رابطه دیگری که در ارزشیابی و سنجش اهمیت فراوان دارد تعیین همبستگی است. همبستگی هنگامی که به کار می رود که بین دو متغیر نسبتی عددی وجود داشته باشد به طوری که تغییر یکی موجب تغییر دیگری گردد. در همبستگی مثبت اگر یک متغیر کم یا زیاد شود متغیر دیگر هم به همان نسبت کم یا زیاد می شود. در صورتی که همبستگی منفی عکس آن است یعنی اگر یک متغیر افزایش یا کاهش یافت متغیر دیگر به گونه ای معکوس افزایش یا کاهش می یابد. برای یافتن همبستگی نخست باید متغیرهای مورد نظر را اندازه بگیریم، آنگاه همبستگی را حساب کنیم به وسیله محاسبه ضریب همبستگی که با این علامت (r) نشان داده می شود می توان رابطه موجود بین دو یا چند متغیر را تعیین کرد. به سخن دیگر همبستگی رابطه بین دو یا چند متغیر را به اختصار بیان می کند. همبستگی مثبت کامل را به صورت 00/1=r و همبستگی کامل کنفی را به شکل 00/1-=r نشان می دهند.
در همبستگی مثبت ضریب همبستگی به 1+ و در همبستگی منفی به 1- نزدیک می شود. اگر همبستگی به صفر نزدیک گردد معلوم می شود بین دو متغیر هیچ گونه همبستگی وجود ندارد. برای اینکه همبستگی مثبت و منفی بهتر درک شود در زیر به ذکر مثالهایی می پردازیم: فرض کنید 15 نفر قد و وزن مختلفی دارند به طوری که هر نفر که قد بلندتری دارد وزنش هم بیشتر است. در اینجا می گوئیم بین طول قد و وزن این 15 نفر همبستگی مثبت وجود دارد و این همبستگی صد در صد می باشد. اما اگر 3 نفر از این 15 نفر با داشتن قدی کوتاهتر وزن بیشتری داشته باشند می گویند میان قد و وزن این 15 نفر همبستگی مثبت موجود است و میزان همبستگی برابر با 8/0+=r است. ولی اگر تصور کنیم 15 نفری باشند که هر کدام با وجود داشتن قد کوتاه تر دارایث وزن بیشتری هستند می گوئیم میان این افراد همبستگی کامل وجود دارد اما این همبستگی منفی است. یعنی 1-=r.
به طوری که پیش از این بیان شد همبستگی هنگامی صفر است که بین دو متغیر هیچ گونه رابطه ای موجود نباشد. برای نمونه اگر همبستگی بین هوش و وزن یا هوش و رنگ پوست را در نظر بگیریم مشاهده می شود که هیچ ارتباطی بین آنها وجود ندارد. در این حالت می گویند همبستگی صفر است. r=.
این مطلب اختصاصی سایت دکتر سلام می باشد استفاده از آن فقط با ذکر منبع مجاز می باشد