مشکلات دهانی و دندانی اطفال را چگونه می توانیم برطرف کنیم چه توصیه های موثری در این زمینه باید در نظر بگیریم تا فرزندمان از سلامت دهانی برخوردار شود برای افزایش سلامت دهان و دندان این روش ها را در پیش بگیرید
دندان های دائمی هر کودکی با آغاز دوران دانش آموزی شروع به افتادن می‌کنند، آخرین دندانهای شیری درحدود سن 12 سالگی کاملا از دهان میافتند اما حالا طوری شده که خیلی از کودکانی که به مدرسه می‌روند با شکایت از درد دندان به خانه باز می‌گردند، هزینه های سرسام آور دندانپزشکی که علاوه بر هزینه تحصیلی دانش آموزان داغی دیگری بر دل خانواده ها می‌گذارد، حالا بجز دردی که میوه زندگی یک خانواده بخاطر پوسیدگی های دندان می‌کشد، فکر اینکه برای چند دندان شیری که قرار است، بیفتند هزینه میلیونی خرج شود، تحمل درد دندان و درد پول دندان را سخت‌تر می‌کند.
سلامت دهان و دندان در تامین و ارتقاء سلامتی جامعه تا بدانجا مورد توجه قرار گرفته که اکنون یکی از یازده شعار قرن بیست ویکم شناخته شده است .همچنین با تشخیص به موقع بیماری های دهان و دندان و سوق دادن افراد به درمان مناسب می توان از بروز عوارضی مانند اثرات سوء احتمالی بر تغذیه، مستعد شدن فرد به ضربه، بیماری های پریودنتال و اثر منفی روانی بیماری های دهان و دندان پیشگیری کرد.
رییس سازمان آموزش و پرورش استثنایی کشور با اعلام آخرین نتایج طرح سنجش نوآموزان بدو ورود به دبستان که در تابستان انجام شده بود، پرداخت و گفت: از یک میلیون و 200 هزار دانش‌آموز کلاس اولی مشخص شد 60 درصد دچار پوسیدگی دندان هستند.
طرحی که از سلامت دهان و دندان دانش آموزان دم می‌زند
دکتر حسن ضیاالدینی،مدیرکل سلامت و تندرستی وزارت آموزش و پرورش گفت: برنامه ارتقاء سلامت دهان و دندان دانش آموزان ابتدایی طی توافق نامه ی بین وزرای آموزش و پرورش و بهداشت،درمان و آموزش پزشکی در 23 اردیبهشت سال 94 با محوریت آموزش،پیشگیری،معاینه و درمان ویژه دانش آموزان ابتدایی سراسر کشور در حال انجام است.
وی ادامه داد: در برنامه ارتقاء سلامت دهان و دندان 7 میلیون و 194 هزار دانش آموز ابتدایی که در 61 هزار و 151 مدرسه ابتدایی مناطق شهری و روستایی تحصیل می کنند تحت پوشش قرار گرفتند.
ضیا الدینی تصریح کرد: در برنامه ضمن معاینه،شناسنامه الکترونیک سلامت دهان و دندان برای هر دانش آموز تشکیل و سپس2 مرتبه در سال ماده اثر بخش وارنیش فلوراید برای آنان استفاده می شود، همچنین درفاز دوم اقدامات درمانی لازم شمال ترمیم،کشیدن،فیشورسیلانت(پر کردن شیار های دندان) و جرمگیری برای دانش آموزان اجرا خواهد شد.
وی افزود: به ازای هر هزار و پانصد تا دو هزار و پانصد نفر جمعیت دانش آموزان ابتدایی برنامه ریزی جهت ارائه سطح یک خدمات رایگان ( آموزش،تکمیل شناسنامه و وارنیش فلوراید) و به ازای هر 5 هزار تا 7 هزار جمعیت دانش آموزان برنامه ریزی جهت ارائه سطح 2 خدمات (ترمیم،کشیدن دندان،فیشورسیلانت و جرمگیری)صورت گرفته است.
دندان ها هم شناسنامه دار می شوند
دکتر حمید صمدزاده، رییس اداره‌ی سلامت دهان و دندان وزارت بهداشت گفت: طبق برنامه باید در مرحله اول طرح برنامه آموزش، تکمیل شناسنامه الکترونیک دانش آموزان و ارائه وارنیش فلوراید انجام گیرد که در بسیاری از دانشگاه های علوم پزشکی ارائه وارنیش تمام شده و تکمیل شناسنامه الکترونیک و ارائه اطلاعات به سامانه «سپاس» که به همین منظور راه اندازی شده نیز در حال انجام است و از دانشگاه ها می خواهیم به روز اطلاعات خود را وارد این سامانه کنند.
صمدزاده گفت: بر اساس شاخص DMFT (شاخص پوسیدگی دندان) هم اکنون در دانش آموزان کشور 2.09 است که این عدد با اجرای کامل طرح باید به یک برسد. باید به جایی برسیم که معضل پوسیدگی دندان دانش آموزان ریشه کن شود، به همین دلیل تجهیز مراکز بهداشتی، درمانی برای ارائه بهتر خدمات و همچنین دو شیفته کردن این مراکز انجام شده است.
وی با اعلام راه اندازی اولین نرم افزار الکترونیک سامانه سلامت دهان و دندان در کشور خاطرنشان کرد: تاکنون یک میلیون داده از 7 میلیون دانش آموز در این سامانه وارد شده است و باید تا پایان سال این اطلاعات کامل شوند . باید مدرسه به مدرسه و پایه به پایه پیش برویم تا بتوانیم در یک برنامه 6 ساله به تمام اهداف برنامه برسیم.
درد دندان یا درد پول ترمیم دندان؟
حریرچی سخنگوی وزارت بهداشت در خصوص میزان پرداختی از جیب مردم برای دریافت خدمات دندانپزشکی گفت: در شهرهای بزرگ کشور 25 درصد از هزینه های پرداختی از جیب مردم به حوزه دندانپزشکی اختصاص پیدا می‌کند که هزینه‌ی بسیار بالایی است، مهمترین برنامه وزارت بهداشت این است که امسال برای دانش‌آموزان تا 6 ابتدایی کارهای پیشگیری را انجام دهیم، چرا که این موجب بهبود وضعیت سلامت دهان و دندان در آینده می‌گردد و سرمایه گذاری وسیعی برای آینده است.
وی ضمن تاکید بر لزوم اندیشیدن تدابیری جهت کاهش پرداخت از جیب مردم در حوزه سلامت به ویژه برای خدمات دندانپزشکی گفت: هزینه ها در این حوزه باید مطابق با استطاعت مالی مردم باشد که در این جهت تدابیری از جمله پیشگیری در حوزه سلامت دهان و دندان دانش آموزان و ارائه خدمات دندانپزشکی مطابق با استاندارد معقول می‌باشد.
وارنیش فلوارید؛ درمان پوسیدگی با کمترین هزینه
مدیرکل سلامت و تندرستی وزارت آموزش و پرورش گفت: در حال حاضر تا پایان آذر ماه سال 94 در این طرح 7 میلیون دانش آموز تحت پوشش قرار گرفته اند که 4 میلیون و296 هزار دانش آموز یک مرحله وارنیش فلوراید دریافت نموده اند.
صمد زاده،رییس اداره بهداشت دهان و دندان با اعلام اینکه یکی از مهم ترین اهداف این طرح کاهش 25 تا 45 درصدی پرداخت از جیب مردم برای خدمات دندانپزشکی است، خاطرنشان کرد: طبق برآوردها مردم برای دریافت خدمات دهان و دندان سالانه بالغ بر 6 هزار میلیارد تومان پرداخت می کنند.
گفتنی است؛ وارنیش فلوراید مایعی غلیظ، چسبنده و حاوی فلوراید است که استفاده از آن آسان، بدون درد، ناراحتی و بدون نیاز به بی حسی بوده و به راحتی این میزان اندک توسط برس یکبار مصرف بر روی دندان های کودک مالیده می شود و تجربه دندانپزشکی خوشایندی برای دانش آموزان محسوب می شود. وارنیش فلوراید غالباً باعث تغییر رنگ موقتی دندان به رنگ زرد می‌شود ولی این تغییر رنگ با گذشت زمان و پس از جذب فلوراید،با پاک شدن وارنیش از سطح دندان حذف می‌شود.
سنگرهای درمان برای دانش آموزان
مدیرکل سلامت و تندرستی وزارت آموزش و پرورش در خصوص پایگاه‌های طرح سلامت دهان و دندان دانش آموزان اظهار کرد: این برنامه در پایگاه های ثابت و سیار حائز شرایط لازم با حضور دندانپزشکان،بهداشتکاران دهان و دندان،مراقبان و رابطان سلامت داوطلب که آموزش دیده اند اجرا می‌گردد.
وی افزود: در طرح ارتقای سلامت دهان و دندان 628 پایگاه ثابت و 151 پایگاه سیار در زمره پایگاه های فعال قرار دارند که در حوزه مدارس 139 پایگاه سیار و 22پایگاه ثابت و در حوزه مراکز بهداشت 12 پایگاه سیار و 606 پایگاه ثابت فعالیت می‌کنند،مراقبان و رابطان سلامت مدارس طی دوره ضمن خدمت به مدت 20 ساعت اطلاعات لازم در خصوص بیماری های دهان و دندان و روشهای تشخیص و درمان در دانش آموزان را فراگرفته اند.
پیشگیری بهتر از درمان،از تغذیه تا رعایت بهداشت
محمدرضا خانی،رییس مرکز تحقیقات پیشگیری از پوسیدگی دندان دانشگاه علوم پزشکی تهران درخصوص سلامت دهان و دندان دانش آموزان بیان کرد: معاینه دهان و دندان و آموزش و تکیل شناسنامه و ارجاع دانش آموزان به مراکز دندانپزشکی در طرح سلامت دهان و دندان گنجانده شده است. اما مواردی وجود دارد که رعایت آنها تاثیر بسزایی در پیشگیری از پوسیدگی دندان‌ها دارد.
وی ادامه داد: حداقل روزی 2 بار استفاده از مسواک به همراه خمیردندان حاوی فلوراید برای سلامت دهان و دندان دانش آموزان تاکید شده است، همچنین در طول روز دانش آموزان کمتر از مواد پوسیدگی زا و قندی استفاده کنند و از مواد غذایی که پوسیدگی ایجاد نمی کنند مثل نان و پنیر،نان و پنیر و خیار یا خشکبار استفاده کنند.
خانی افزود: با مصرف مواد قندی پوسیدگی زا مثل شیرینی و شکلات محیط دهان اسیدی شده و20 دقیقه طول می کشد تا دوباره دهان به حالت عادی باز گردد ،چون در محیط مدرسه مسواک در دسترس نیست این اسیدی شدن دهان و دندان موجب پوسیدگی دهان و دندان می شود.
رییس مرکز تحقیقات پیشگیری از پوسیدگی دندان تصریح کرد: استفاده از نخ دندان برای کودکانی که دندانهای بهم ریخته دارند، بسیار مهم است اما استفاده از انواع شکل های فلوراید مانند ژل فلوارید و دهانشویه حاوی فلوارید بهتر است با تجویز دندانپزشک استفاده شود. معاینه سالیانه نیز یکی از راه کارهای جلوگیری از پوسیدگی و درمان به موقع دندان های عفونی دانش آموزان است همچنین وارنیش و فلوراید تراپی که در طرح سلامت دهان و دندان دانش آموزان استفاده می شود کمک زیادی به کاهش پوسیدگی دندان ها می کند.
نجات دندان های آسیا از پوسیدگی
دکتر رضا یزدانی،عضو هیئت علمی سلامت دهان و دندان دندانپزشکی اجتماعی دانشکده دندانپزشکی دانشگاه تهران بیان کرد: تاکنون 8 هزار دانش آموز در طرح ارتقا سلامت دهان و دندان تحت پوشش دانشگاه تهران قرار گرفتند.میزان DMFTدر حال حاضر در دانش آموزان 12 ساله 2.09 درصد است اما این میزان برای دندان های شیری بسیار بالاتر است، با توجه به گرانی خدمات درمانی دندانپزشکی به سادگی می‌توان با پیشگیری این مشکلات را به حداقل رسانید. حداقل روزی 2 بار مسواک با خمیردندان فلوراید و استفاده از نخ دندان می توان و مراجعه در اولین مراحل عفونت و پوسیدگی دندان نکاتی حایز اهمیتی هستند.
فکری به حال سلامت دهان و دندان کودکانتان کنید!
دکتر عبدالحمید ظفرمند متخصص دندان پزشکی اطفال گفت:حضور دانش آموزان در مدارس از دو بعد قابل توجه است، یک بعد آن به تغذیه و سلامت دهان و دندان باز می گردد و بعد دیگر بهداشت دهان و دندان در مدرسه است.
وی در خصوص تغذیه و ارتباط آن با سلامت دهان و دندان گفت: در برخی مدارس مسئولی برای تغذیه وجود دارد و مدرسه خود تغذیه ای یکسان را در زنگ های تفریح برای دانش آموزان در نظر می‌گیرد، این مسئولین به نکات تغذیه ای در خصوص سلامت عمومی و سلامت دهان و دندان توجه می‌کنند، هرچند در برخی مدارس این امکان وجود ندارد اما مدیران می‌توانند از افرادی که در آموزش و پرورش هر منطقه در حوزه سلامت فعالیت می‌کنند، کمک بگیرند.
ظفرمند تصریح کرد: نقش انجمن اولیا مربیان نیز در سلامت عمومی و سلامت دهان و دندان دانش آموزان بسیار حائز اهمیت است، انجمن اولیا مربیان به کمک مسئولین مدرسه می توانند در نشست های انجمن با اولیای دانش آموزان استفاده و ورود مواد غذایی مضر برای سلامت عمومی و دهان و دندان را ممنوع و مواد غذایی مفید و سالم را توصیه کنند.
ساعت خاص مسواک در مدارس
عبدالحمید ظفرمند متخصص دندانپزشکی خاطر نشان کرد: نکته ای در بهداشت دهان دانش آموزان بسیار مهم است که اغلب مدارس به آن کم توجهی می کنند حداقل یکبار مسواک زدن دانش آموزان به طور جمعی در ساعت خاصی در مدرسه است، علاوه بر فرهنگ سازی و ایجاد علاقه به مسواک زدن در دانش آموزان به دلیل آنکه در ساعت های حضور در مدرسه دانش آموزان از مواد غذایی استفاده می‌کنند، یکبار مسواک زدن در مدرسه می‌تواند از پوسیدگی دندان ها پیشگیری کند.
امید است با اجرای موفقیت آمیز طرح ارتقاء سلامت دهان و دندان که با همکاری وزارت بهداشت و آموزش پرورش صورت می‌گیرد و با فراگیری و نظارت بر رعایت نکات بهداشتی دانش آموزان بتوان سلامت دهان و دندان جامعه آینده ساز کشور را تضمین کرد.
گزارش از هانیه جلیل نژاد
