بیماری پایلونیدال – کیست، آبسه و درمان

بیماری پایلونیدال یک بیماری مزمن است که در آن کیست مویی در ستون فقرات  تشکیل می شود. کیست پایلونیدال اغلب بدون علامت است، دراثر فعالیت هایی مانند دوچرخه سواری فرد آگاه میشود.علائم اصلی بیماری پایلونیدال درد، تورم، قرمزی و چرک در استخوان است. اغلب تب همراه با این نشانه ها وجود د ارد، و شخص قادر به نشستن و یا راه رفتن نیست.

کیست پیلونیدال یا سینوس پیلونیدال یک کیسه کوچک پوستی حاوی مو در قسمت پایین کمر است. این بیماری در جنگ جهانی دوم به نام بیماری رانندگان جیپ معروف بود. این کیست به صورت یک منفذ پوستی کوچک نمایان شده و گاهی چیزی بیش از یک فرورفتگی حاوی چند موی پیچیده نیست.

 

بیماری پیلونیدال به شکل یک آبسه حاد یا سینوس تخلیه شونده در ناحیه ساکرو کوسیکس بروز می‌کند. این کیست یا آبسه معمولا در انتهایی ترین نقطه ستون فقرات ایجاد می‌شود.

این کیست مستعد عفونت است. کیست‌های پیلونیدال در افراد سیاه پوست ناشایع است.

هر دو جنس مبتلا می‌شوند ولی در مردان شایع‌تر است. عفونت کیست معمولاً در اوایل بزرگسالی (۴۰-۱۸ سال) آغاز می‌شود. بیشترین رده سنی بین ۱۶ تا ۲۶ می‌باشد.

 

از نظر آماری از هر ۱۰۰ هزار نفر ۲۶ نفر به این بیماری مبتلا می‌شود.

بيماري پيلونيدال يك بيماري نسبتا فراواني است كه علت ايجاد آنرا فرو رفتن مو در عمق پوست مي دانند. اين بيماري بيشتر در ناحيه ساكروم ديده مي شود ولي در قسمت هاي ديگر بدن مثل زير بغل‘ناف و يا ناحيه پيوبيك نيز ممكن است ايجاد شود. در ناحيه ساكروم سوراخ Sinus  آن در خط  وسط ظاهرميشود و سوراخ هاي ديگر پايين تر يا بالاتراز آن و ممكن است در لاترال ظاهر شود.

ديواره سينوس را Squamous epithelium مي پوشاند و تغييرات بدخيمي در آن نادر است. ولي تا كنون چند مورد Squamous cell carcinoma گزارش شده است.

واژه پیلونیدال به معنی nest of hairs (آشیانه‌ای از موها)است . سینوس، آبسه‌ای هست که دارای مجرایی به سطح پوست شده. اما همیشه آبسه پیلونیدال همراه سینوس نیست.

این بیماری بیشتر در افراد پر مو دیده می شودو بیشتر شامل حال کسانی است که شغلهای نشسته دارند به همین علت به آن بیماری رانندگان هم گفته می شود. بیشتر بیماران هنگامی مراجعه می کنند که که مو وارد بدن شده و یک عفونت موضعی ایجاد کند و به فولیکولیت تبدیل شده و بعد از آن به مرور زمان بصورت یک آبسه در آید و موجب درد و توده پشت(بالای شکاف باسن ) می گردد. بیمار موقع نشستن درد دارد.

در این مرحله که فاز حاد بیماری است،آبسه باید تخلیه شودو اینکار با بی حسی موضعی و شکاف روی آن و خارج کردن ترشحات و چرک صورت می گیرد. و بیمار با دستورشستشوی روزانه مرخص می شود . و در مرحله بعدی که بعد از چند هفته است بیمار باید جهت جراحی اصلی مراجعه کند.

در عده ای از بیماران هم به علت تخلیه خود به خود آبسه، محل تخليه بصورت یک سینوس کامل باقی مانده و مجرا  کاملا تکامل یافته و بیمار دائما دچار ترشح خواهد شد و هیچ وقت این سوراخ بسته نخواهد شد. در زمان معاینه موقع نگاه روی پشت بیمار روی خط مرکزی بالای شکاف باسن اغلب یک یا چند منفذ دیده می شود که ممکن است ترشح واضح داشته باشد در این مرحله بیمار درد ندارد و فقط از ترشحات ناحیه شکایت می کند.

این ترشحات اغلب قهوه ای مایل به قرمز رنگ هستند و گاهی بد بو می باشد. در مرحله اول که بیمار با درد مراجعه می کند به عنوان آبسه پایلونیدال و در مرحله بعد که مجرا تشکیل شده و بیمار ترشح دارد این مشکل را به عنوان سينوس پایلونیدال معرفی می کنند.

البته این مشکل ممکن است درجاهای دیگر بدن نیز ایجاد شود ولی بیشتر در ناحیه پشت و روی شکاف باسن دیده می شود. ولی در برخی افراد ممکن است در ناف ویا بین انگشتان ( در آرایشگر ها) نیز دیده شود، که بیشتر با علامت درد و ترشح شناسایی ميشود. سینوس پایلونیدال باید جراحی شود و احتمال بد خیمی روي پوست در برخی مقالات در موارد ترشح مزمن از مدخل سینوس گزارش شده است .

نشانه‌ها
در صورت عدم عفونت علامتی ندارد. با ایجاد عفونت علایم زیر بروز می‌کند: درد، قرمزی، احساس درد با لمس و تورم ناحیه مبتلا ، تب و لرز ، ترشح چرکدلایل
این کیست ناشی از اختلالی خفیف است که در طی تکامل جنینی رخ می‌دهد. عامل عفونت معمولاً استافیلوکوک است. این وضعیت در مردانی که دارای مقادیر زیادی موی بدن هستند، بیشتر رخ می‌دهد. علت دقیق نامشخص است، اما ممکن است به علت وجود نقصی در تکامل این ناحیه باشد. رشد مو در این محل تمایل دارد به طرف داخل باشد، و احتمال دارد باعث عفونت در سینوس و در نتیجه یک آبسه دردناک شود.درمان
درمان کیست عفونی شده معمولاً شامل برش دادن برروی آبسه و تخلیه چرک و گاهی جراحی به منظور برداشتن کل ناحیه عفونی می‌باشد. التیام زخم جراحی ممکن است چند ماه به طول انجامد زیرا باید از عمق زخم ترمیم شود. یک تکه گاز باید برروی زخم قرار داده شود تا هم امکان هواخوردن وجود داشته و هم از ساییده شدن لباس‌ها به زخم جلوگیری شود.

روشهای مختلفی برای جراحی سینوس پایلونیدال وجود دارد. احتمال عود مجدد در این جراحی متفاوت است و بستگی به تکنیک جراحی دارد ولی کمترین احتمال عود در روش جراحی باز است که در این روش با ایجاد یک برش لوزی شکل کیست و منافذ آن را خارج می کنند و زخم را باز می گذارند که به صورت روزانه شستشو داده شده و پانسمان می شود و حدود 3-2 ماه زمان می برد که دوباره ترمیم شود.

دخالت فوری در زمان ظهور علایم اولیه عفونت ممكن است از ایجاد آبسه جلوگیری كند. شما باید ناحیه را در آب ولرم مرطوب كرده تا ناراحتی تسكین یابد و در اولین فرصت ممكن با پزشكتان مشورت نمایید. ممكن است جهت درمان عفونت، آنتی بیوتیك خوراكی تجویز گردد.

اگر چرك تشكیل شده باشد، آبسه نیازمند تخلیه زیر بی هوشی عمومی است و باید زخم را تا زمانیكه ترمیم شود، بازگذاشت. در اكثر موارد، غیرمحتمل است كه عفونت عود كند.

روشهای مختلف دیگری از قبیل دوختن زخم و فلاپ های پوستی (جراحی پلاستیک) وجود دارد که با  یا بدون درن انجام می شود و احتمال عود آن کمتر یا برابر  روش باز است .  همچنین در روش باز عوارض بعد از عمل بیشتر است و بیمار چند هفته ای موقع نشستن درد دارد و دائم باید پانسمان شود ولی در روش بسته احتمال پانسمان مکرر وجود نداشته و بیمار زودتر به سر کار و زندگی روزمره باز می گردد.

مشکل بیماران درجراحی باز پانسمان های مکرر می باشد که باید به این مسئله دقت شود و یک روز در میان و گاهی روزانه محل زخم باید شستشو داده شده و پانسمان شود. بعد از یک هفته شستشو توسط نرمال سالین، بیمار می تواند به هنگام اجابت مزاج روزی چند بار پشت خود را با آب ساده شستشو داده و با گاز تمیز پانسمان کند.

امروزه با توجه به اهمیت زمان وبرگشت سریع به کارو زندگی برای افراد بهترین روش جراحی درمان

“به روش فلپ پایه دار است که دیگر نیازی به حتی کشیدن بخیه ..و تعویض پانسمان دردناک روزانه

ندارد.و بیمار بعد از ۷ تا ۱۲ روز بهبودی  کامل دارد .

در مورد علت این بیماری اختلاف وجود دارد ولی مهمترین علت آن گرفتار شدن مو در نسج عمقی ناحیه ساکرو کوکسیکس میدانند. بیماری پیلونیدال بطور شایع, مردان را بیش از زنان گرفتار میکند, بخصوص آنهائی که دارای موی بسیار در چین گلوتئال هستند.
این بیماری اغلب برای اولین بار در دوران بلوغ و هنگاهی که رشد مو و فعالیت غدد چربی افزایش می یابد , بروز میکند.بنابراین افرادی که موهای زیادی در ناحیه بالای باسن دارند با انجام لیزر موی زاید از بروز این بیماری پیشگیری میکنند.

کیست پیلونیدال یا سینوس پیلونیدال یک کیسه کوچک پوستی حاوی مو در قسمت پایین کمر است.  . این کیست به صورت یک منفذ پوستی کوچک نمایان شده و گاهی چیزی بیش از یک فرورفتگی حاوی چند موی پیچیده نیست. بیماری پیلونیدال به شکل یک آبسه حاد یا سینوس تخلیه شونده در ناحیه ساکرو کوسیکس بروز می‌کند.
این کیست یا آبسه معمولا در انتهایی ترین نقطه ستون فقرات ایجاد می‌شود. این کیست مستعد عفونت است. . هر دو جنس مبتلا می‌شوند ولی در مردان شایع‌تر است.

عفونت کیست معمولاً در اوایل بزرگسالی  آغاز می‌شود. سینوس، آبسه‌ای هست که دارای مجرایی به سطح پوست شده. اما همیشه آبسه پیلونیدال همراه سینوس نیست. نشانه‌ها در صورت عدم عفونت علامتی ندارد. با ایجاد عفونت علایم زیر بروز می‌کند: درد، قرمزی، احساس درد با لمس و تورم ناحیه مبتلا  ترشح چرک دلایل این کیست ناشی از اختلالی خفیف است که در طی تکامل جنینی رخ می‌دهد. عامل عفونت معمولاً استافیلوکوک است. علت دقیق نامشخص است، اما ممکن است به علت وجود نقصی در تکامل این ناحیه باشد.

 

رشد مو در این محل تمایل دارد به طرف داخل باشد، و احتمال دارد باعث عفونت در سینوس و در نتیجه یک آبسه دردناک شود.درمان کیست عفونی شده معمولاً شامل برش دادن برروی آبسه و تخلیه چرک و گاهی جراحی به منظور برداشتن کل ناحیه عفونی می‌باشد.
درمان فقط جراحی میباشد .ترمیم جای عمل بسته به بزرگ و کوچکی آن دارد و هفته ها و ماه ها به طول می انجامد.  زیرا باید از عمق زخم ترمیم شود. یک تکه گاز باید برروی زخم قرار داده شود تا هم امکان هواخوردن وجود داشته و هم از ساییده شدن لباس‌ها به زخم جلوگیری شود  .

در صورتی که کیست یا سینوس ایجاد شود بدلیل فرایند التهابی درد و قرمزی در محل ایجاد میشود که ممکن است عود و بهبود داشته باشد. این حالت , تازمانی که تخلیه از طریق جراحی یا خود بخود انجام شود, ادامه دارد.در این مرحله اغلب موهایی که از سوراخ ها خارج شده اند, قابل رویت می باشند. درمان بهتر است از راه برش و تخلیه- که گاهی در مطب یا اتاق اورژانس و با بی حسی موضعی انجام میگیرد- انجام شود.بنابراین درمان این بیماری صرفاً از طریق جراحی است و لیزر مو در درمان این بیماری اثری ندارد.

متاسفانه بدلیل وجود مو امکان عود پس از جراحی زیاد است.از طرف دیگر گاهی بدلیل وجود مو جوش خوردن زخم جراحی به سختی و با تاخیر زیاد انجام میشود.اخیراً بررسی دقیقی از سال 1999 تا 2007 در آمریکا بر روی 60 بیمار انجام شده و مشاهده کرده‌اند که انجام لیزر مو پس از جراحی بیماری پیلونیدال شدیداً احتمال عود این بیماری را کاهش میدهد. بنابراین لیزر مو پس از جراحی بیماری پیلونیدال احتمال عود بیماری را کاهش میدهد و احتمال بهبود سریعتر زخم را افزایش میدهد.

پس به طور خلاصه میتوان گفت که لیزر مو بر پیشگیری از ایجاد بیماری پیلونیدال و پیشگیری از عود پس از جراحی بیماری پیلونیدال موثر است ولی درمان این بیماری فقط با روش جراحی انجام میشود.

اتيولوژي:

دو تئوري براي ايجاد اين بيماري مطرح شده است

1-تئوري مادر زادي(Congenital ):

كه گفته مي شود قسمتي از پوست در عمق بافت زير جلدي چين خورده است. اين تئوري بدلائل متعددي قابل قبول نيست. از جمله اينكه اين بيماري  در مردان بيشتر است ‘  با بعضي از مشاغل رابطه مستقيم دارد وHair follicle  در  ديواره سينوس وجود ندارد.

2- تئوري اكتسابي :

در اين تئوري كه بيشتر قابل قبول است گفته مي شود مو از بيرون در عمق پوست فرو مي رود . در 50 تا 75% سيسنوس ها hair shaft  يافت مي شود . و ايجاد بيماري به سه عامل وابسته است :

الف- وجود موهاي آزاد ( (hair shaftدر محل0

ب- نيروئي كه باعث فرو رفتن مو در پوست شود .

ج- قابلييت پوست براي امكان فرورفتن مو در آن  .

این بیماری رابطه ای به جنسیت ندارد و در هر دو جنس دیده میشود.
شایعترین نوع این کیست, کیست در ناحیه باسن میباشد. اما احتمال بروز این کیست در ناحیه های دیگر مثل: پشت گردن, ناف, روی خط سینه و … میباشد

تظاهرات باليني:

اين بيماري ممكن است بدون درد و فقط بصورت يك pit   يا سوراخ تظاهر كند و يا بصورت يك ضايعه دردناك با يا بدون ترشح ظاهر شود. علاوه بر ناحيه ساكروم  در زير بغل‘ناف‘ بين انگشتان آرايشگرها و يا انگشتان پاي كساني كه با مو و پشم كار مي كنند يافت مي شود. 50% بيماران با آبسه پيلونيدال مراجعه مي كنند و معمولا درد پس از يك نشستن طولاني مثل مسافرت ظاهر مي شود. بعضي از بيماران تاريخچه اي از آبسه را مي دهند كه زماني باز شده است و از آن زمان تا كنون بعضي مواقع  ترشح چركي خوني دارند.

روش تشخيص:

تاريخچه بيماري و معاينه ضايعه جهت تشخيص كفايت مي كند و نيازي به انجام كارهاي پاراكلينيك براي تشخيص ندارد.بعضي مواقع ممكن است بيماري بصورت يك توده بدون درد در ناحيه ساكروم لمس شود. عفونت ايجاد شده توسط اورگانيزم هاي مختلف بوده و در 77% موارد anaerobe   كشت داده شده است و فقط در 4% موارد aerobic  وجود دارد. اين بيماري را بايد از فيستول پرينيال تشخيص افتراقي داد.

 

‌درمان:

درمان اين بيماري بستگي به مرحله تظاهر و وضعييت آن دارد.

1- فرورفتگي بدون درد pit هيچگونه درماني نياز ندارد.

2- آبسه هاي حاد) acute abscess) :

به سه روش مي توان آن ها را درمان كرد: (الف)-درناژ و درمان با انتي بيوتيك و جراحي آن پس از مدتي. (ب)-درناژ و كورت كشيدن درون آن ‘طوري كه تمام موها و بافتهاي مرده تميز شود. (ج)- درناژ بدون كورت كشيدن درون آن.

3- سينوس هاي پيلونيدال :

روش هايي مثل بيرون آورذن موهاي درون سينوس يا تراشيدن درون آن جواب دهي قابل قبولي نداشته است و روش هاي زير توصيه مي شود:

الف- wide excision :

برداشتن كل ضايعه و باز گذاشتن آن ‘در اين روش محل عمل با ترميم ثانويه  بسته مي شود.و به همين دليل حدود 4 هفته طول مي كشد تا زخم بهبود يابد ولي بيمار پس از هفته اول مي تواند حمام گرفته و به كارهاي عادي خود مشغول شود. معمولا درد چنداني ندارد و عود آن نيز بسيار كم است.

ب – wide excision and primary closure :

در اين روش ترميم  و بسته شدن زخم سريعتر است ولي عود بيماري بيشتر از روش باز است. در اين روش بايد طوري زخم را بست كه فضاي مرده اي ايجاد نشود.گذاشتن درن در اين روش توصيه مي شود و پوست را بايد بصورت interrupt  بخيه كرد. درد بيمار و احتمال عفونت زخم در روزهاي اول بعد از عمل بيشتر از روش باز است .

3روش کلی درمان  در کشور  ایران وجود دارد:
1- عمل جراهی به روش قدیمی:

در این روش قسمت آلوده به کیست را جراحی می کنند . کیست را تخلیه میکنند اما بعد از جراحی, شکاف حاصل را بخیه نمیکنند و فقط پانسمان روی محل را می گیرد و بیمار باید یک روز در میان برای شست و شوی محل جراحی به دکتر خود مراجعه کند. این روش درد بسیاری دارد و حدود 2 هفته دوره نقاهت دارد.
2-عمل جراحی به روش جدید:

این روش مانند روش قبل است با این تفاوت که در این روش محل جراحی بخیه میشود و به این صورت است که پس از بخیه محل جراحی, یک گاز استریل به صورت لوله ای و به عنوان پانسمان روی محل و به قشای بیرونی استخوان بخیه می شود. بخیه و پانسمان به مدت 2 هفته دست نخورده میماند اما بیمار پس 1 هفته میتواند به کارهای روز مره خود بپردازد.در این روش بیمار فقط در روزهای اول کمی درد دارد.
3- لیزر:

در این روش با استفاده از لیزر کیست را از بین میبرند. در این روش بیمار متحمل هزینه بیشتری نسبت به جراهی میشود ولی این روش تقریبا بدون درد است و دوره نقاهت ندارد.

4- عود بيماري :

در بيماراني كه با عود مراجعه مي كنند يا بايد ضايعه برداشته شود و آنرا باز گذاشت تا باsecondary healing  ترميم شود يا بايد از فلپ ها براي پر كردن محل ضايعه پس از بر داشتن  استفاده كرد. استفاده از فلپ ها در موارد نادري لازم مي شود.

نکات مهم :

1-بهترين درمان آن است كه بيمار سريعتر مورد عمل قرار گيرد‘چون هر چه زمان بگذرد وسعت كيست پيلونيدال بيشتر شده و مجاري جديدي ظاهر مي شوند.

2- كيست هاي پيلونيدال كوچك را مي توان با بيحسي موضعي برداشت ولي بهتر است بيمار با بيهوشي عمومي  تحت عمل قرار گيرد تا جراح بتواند بطور كامل آنرا رزكت كند.زيرا اگر قسمت كوچكي هم از يكي از  مجاري باقي بماند شانس عود بيماري بسيار بالا مي رود.براي اطمينان يافتن از برداشتن كامل ضايعه مي توان از تزريق متيلن بلو در سينوس كمك گرفت.

3- كيست را بايد با حاشيه بافت نرمال برداشت و اگر از روش باز گذاشتن استفاده شود شانس موفقييت درمان افزايش مي يابد.

4- دادن آنتي بيوتيك در بيماراني كه سينوس پيلونيدال دارند ارزشي ندارد.

5- استفاده از فلپ هاي جانبي براي پر كردن محل كيست پيلونيدال پس از بر داشتن مي تواند روش خوبي در درمان عود باشد.

6- هر گاه بيمار با آبسه مراجعه كند بايد آنرا در اولين فرصت incision and drainage كرد

منبع-http://www.pezeshk.us