بیماریهای پوست یکی از مورد توجه‌ترین بیماری‌ها در بین بیشتر خانم‌ها و همچنین قشر جوان و نوجوان جامعه میباشد. از دیدگاه حکما و طب سنتی پوست یک اندام دفعی میباشد که دارای روزنه‌هایی جهت دفع موادی رقیق، مانند عرق میباشد. دیدگاهی که امروزه در جامعه رواج دارد این است که افراد با طبع گرم، در صورتیکه از مواد غذایی با طبع گرم مانند عسل و خرما استفاده کنند دچار جوش‌های پوستی می‌‌گردند.
آکنه یا جوش یک ضایعه پوستی است که همه مردم به نوعی در دورانهایی از زندگی خود به آن مبتلا می شوند. البته نوع و شدّت و ضعف آن با توجّه به بستر زمینه ای افراد و شرایط محیطی، متفاوت است. معمولاً افراد با شروع سن بلوغ و تغییرات هورمونی و خلطی داخل بدن، این حالت را تجربه می کنند. حالا چرا برخی افراد بیشتر و بدتر به این حالت دچار می شوند؟ در جواب این سوال باید گفت این افراد ترکیبات بدنی و بستر مناسب را برای رشد این حالت دارند و این در واقع ناشی از جمع زمینه های جسمی و شرایط محیطی (به تعبیر صحیحتر سبک زندگی) است.
هوا، غذا و مسائل روحی روانی امروزه بسیار متفاوت با زندگی پیشینیان است؛ پس بروز آکنه بیشتر و بدتر شده است. مکانیزم اصلی بروز جوش در پزشکی ایرانی، وجود خلط مسموم و مزاحم درون بدن است که طبیعت مدبّره بدن آن را به ظاهر پوست می ریزد تا اندام های اصلی درونی بدن سالم بمانند و به تعبیری، جوش زدن نشان از قوّت بدن است و نباید با هر راه ممکن جلوی آن را گرفت!
برای اصلاح این ضایعه، دو رویکرد وجود دارد:
– به تعادل رساندن اخلاط داخل بدن
– درمانهای موضعی
هر عقل سلیمی می پذیرد که شیوه اوّل، درمان اصولی و اساسی است. و راهکار دوم فقط موقّتّی و کمک کننده به درمان است. بنابراین ما می آییم و بدن را از داخل به تعادل می رسانیم. در این میان وضعیت کبد و رحم (در بانوان) بسیار مهم است. هرگونه سوء مزاج در کبد یا رحم (مثل اختلالات هورمونی یا نامنظّمی عادت ماهیانه) باعث بروز اختلال می شود.
گام اول؛ اصلاح غذا:
– غذاهایی که می توانند خلط های مزاحم در بدن تولید کنند: فست فودها، سوسیس و کالباس که از گوشت فریزشده گاو و ادویه فراوان درست شده اند، مرغ های هورمونی موجود در بازار، کنسروها، سرخ کردنی ها، غذاهای خیلی چرب و خیلی شور و خیلی تند و پرادویه، نوشابه ها و دیگر نوشیدنی های صنعتی و کارخانه ای، روغن نباتی (جامد و مایع)، سس مایونز، چیپس و پفک.
– هرچه غذاها منشأ طبیعی داشته باشند، بدن را سالم تر نگاه خواهند داشت. از جمله: آبگوشت با گوشت گوسفند و دمبه، انواع آش ها با سبزی های تازه و روغن زیتون و ترشی مثل سرکه یا آبغوره یا آبلیموی طبیعی، سوپ گندم و جو، روغن زیتون و کنجد و حیوانی، میوه و سبزی تازه و مخصوص فصل، شیر و لبنیات تازه، نان سبوسدار مثل سنگک و جو، برنج پخته شده با سبزی ها و حبوبات و استفاده از پودر سبوس کنار آن، جوانه غلّات و حبوبات مثل گندم و جو، انجیر، کنجد، شیره انگور، کشمش یا مویز، شربت هایی مثل سکنجبین، سرکه شیره، عرقیات گیاهی مناسب طبع و….
گام دوم؛ داروها:
داروهای آکنه ابتدا خلط مسموم موردنظر را در بدن آماده دفع می کنند و سپس از طریق مدفوع، ادرار، تعریق و… خارج می کنند. پس در اوّلین مرحله باید یبوست فرد از بین برود. به منظور راحت خارج شدن فضولات از پوست، شست و شو با آب ولرم مایل به گرم برای بازکردن منافذ پوستی از اهمّیّت بالایی برخوردار است.
برخی درمان های موضعی که می توان از آنها به عنوان کمکی و تقویتی استفاده کرد به شرح زیر است:
1) مالش پیاز پخته شده روی پوست؛
2) مالش ترکیب گلاب و دم کرده رازیانه و آب جعفری روی پوست؛
3) ماسک پودر سیاهدانه و سرکه (نسبت یک به سه) شب تا صبح روی پوست بماند (کار لایه برداری را انجام می دهد.)؛
4) ماسک عسل + جوانه گندم (برای کومدون ها و لک صورت مفید است.)؛
5) ماساژ پوست با آب پنیر تازه؛
6) برای دانه های سرسیاه و کومدون، به مدت ده دقیقه معجون بابونه و بومادران و رازیانه و گزنه بخور داده شود. سپس با فشار ملایم کومدون ها تخلیه شود و بعد پوست با آب سرد شسته شود.(جهت بسته شدن منافذ)
– این عمل هفته ای دو جلسه بیشتر نباید تکرار شود.
7) مالیدن روغن بادام شیرین به مدت 15 دقیقه و سپس پوست با یک حوله گرم و مرطوب ماساژ داده شود و بعد کومدون ها با فشار ملایم تخلیه شود و مجدداً شستشوی پوست با آب سرد.
گام سوم؛ حجامت و تغییر سبک زندگی
بعد از اصلاح غذا، هوا و دیگر عوامل حفظ کننده سلامتی و چند مدّت استفاده از داروهای گیاهی، اجرای 3 مرحله حجامت عام(بین دو کتف) بسیار مؤثّر خواهد بود؛ چون به یکباره حجم زیادی از فضولات را از بدن خارج می کند. البته بسته به شرایط هر فرد، امکان دارد حجامت تحت الذقن (زیر چانه) یا ماستوئید (پشت گوش) نیز لازم شود؛ ولی اکثریت افراد به همان 3 مرحله حجامت عام (در فاصله 12 تا 17 ماه قمری و با فاصله یک ماهه) خیلی خوب جواب می دهند.
– البته اجرای حجامت در زمان عادت ماهیانه بانوان و نیز در غلبه شدید بلغم یا سردی ممنوع می باشد.
– ذکر این نکته نیز ضروری است که فرد وقتی این کارها را انجام می دهد، همه چیز را تمام شده نپندارد؛ و دوباره سبک زندگی قبلی را در پیش نگیرد که اگر چنین کند، باید منتظر بروز دوباره جوش ها بعد از مدّتی باشد.
– کندن جوش با ناخن و دستکاری آن باعث ازبین رفتن لایه طبیعی محافظ جوش می شود و این امر باعث تسهیل ورود آلودگی و میکروبها به محل جوش شده و به بدتر شدن آن می انجامد. فرد باید از قرار دادن محل جوش در معرض آلودگی ها و بوی سرخ کردنی بپرهیزد تا اسکار (جای جوش) در آن محل پدید نیاید. بنابراین قدم اوّل در مورد جای جوش این است که آن را دستکاری نکنید. بطور خوراکی از سبزی، میوه و شیر تازه فراوان استفاده کنید تا آنتی اکسیدان های محافظ پوست، اثر مفید خود را بگذارند. بطور موضعی نیز از روغن بنفشه و مالیدن مداوم عسل بهره ببرید. استفاده از یک عدد زالو روی موضع هم کمک شایانی خواهد کرد.
تکمله؛ نکاتی پیرامون مُصلحات غذایی:
هر انسانی باتوجّه به طبع خویش، سن، فصل، میزان فعّالیّت و موقعیّت جغرافیایی محل زیست خود نیاز غذایی ویژه ای دارد و مصرف غذاهای یکسان برای همه توصیه نمی شود. مثلاً اگر یک فرد دارای طبع سردوتر در مصرف لبنیّات بویژه ماست افراط کند؛ به مرور دچار بیماریهای سرد و مرطوب مثل اضافه وزن، کم خونی، نفخ، درد مفاصل، پرخوابی و کندی حافظه خواهد شد. لذا حکما برای تعدیل و اصلاح غذاها برای هر غذا بطور اختصاصی، مُصلحی تعریف کرده اند. درواقع مُصلح، آن مادّه ای است که مزاج غذا را تعدیل می کند و مضرّات احتمالی غذا را گرفته و فوایدش را در بدن بیشتر می کند.
– برخی از پرمصرف ترین غذاها و مُصلحات آنها:
نان گندم: رازیانه، سیاهدانه، کنجد
برنج: زیره، زعفران
ماست: شیره، عسل، سیاهدانه، آویشن، زنیان
شیر: گلاب،هل،عسل
پنیر: گردو،زیتون،سیاهدانه
دوغ: کاکوتی
چای سیاه: لیمو، شیر (چندقطره)
کره حیوانی: عسل
کره: عسل، انواع مربّا
آبگوشت:دنبه، آویشن،سرکه،ترشی ها، پیاز
گوشت گوسفند: سماق
ماهی: گردو، فلفل سیاه، خرما
غذاهای چرب وسنگین: سرکه،آبلیمو، آبغوره
آش جو: زیره، آبغوره
انواع آش: فلفل سیاه،آویشن،زنیان، سیاهدانه
عدسی: گلپر، آویشن
تخم مرغ: دارچین، پیاز، فلفل سیاه، شوید، نمک
– مُصلح عمومی اکثر غذاهای سرد، عسل و در اکثر غذاهای گرم(مثل چربی و شیرینی)، سرکه یا آبغوره یا آبلیموست. برای غذاهایی که ترکیبی از سردی و گرمی هستند، مخلوطی از اینها می شود: سرکنگبین. سرکنگبین فرمولهای متعدّدی دارد که از آن کاربردهای متنوّعی دریافت می شود. ساده ترین فرمول: یک لیوان آب ولرم + یک قاشق غذاخوری عسل+ نصف قاشق غذاخوری سرکه طبیعی. اگر شبی یک لیوان از آن خورده شود، به عنوان مُصلح اکثر غذاهای مصرفی عمل می کند. برای معده های سرد، می توان میزان سرکه را کاهش داده و یا مقداری عرق نعناع اضافه کرد و تغییرات متنوّع دیگر. (مثلاً افزودن کاسنی برای کبد گرم یا رازیانه برای تنظیم سیستم هورمونی زنان و…..)
– باید دانست که مصرف بعضی از مواد غذایی باهم ممنوع است و در درازمدّت، ایجاد بیماری می کند:
– ماست و لبنیّات با گوشت ها بویژه طیور و ماهی
– انواع گوشت ها همزمان (مثلاً گوشت مرغ با گوشت گوسفند)
– شیر و میوه ها (مثل شیرموز)؛ البته شیر با خرما ناسازگار نبوده؛ بلکه غذایی مطلوب است.
– ماست و تخم مرغ
– ماست و ترشی
– برنج و سرکه
– اکثر میوه ها روی غذا
– مایعات سرد روی غذا
