کونژنکتیویت بر اساس علت آن تقسیم بندی می شود. علل اصلی عبارتند از: عفونت میکروبی، حساسیت و تحریک ناشی از مواد سمی محرک. طیف وسیعی از میکروب های خارجی وجود دارند که می توانند موجب بروز کونژکتیویت خارجی وجود دارند که می توانند موجب بروز کونژنکتیویت شوند از جمله: باکتری ها، ویروس ها، کلامیدیا، قارچ ها و انگل ها.
کونژنکتیویت همچنین ممکن است عفونت ثانویه ناشی از یک عفونت چشمی دیگر و یا علامت یک بیماری سیستمیک باشد.
کونژنکتیویت میکروبی
کونژنکتیویت میکروبی می تواند حاد یا مزمن باشد. نوع حاد ممکن است به نوع مزمن تبدیل شود. علائم و نشانه ها ممکن است از خفیف تا شدید متغیر باشند. در بیماران مبتلا به انسداد مجاری اشکلی داکریوسیستیت مزمن و بلفاریت مزمن، معمولا کونژنکتیویت به صورت مزمن در می آید. شایع ترین میکروارگانیسم های عامل عبارتند از: استرپتوکرک پنومونیه، هموفیلوس آنفولانزا و استافیلوکوک طلایی.
علائم قرمزی، سوزش و ترشح به صورت حاد ظاهر می شوند. ظاهر پاپیلری، تحریک ملتحمه و وجود انژکسیون در فرونیکس مورد مشاهده قرار می گیرند. وجود اگزودا در فورنیکس، مورد مشاهده قرار می گیرند. وجود اگزودا متغیر است اما معمولا صبح ها در هنگام بیدار شدن از خواب دیده می شود. باز کردن چشم ها ممکن است به علل چسبندگی ناشی از اگزودا دشوار باشد. در عفونت های حاد و شدید باکتریال ترشح چرکی وجود دارد- حال آنکه در موارد خفیف ترشحات موکوسی- چرکی ظاهر می شود. در کونژنکتیویت گنوککی، نشانه ها حادتر هستند اگزودا حالت منتشر و چرکی دارد و لنفادنوپاتی هم مشاهده می شود. غشاء کاذب ممکن است وجود داشته باشد یا نداشته باشد.
کونژنکتیویت ویروسی نیز می تواند حاد یا مزمن باشد. ترشحات آبکی بوده و فولیکول ها دائمی هستند. در موارد شدید غشاء کاذب بوجود می آید. ارگانیسم های ویروسی شایع عبارتند از: آدنوویروس ها و هرپس سیمپلکس، کونژنکتیویت ناشی از آدنوویروس، از قابلیت سرایت بیشتری برخوردار است. نشانه های آن عبارتند از: اشکریزش شدید، قرمزی و احساس جسم خارجی که می تواند در یک چشم یا هر دو چشم وجود داشته باشد. در ابتدا این بیماری با نشانه های عفونت مجاری تنفسی فوقانی شروع می شود. درگیری قرنیه موجب حساسیت بیمار به نور (photophobia) می شود. سایر علائم عبارتند از: ادم پلک، افتادگی پلک، اتساع عروق خونی و احتقان در ملتحمه، ترشحات آبکی، ایجاد فولیکول و پاپیل.
این علائم و نشانه ها از خفیف تا شدید متغیر بوده و ممکن است تا دو هفته ادامه داشته باشند. کونژنکتیویت ویروسی اگرچه، خود محدود شونده است اما بیشتر در کونژنکتیویت باکتریایی تمایل به بقاء دارد.
کراتو کونژنکتیویت اپیدرمی (EKC) غالبا با لنفادنوپاتی غدد بناگوشی و گاهی اوقات درد اوربیت توام است. تشکیل فولیکول و پاپیل در این نوع کونژنکتیویت، قابل ملاحظه است. EKC می تواند منجر به کراتوپاتی گردد. EKC نوعی کونژنکتیویت ویروسی با قابلیت واگیری بالاست که به راحتی از فردی به فرد دیگر انتقال می یابد. سرایت در میان اعضاء خانواده بچه های مدرسه وکارکنان بهداشتی- درمانی، شایع است. اپیدمی این بیماری حالت فصلی دارد و به خصوص در تابستان که فصل شناست، بیشتر دیده می شود.
کونژنکتیویت کلامیدیایی شامل تراخم و کونژنکتیویت احاطه کننده می باشد. تراخم یک بیماری قدیمی و از علل منجر به کوری قابل پیشگیری در دنیاست. این بیماری در مناطق گرم و خشک و آلوده به گرد و غبار و در مناطقی که سطح زندگی از نظر کیفی پایین است شایع تر می باشد. تراخم ممکن است از طریق تماس مستقیم و یا توسط حشراتی نظیر مگس و کنه منتقل شود.
تراخم، کونژنکتیویت فولیکولی مزمن دوطرفه در دوران کودکی است که در صورت عدم درمان منجر به نابینایی در دوران بزرگسالی می شود. شروع بیماری در کودکان معمولا موذیانه است اما در بالغین ممکن است به صورت حاد یا تخت حاد ظاهر گردد. نشانه های اولیه عبارتند از: چشم های ملتهب و قرمز، اشکریزش، فتوفوبی، چشم درد، اگزودای چرکی، لنفادنوپاتی در غدد بناگوشی و ادم پلک ها.
علائم اولیه چشمی شامل تشکیل فولیکول و پاپیل می باشند. در مراحل میانی بیماری، التهاب حاد توام با هیپرتروفی پاپیل ها و نکروز فولیکول ها دیده می شود که بعد از آن تریکیاز و انتروپیون بوجود می آید. برگشتن مژه ها و تماس آنها با قرنیه موجب تحریک طولانی مدت و در نتیجه ساییدگی و زخم قرنیه می شود. مرحله پایانی بیماری با ایجاد جوشگاه در ملتحمه، کراتیت زیر اپی تلیوم، تشکیل عروق جدید در قرنیه و باقی ماندن جوشگاه ناشی از فولیکول به صورت فرو رفتگی ملتحمه (Herbets pits) مشخص می گردد. زخم شدید قرنیه ممکن است موجب سوراخ شدن قرنیه و در نتیجه نابینایی شود.
کونژنکتیویت احاطه کننده معمولا افراد جوانی را گرفتار می کند که از نظر جنسی فعال هستند و عفونت کلامیدیایی تناسلی دارند. انتقال ممکن است از راه درمانی- تناسلی یا از دست به چشم صورت بگیرد. گزارش شده است که در استخرهای آب که بقه اندازه کافی کلرززنی نشده اند انتقال غیر مستقیم نیز وجود دارد.
ضایعات چشمی معمولا یک هفته پس از تماس ظاهر می شوند و با یورتریت یا سرویست غیر اختصاصی همراه هستند. ترح حالت موکوسی چرکی دارد. فولیکول ها وجود دارند و لنفادنوپاتی نیز دیده می شود.
کونژنکتیویت حساسیتی
کونژنکتیویت ایمنولوژیک یا آلرژیک، یک واکنش پر حساسیتی و قسمتی از تظاهرات رینیت آلرژیک است البته این نوع کونژنکتیویت ممکن است با واکنش آلرژیک ارتباطی نداشته باشد. بیمار معمولا سابقه ای از آلرژی به مواد آلاینده و دیگر آلرژن های محیطی ارائه می کند. از جمله علائم این اختلال عبارتند از: خارش، اشکریزش زیاد، انژکسیون و فتوفوبی شدید.
ترشحات موکوئیدی غلیظ معمولا با مالیدن چشمها در اثر خارش شدید توام می باشد. همچنین به این بیماری عناوینی نظیر کونژنکتیویت بهاری یا کونژنکتیویت فصلی اطلاق می گردد زیرا در آب و هوای گرم شایع تر است. ممکن است پاپیل های بزرگی تشکیل شوند که ظاهری شبیه قلوه سنگ داشته باشند. این بیماری در کودکان و بالغین جوان شایع تر است. اکثر افراد مبتلا تاریخچه آسم یا اگزما دارند.
کونژنکتیویت سمی
کونژنکتیویت شیمیایی می تواند در اثر داروها کلرزنی استخرهای شنا (در فصل تابستان شایع تر است)، تماس با بخارهای سمی در میان کارگران صنایع یا تماس با سایر محرک ها از قبیل دود، اسپری مو، اسید و باز ایجاد شود.
درمان
درمان کونژنکتیویت به نوع آن بستگی دارد. اکثر انواع کونژنکتیویت های خفیف و ویروسی بیماری های خوش خیم و خود محدود شونده ای هستند که ممکن است نیاز به درمان و پروسجرهای آزمایشگاهی نداشته باشند. اما در موارد شدید آنتی بیوتیک های موضعی و قطره ها یا پمادهای چشمی تجویز می شود.
بیماران مبتلا به کونژنکتیویت گنوککی، به درمان سریع آنتی بیوتیکی نیاز دارند. این بیماری چشمی در صورت عدم درمان می تواند منجر به سوراخ شدن قرنیه و نابینایی شود. عوارض سیتمیک این بیماری شامل مننژیت و سپتی سمی عمومی می باشند.
کونژنکتیویت حاد باکتریال تقریبا همیشه خود محدود شونده است. دوره بیماری در صورتی که درمان نشود در حدود دو هفته طول می کشد و بعد نشانه ها بهبود می یابند. در صورتی که درمان با آنتی بیوتیک مناسب صورت بگیرد بیماری فقط چند روز طول می کشد مگر اینکه علت آن گنوکک یا استافیلوکوک باشد. کونژنکتیویت ویروسی به هر درمانی جواب نمی دهد. کمپرس سرد ممکن است بعضی از نشانه ها را تسکین بخشد. به یاد داشتن این نکته اهمیت زیادی دارد که کونژنکتیویت ویروسی بخصوص EKC، شدیدا واگیر است. بیماران باید از ماهیت مسری بودن بیماری آگاه بوده و آموزش کافی ببینند. اقدامات مناسب برای پیشگیری از عفونت های بیمارستانی عبارتند از: شستشوی مکرر دست ها، پروسجرهای نظافت محیط و گندزدایی و ضد عفونی وسایل مورد استفاده در معاینه چشم این اقدامات در تمام اوقات باید بدقت انجام گیرند.
در طی بروز اپیدمی های ناشی از آدنوویروس لازم است به مسئله انتشار بیماری توجه شود تسهیلات و اماکن بیمارستانی باید طوری طراحی شوند که مکان خاصی برای درمان بیماران مبتلا به کونژنکتیویت آدنوویروسی مشکوک به این تشخیص در نظر گرفته شود. از انجام هر نوع تونومتری اجتتناب می شود مگر اینکه نیاز پزشکی وجود داشته باشد. در پایان هر روز و یا در صورت آلوده شدن داروهای چند دوزی، باید مابقی دارو دور انداخته شود.
کارمندان و دانش آموزان آلوده، تا بهبودی نشانه ها که معمولا 7-3 روز طول می کشد نباید به محیط کار یا مدرسه بروند.
برای بیماران مبتلا به کونژنکتیویت آلرژیک بخصوص کونژنکتیویت بهاره، معمولا داروهای چشمی حاوی کورتیکوستروئید تجویز می شود. بسته به شدت بیماری ممکن است از داروهای خوراکی هم استفاده شود. استفاده از داروهای منقبض کننده عروقی مثل محلول موضعی اپی نفرین، کمپرس سرد، کیف یخ و تهویه سرد، معمولا ناراحتی بیمار را کاهش می دهد.
درمان تراخم معمولا شامل آنتی بیوتیک های وسیع الطیف به صورت موضعی و سیستمیک می باشد. درمان جراحی شامل اصلاح تریکیاز برای پیشگیری از ایجاد جوشگاه در ملتحمه می باشد. کونژنکتیویت احاطه کننده بزرگسالان به یک هفته درمان با آنتی بیوتیک نیاز دارد. پیشگیری از عفونت مجدد مهم است و باید به افراد مبتلا و شرکای جنسی آنها توصیه نمود که از نظر بیماری های مقاربتی مورد ارزیابی و درمان قرار بگیرند. در مورد کونژنکتیویت ناشی از مواد محرک شیمیایی، چشم باید فورا با آب استریل یا سرم نمکی شستشو داده شود.
این مطلب اختصاصی سایت دکتر سلام می باشد استفاده از آن فقط با ذکر منبع مجاز می باشد
