هدف اصلی از تجویز داخل چشمی داروها عبارتست از: افزایش حجم دارویی که به محل اثر در چشم می رسد و ایجاد غلظت های کافی دارویی برای حصول بیشترین نتیجه درمانی.
این اهداف را دینامیک داروهای چشمی تعیین می کند: میزان جذب، پراکندگی، متابولیسم و دفع. تجویز موضعی داروی چشمی تنها 7-1% جذب چشمی دارد. جذب چشمی عبارتست از ورود دارو در داخل مایع زلالیه از طریق روشهای مختلف تجویز داروهای چشمی.
خصوصیات ذاتی دارو و موانع مختلف آناتومیکی و فیزیولوژیکی چشم عواملی هستند که میزان و سرعت جذب دارو را در مایع زلالیه تعیین می کنند. موانع ذاتی جذب که تاثیر داروهای موضعی چشم را کاهش می دهند عبارتند از:
– اندازه محدود حفره ملتحمه- حفره ملتحمه فقط به اندازه 50 میکرولیتر گنجایش دارد و اضافه بر این حجم دارو به هدر می رود. حجم قابل پذیرش قطره های مرسوم چشمی برای هر چشم بین 20 تا 35 میکرولیتر است.
موانع غشایی قرنیه- لایه های اپی تلیال، استرومال و اندوتلیال قرنیه، موانعی برای جذب هستند.
سدهای خونی چشم- سدهای خونی چشم، از رسیدن غلظت های بالای داروها به بافتهای چشم جلوگیری می کنند زیرا این سدها جریان خود را از بافتهای چشم جدا کرده و مواد خارجی را از ورود به چشم باز
می دارند بنابراین موجب محدودیت اثر دارو می شوند.
اشک ریزش، پلک زدن و تخلیه- افزایش تولید اشک و درناژ ناشی از تحریک چشم یا وجود یک بیماری چشمی ممکنست موجب رقیق یا شستشوی قطره های چشمی شوند. پلک زدن نیز خارج شدن قطره را از حفره ملتحمه تسهیل می کند.
پراکندگی یک داروی چشمی در میان بافتهای چشم، شامل توزیع و تقسیم شدن دارو در بافتهای متلحمه، قرنیه، عدسی، عنبیه، جسم مژگانی، مشیمیه و مایع زجاجیه می باشد. داروها یا از طریق انتشار و یا عبور از سلولها در
اپی تلیوم قرنیه نفوذ می کنند. داروهای محلول در آب (هیدروفیل) از طریق انتشار نفوذ می کنند و داروهای محلول در چربی (لیپوفیل) از طریق داخل سلولی نفوذ می نمایند.
دارویی که به صورت موضعی تجویز می شود در غلظت های قابل توجهی به شبکیه نمی رسد. از آنجا که فضای بین اجسام مژگانی و عدسی کوچک است انتشار دارو در مایع زجاجیه خیلی کند صورت می گیرد. بنابراین وقتی که نیاز به غلظت های موثر و بالای دارو در مایع زجاجیه باشد تزریق داخل چشمی دارو روش مناسبی برای عبور از موانع آناتومیک و فیزیولوژیک چشم می باشد.
معمولا از محلول های آبکی بعنوان داروهای چشمی استفاده می شود. این داروها ارزان بوده و با بینایی فرد تداخلی ندارند. اما زمان تماس دارو با قرنیه کوتاه است زیرا دارو بوسیله اشک رقیق می شود. پمادهای چشمی مدت بیشتری در حفره ملتحمه باقی می مانند و غلظت آنها از قطره ها بیشتر است. عیب اصلی پمادها، تیرگی دید است که بعد از استعمال بوجود می آید. معمولا پلک ها و لبه های پلک بیشتر از سایر قسمتهای چشم از پمادها فایده می برند. ملتحمه لیمبوس، قرنیه و اطاقک قدامی با استفاده از محلول ها و سوسپانسیون ها بهتر درمان می شوند. ممکنست برای جذب بهتر دارو در اطاق قدامی، تزریق زیر ملتحمه ای لازم باشد. اگر غلظت های بالای دارو در اطاقک خلفی مورد نیاز باشد تزریق داخل زجاجیه ای یا سیستمیک می تواند مفید واقع شود. عدسی های تماسی و صفحات کلاژنی آغشته به آنتی بیوتیک از راههای درمان عفونتهای قرنیه می باشد. از بین همه این روشها روش موضعی تجویز- قطره و پمادهای چشمی- رایج ترین روش تجویز می باشد. استفاده موضعی از داروهای چشمی به بیمار امکان می دهد تا خودش داروها را تجویز کند. این روش نسبت به سایر شیوه های تجویز کمتر تهاجمی است و کمتر ایجاد اثرات جانبی می کند.
مواد نگهدارنده ای که در تهیه فرمول های دارویی به کار می روند (از قبیل کلریود بنزالکونیوم)، از رشد ارگانیسم ها بعد از باز کردن داروی استریل جلوگیری کرده و نفوذ پذیری قرنیه را افزایش می دهند. بعضی از بیماران نسبت به این مواد نگهدارنده حساسیت دارند. حتی اگر بیمار قبلا سابقه واکنش آلرژیک به تجویز سیستمیک دارو نداشته باشد باز هم باید به مورد آلرژی مشکوک باشد. داروسازان می توانند قطره های چشمی را بدون مواد نگهدارنده تهیه کنند.
این مطلب اختصاصی سایت دکتر سلام می باشد استفاده از آن فقط با ذکر منبع مجاز می باشد
