص جویدن غذا گسترده شده است. هنگام سردرد عصب “تری ژمینال” تحریک شده و ماده شیمیایی به نام سرتونین از آن رها می شود و نورون بعدی را تحریک می کند. به طور طبیعی این ماده در مقابل صداهای ضعیف، آشنا و مداوم نظیر موسیقی و مکالمه افراد، مانند یک صافی عمل کرده و میزان آن تغییر نمی کند اما در برابر صداهای ناهنجار مثل بوق ماشین و گریه کودک واکنش نشان داده و میزان آن افزایش می یابد، با افزایش این ماده سیگنال های درد خنثی می شوند.

محققان با آزمایش سرتونین بر روی افرادی که از سردرد رنج می بردند، به این نتیجه رسیدند، افزایش این ماده مساوی است با کاهش سردرد و بالعکس، بنابراین کمبود این ماده عامل اصلی بروز سردردهای عصبی و میگرن است. آنها همچنین دریافتند که فقدان این ماده موجب افسردگی و بی خوابی می شود. بهترین راه کنترل و درمان سردرد، شناخت عوامل بروز آن است. با تحقیقی که بر روی 199 نفر از افراد مبتلا به سردردهای مزمن صورت گرفت، علل بروز سردرد، اضطراب و نگرانی، خشم، متابولیسم بدن سوخت و ساز سلولی، (Glare) نوعی اختلاف بینایی، عوامل ژنتیکی و استرس زا ذکر شد. اکنون به بررسی بعضی از عوامل شناخته شده که نقش اصلی را در بروز سردرد ایفا می کنند، می پردازیم.حالات و هیجانات روحی سایکوسوماتیک حالتهایی از روان، فکر و ذهن و هیجانات است که بر روی مکانیسم بدن تاثیر می گذارد و واکنش بدن در مقابل این حالات منجر به بروز سردرد، آسم و ضربات نامنظم قلب می شود. محققان با انجام آزمایش (MMPI)، تست روانشناسی که تعیین کننده خصوصیات شخصیتی است برروی مبتلایان به سردرد، به این نتیجه رسیدند، اکثر این افراد دچار افسردگی، حواس پرتی، انکار(نوعی مکانیسم دفاعی که در آن وجود اعمال و عقاید به طور ناخودآگاه تکذیب می شود) هستند. دانشمندان بر سر این مسأله که آیا سردرد عامل بروز این حالات است و یا بالعکس اختلاف نظر دارند، ولی آنها معتقدند، افرادی که مستعد ابتلا به سردرد هستند، استرس ها را بیشتر دریافت می کنند. در این آزمایش همچنین فرق میان میگرن و سردردهای عصبی مشخص شد، افسردگی از نشانه های میگرن و علائمی نظیر حواس پرتی، نگرانی و انکار، از مشخصه های افراد مبتلا به سردردهای عصبی عنوان شد افرادی که از سردردهای عصبی رنج می برند به دلیل دردهای پی درپی، از نظر احساسی، آسیب پذیرترند. احساس ناتوانی در برخورد با مشکلات، یاس و ناامیدی، فروخوردن خشم و بیان نکردن احساسات، موجب افزایش افسردگی در افرادی می شود که دچار سردردهای مزمن هستند تغذیه تحقیقات نشان می دهد، یک چهارم از افراد مبتلا به سردرد، در اثر مصرف بعضی مواد غذایی به این عارضه دچار می شوند. مواد تشکیل دهنده این مواد غذایی موجب تحریک نورون های عصبی و رهایی نئوروترانس میتر و عاقبت بروز سردرد می گردد در این قسمت به ذکر بعضی از این مواد اشاره می کنیم: تیرامین: این ماده جزو گروه آمین ها (ترکیبات آلی حاوی نیتروژن) است. ماست، سرشیر، پنیر، سس سویا، جگر، مخمر آبجو و مشروبات الکلی جزو این گروه اند نیتریت ها: این ماده به عنوان نگهدارنده مواد غذایی استفاده می شود و از تغییر رنگ و طمع مواد جلوگیری می کند.مواد غذایی حاوی نیتریت عبارتند از: انواع کنسروها، ماهی، گوشت و سوسیس دودی شده و گوشت گاو نمک زده.

گلوتامات مونوسدیم: این ماده افزودنی، MSG نامیده می شود و یکی دیگر از عوامل بروز سردرد به شمار می رود.این ماده همچنین به نام HPP پروتئین گیاهی هیدرولیز شده و طعم دهنده طبیعی معروف است.

آجیل، چیپس، انواع سس ها، غذاهای چینی، رژیمی و منجمد حاوی این مواد هستند ویتامین ها: مصرف بیش از حد ویتامین های B و A و به ویژه اسید نیکوتینیک (ویتامین محلول در آب از گروه ویتامین های B) می تواند باعث بروز سردرد شود آب: کاهش آب بدن، یکی از عوامل اصلی ایجاد سردرد، به خصوص میگرن است.

مصرف مشروبات الکلی، فعالیت های ورزشی در تابستان و بیماریهایی نظیر تب و اسهال موجب کاهش میزان آب بدن و نهایت بروز سردرد می شود کافئین: این ماده نافذ و تأثیرگذار به دلیل خاصیت افزایش جذب روده ای داروها، تسکین دهنده دردهاست. کمبود این ماده در بدن به مدت 8 تا 16 ساعت بعد از آخرین مصرف، موجب بروز سردرد، هنگام صبح بعد از بیدار شدن و در پایان کار روزانه می شود. کافئین محرکی است که بر روی قلب، ریه، رگهای خونی، ماهیچه ها، معده، کلیه ها و متابولیسم بدن تأثیر می گذارد و مصرف بیش از حد آن، موجب بروز علائمی نظیر اضطراب، نگرانی، ترس و دلهره، بی خوابی، خستگی و بی حالی، دردهای ضربانی و فکر کردن به امور غم انگیز می شود مصرف 8 تا 10 فنجان قهوه (1 گرم کافئین) به طور مداوم، برای بدن مضر است و حتی مصرف 10 گرم و یا بیشتر، منجر به فوت می گردد مواد خوراکی دیگر: مصرف بعضی از مواد خوراکی نظیر مرکبات، محصولات لبنی، سویا، پیاز، غذاهای چرب، خوراک دریایی، مواد مصنوعی شیرین ساز مانند ساخارین و اسپرتیم در بعضی از افراد منجر به بروز سردرد می گردد داروها نیترو گلیسیرین (مخصوص بیماران قلبی)، قرص های ضدبارداری، داروهایی که برای فشار خون و اتساع رگهای خونی، استفاده می شود به عنوان عوامل موثر در ایجاد سردرد شناخته شده است.

سردردهای واکنشی: اکثر افرادی که از سردرد رنج می برند از قرص های مسکن نظیر آسپرین، استامینوفن و ارگوتامین استفاده می کنند. این در حالی است که مصرف بیش از حد این داروها نه تنها از میزان درد نمی کاهد بلکه آن را تشدید هم می کند. در سال 1982 دانشمندان برای اولین بار، تحقیقی را بر روی افراد مبتلا به سردرد انجام دادند، آنها افراد را به چهار گروه تقسیم کردند گروه اول از قرص ضد افسردگی (آمی تریپتیلین)، گروه دوم از مسکن و آمی یپتیلن و گروه سوم از مسکن استفاده کردند. گروه چهارم هیچ دارویی را مصرف نکردند. حدود یک ماه بعد، نتایج این تحقیق اعلام شد: گروه اول 70 درصد، گروه دوم 30 درصد، گروه سوم 18 درصد و گروه چهارم 43 درصد از بهبودی خود را باز یافتند بعد از کسب این نتایج، دانشمندان دریافتند که مصرف بیش از حد مسکن ها نه تنها تاثیری در بهبودی سردرد ندارند بلکه اثر داروهای دیگر را هم خنثی می کنند. پژوهشگران به تازگی هم، این تحقیق را بر روی مبتلایان به سردردهای مزمن که در بیمارستان بستری بودند، انجام دادند، 77 درصد از بیماران با قطع مصرف مسکن ها حالشان رو به بهبودی رفت و دیگرهیچ علائمی از سردرد در آنها دیده نشد خواب و خوراک پژوهشگران با تحقیق بر روی 2000 نفر از افراد مبتلا به میگرن، به این نتیجه رسیدند که پرهیز از غذا به مدت 5 ساعت در روز و 13 ساعت طی شب، یکی دیگر از عوامل بروز سردرد به شمار می رود. علت اصلی آن هنوز مشخص نیست، اما دانشمندان گمان می کنند، تغییر میزان نئوروترانس میترس و یا کاهش قند خون که باعث انبساط رگها می شود از عوامل ایجاد این عارضه اند. کم خوابی، یا بیش از حد خوابیدن هم منجر به بروز سردرد در بعضی از افراد مستعد می شود عوامل محیطی فعالیت هایی را که در طول روز انجام می دهید، یا مکان هایی که بیشتر وقتتان را در آنجا می گذرانید، به عنوان یکی دیگر از عوامل ایجادکننده سردرد شناخته شده اند. استنشاق گاز و مواد سمی نظیر بنزین، تتراکلرید کربن، مونواکسید کربن، سرب و تربانتین و عوامل دیگر مانند سر و صدا، نورهای درخشان و مطالعه زیر نور فلورسنت از آن جمله اند. مطالعه زیاد و خیره شدن به صفحه کامپیوتر هم موجب خستگی ماهیچه های حرکت دهنده چشم و نهایت بروز سردرد می شود. ناروآنگل گلاکومایکی از بیماری های نادر چشم است که باعث بروز درد در نواحی دور چشم، پیشانی و گیجگاه می شود. در صورت احساس درد در این نواحی، با یک چشم پزشک مشورت کنید عوامل دیگر فعالیت های ورزشی نظیر تنیس، هندبال، دویدن و طناب زدن به دلیل کاهش قند خون، مصرف بیش از حد دخانیات و تغییرات آب و هوایی به علت دگرگونی مواد شیمیایی در بدن، از عوامل بروز سردرد در افراد مستعد شناخته شده است.

روش های تشخیص بیماری مراجعه به روانپزشک: اولین قدم برای تشخیص علت سردرد در بیمارانی که دائماً با این بیماری مواجهند، مشورت با یک پزشک متخصص است، که با آگاهی از مشکلات فرد و تشخیص و ارزیابی عوامل روان شناختی می تواند بیماری را درمان کند آزمایش های Office: گاهی اوقات بروز عفونت در نواحی گوش ها، بینی، دهان و گلو منجر به ایجاد سردرد می شود. با انجام این آزمایش ساده می توان به وجود این عفونت ها پی برد آزمایش خون: دادن آزمایش خون، فرد را از وجود بیماری های کلیوی، کبدی، کم خونی، کاهش قند خون و تیروئید آگاه می سازد. این بیماری ها، در بروز سردرد نقش دارند اشعه ایکس: با استفاده از این اشعه، می توان به وجود بعضی از علائم نظیر عفونت سینوس ها و مایع اضافی اطراف مغز پی برد الکتروانسفالوگرافی (ثبت نوار مغزی): برای نمایش فعالیت های الکتریکی و جریانات نامنظم مغز، تأثیر سوخت و ساز مواد بر روی سیستم عصبی و همچنین پی بردن به وجود بیماری صرع، می توان از این روش استفاده کرد توموگرافی کامپیوتری: فرم پیشرفته اشعه ایکس است که با نمایش برشی از ساختار مغز، می توان به موقعیت داخلی مغز، عوامل فیزیکی مسبب سردرد و لخته های خون پی برد MRI: در این روش به جای اشعه ایکس از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی استفاده می شود میدان مغناطیسی، بعضی از اتم های مغز را به یک جهت خاص هدایت می کند، سپس امواج رادیویی، تغییرات حرکات این اتم ها را نشان داده و عکس مشروحی از مغز گرفته می شود.

روش های کنترل سردرد درمان بیماری با دارو: یک روانپزشک، ابتدا روش های غلبه بر افکار منفی، خشم و فشارهای عصبی را به بیمار نشان می دهد و در صورت لزوم، داروی مناسب را تجویز می کند خنده: بهترین دارو برای هر درد است. زمانی که فردی می خندد تغییرات سودمندی در “سیستم ضد درد” مغز، پدید می آید که باعث کاهش فشارهای عصبی و آرامش روحی می شود مشکلات خود را بر روی کاغذ بیاورید: نوشتن نامه و بیان مشکلات و احساسات جریحه دار شده، موجب کاهش استرس شده و به شما احساس آرامش می دهد بیوفیدبک: در این روش، با به کارگیری الکترود بر روی قسمت هایی از بدن و یا با قرار دادن یک دستگاه ویژه بر روی انگشتان، تغییرات فیزیولوژیک و حرارتی بدن به نمایش گذاشته می شود. با استفاده از این فرایند، می توان مواردی چون فشارهای عصبی، ضربان قلب و فشار خون را تحت کنترل قرار داد مصرف مکمل های منیزیم: کاهش میزان منیزیوم در بدن، به ویژه در زمان عادت ماهانه موجب بروز سردرد، زودخشمی و انقباض عضلات می شود در تحقیقی که بر روی 3000 زن مبتلا به سردردهای مزمن صورت گرفت، 80 درصد از آنها با مصرف مکمل های منیزیوم بهبود یافتند. دوز مصرف منیزیوم 200 میلی گرم در روز پیشنهاد شده که اگر به مدت دو ماه از آن استفاده کنید شاهد تأثیر آن خواهید بود.اگر مبتلا به بیماری های کلیوی هستید، از مصرف آن اجتناب کنید. مصرف بیش از حد منیزیوم باعث بروز اسهال می گردد ورزش: اگر چه تمرینات ورزشی سنگین ممکن است باعث بروز سردرد در بعضی افراد گردد، اما بر اساس تحقیقات صورت گرفته، مرتب ورزش کردن، انجام حرکات موزون و فعالیت های وزرشی نظیر یوگا و شنا، که جذب اکسیژن را تشدید می کنند باعث کاهش فشارهای عصبی می شوند اجتناب از مصرف دخانیات: سیگار کشیدن به عنوان یکی دیگر از عوامل ایجاد سردرد در بعضی افراد شناخته شده است.

سعی کنید این عادت را ترک کرده و یامصرف سیگار را به حداقل برسانید.

سردرد عصبی

◊ سردرد عصبی معمولاً از ناحیه پشت سر شروع می‌شود و به طرف جلو گسترش می‌یابد تا تمام سر را به صورت ثابت و مبهم گرفتار کند.

علایم و نشانه ها:

سردرد از پشت سر شروع و سپس منتشر می‌شود.

فشار مبهم یا درد فشارنده که از نیم ساعت تا چند ساعت یا چند روز طول می‌کشد.

عضلات گردن، شانه و فک گرفته و دردناک می‌شود.

درد در طول روز ادامه می‌یابد.

سردرد با راه افتادن بیشتر نمی‌شود.

علت:

در هنگام استرس، عضلات شانه، گردن و فک گرفتگی پیدا می‌کند و روی عروق خونی فشار می‌آورد. درد از طریق اعصاب عروق به مغز منتقل می‌شود. علل آن عبارت است از:

نشستن بسیار طولانی یا در وضعیت ناراحت

بیماری پیش قاعدگی

قند خون پایین

آلرژی غذایی

خواب ناکافی؛ مصرف مایعات ناکافی

فشار دادن دو فک روی هم یا دندان به هم ساییدن

درد با منشأ سایر نوای نظیر سینوس

استرس

افسردگی یا اضطراب