چربی‌های موجود در خون به دو گروه تری‌گلیسرید و کلسترول تقسیم می‌شوند. شاید این سوال در ذهن شما هم باشد که منظور از «چربی خون» چیست؟ افزایش چربی خون با تجمع در دیواره رگ‌ها، تنگی آنها را به دنبال دارد و به همین دلیل باعث افزایش خطر ابتلا به سکته مغزی، درد قفسه سینه و گرفتگی عروق می‌شود.
علائم وجود چربی بالای خون:
گاهی اوقات سرگیجه، وزوز گوش، درد بازوی چپ، سنگین شدن دست، داغی کف پا، گرفتگی در جناغ سینه و… وجود دارد و گاهی نیز بدون وجود چنین علائمی با آزمایش دادن مشخّص می شود که فردی مبتلا به چربی بالای خون است. البته این علایم اختصاصی برای چربی بالای خون نیستند و بروز آنها لزوما به معنای چربی بالا نیست و در بیماریهای دیگر نیز ممکن است دیده شوند.
محدوده طبیعی و غیرطبیعی چربی های خون:
|
نوع لیپید |
محدوده قابل قبول برای بزرگسالان |
افراد 19-2 ساله |
|
کلسترول تام |
کمتر از 200mg/dl |
کمتر از 170mg/dl |
|
LDL |
کمتر از 130 mg/dl |
کمتر از 110mg/dl |
|
HDL |
بیشتر از 40 mg/dl |
|
|
TG |
کمتر از 150 mg/dl |
|
– باید توجّه داشت که این اعداد در افراد دیابتی، مبتلا به فشارخون و بعضی بیماریها اندکی تفاوت دارد.
درمان:
اصل اولیه در درمان اختلالات متابولیک، تغییر سبک زندگی یعنی ترکیبی از عوامل مختلف می باشد.
الف) اصلاح تغذیه:
– پرهیز از چربی های مضر مانند روغن های نباتی جامد، مایع و مخصوصا سرخکردنی و کاهش مصرف کلّی روغن در غذا و جایگزینی روغن زیتون و کنجد
– استفاده از منابع چربی های خوب به میزان کم و کنترل شده (کنجد، زیتون، ماهی، لوبیای سویا، مغز بادام و گردو)
– پرهیز از گوشت گاو، گوساله، کنسروها، سس مایونز، سوسیس و کالباس، نوشابه، غذای مانده و فریزری
– مصرف سبزیجات متناسب با مزاج بطور مرتّب با غذای روزانه (مانند سبزی پلو، آش، سوپ سبزیجات، سبزی خوردن کنار غذا، سالاد کاهو و هویج رنده شده با کمی آبلیموترش تازه و روغن زیتون)
– مصرف میوه تازه فصل متناسب با مزاج در بین وعده ها
– پرهیز از مصرف زیاد نشاسته ها که در بدن تبدیل به چربی می شوند (مانند نان، برنج و سیب زمینی)
– اضافه کردن سبوس به برنج و مصرف غلّات سبوسدار
– مصرف حبوبات با غلّات(مانند لوبیاپلو، عدس پلو و….).
ب) بهبود وضعیت معده:
– غذاخوردن در زمانی که اشتهای واقعی وجود دارد و دست از غذاکشیدن قبل از سیرشدن کامل
– پرهیز از پرخوری و درهم خوری (این کار باعث می شود که معده نتواند به خوبی غذا را هضم کند و غذای هضم ناشده راهی کبد می گردد.)
– پرهیز از مصرف مایعات (بویژه سرد) همراه غذا
– خوب جویدن غذا
– درمحیط آرام و به دور از استرس و تلویزیون و رایانه غذاخوردن
– مصرف غذای مناسب حال معده (که بعد از خوردن آن دچار نفخ، سنگینی و خواب آلودگی نشوید)
– استفاده از مُصلحات غذایی
– آرامش داشتن بعد از غذا و پرهیز از فعّالیت های سنگین جسمی و فکری و استحمام.
ج) بهبود وضعیت کبد:
– مصرف نکردن غذا تا هضم کامل غذای قبلی
– پرهیز از آب یخ ناشتا و بعد از حمّام و بعد از جِماع(همبستری)
– پرهیز از مصرف خودسرانه داروهای هورمونی و حتّی داروهای شیمیایی که در کبد متابولیزه می گردند
– پرهیز از مصرف غذاها یا داروهای باطبع به شدّت گرم یا به شدّت سرد و نیز داغ یا یخ.
– پرهیز از مصرف بیش از حد غذاهای شیرین
د) فعالیت بدنی مناسب:
حرکت باعث تقویت حرارت غریزی شده و قوّه هاضمه را بهبود می بخشد. درنتیجه غذاهای مصرفی به خوبی هضم شده و نیز اندام ها به خوبی موارد مورد نیاز خود را دریافت می کنند. همچنین گرمای تولیدی توسّط حرکت باعث سیّال شدن مواد زائد انباشته شده در بدن و دفع آن ها از طریق ادرار، تعریق و سایر مبادی دفعی می شود.
بنابراین داشتن فعّالیت نرمشی یا ورزشی مناسب روزانه می تواند باعث جلوگیری از افزایش چربی های خون و درصورت وجود، باعث کاهش آنها می شود. درواقع بسیاری از افراد بعد از این که شغل همراه تحرّک خود را کنار گذاشته اند، دچار افزایش چربی های خون می گردند؛ چون همان غذای قبلی را دریافت می کنند ولی به اندازه قبل انرژی مصرف نمی کنند!
ه) گیاهان دارویی:
داروهای متعدّدی روی کاهش چربی خون مؤثرند که هم به صورت صنعتی تولید شده اند و هم به شکل سنّتی مصرف می شوند. در زیر به چند نمونه که اثرات آن ها در مطالعات بالینی به اثبات رسیده است، اشاره می کنیم. امّا برای اطّلاع دقیق از نحوه و میزان مصرف و این که کدام داروها باید با هم ترکیب شوند، مشاوره با متخصّصین ضروری است؛ چرا که مصرف بدون مشورت با متخصص می تواند باعث تشدید علایم و عوارض سوء گردد:
آویشن، اسفرزه، آب انگور، روغن دانه انگور، بارهنگ، آب نارنج، پیاز، نان جو، جودوسر، خارمریم، دارچین، زردچوبه، زعفران، زنجبیل، برگ زیتون، روغن زیتون، سرخ ولیک، سویا، سیر، دانه شنبلیله، فلفل سبز، دانه کتان، کرفس، کنگر فرنگی، برگ و میوه گشنیز، ریشه باباآدم، کاسنی، گریپ فورت، گل مغربی، هلیله، یونجه، انار، انجیر، سرکه.
و) خون درمانی:
اجرای حجامت، زالودرمانی، فصد و اهدای خون در افراد با مزاج های مختلف بنابر تشخیص متخصّص، می تواند چربی های خون را به تعادل برساند. زمان، محل، تعداد و تدابیر قبل و بعد از خون درمانی دارای اصولی است که اجرای آن ها باعث اثرگذاری بهتر خواهد شد.
ز) سایر راهکارها:
– پرهیز از مصرف الکل، سیگار و قلیان
– کاهش استرس و اضطراب بوسیله برنامه ریزی دقیق امور زندگی با استفاده از راهنمایی های مشاوران متعهّد روان شناسی و جاری ساختن دین در لایه های مختلف زندگی
– توجّه قلب داشتن و احساس حضور دائم در محضر خدا با اذکار خاص و انجام شعائر معنوی
– تمرین های ورزشی ویژه آرام بخش و مصرف داروهای گیاهی مؤثر در این زمینه
– تاحد امکان پرهیز از حضور در مکان های پرترافیک و آلوده
– تفریح مناسب و استشمام هوای پاک
– اصلاح سوء مزاج های اندام های بدن زیرنظر پزشک متخصّص.
