اتواسکلروز رشد غیرطبیعی و تدریجی استخوان اسفنجی در گوش میانی است. اين رشد مانع عملكرد طبيعي يكي از استخوان‌هاي كوچك گوش مياني كه مسؤول انتقال صداست شده و از اين طريق سبب كاهش شنوايي مي‌شود. تشخيص بيماري براساس آزمون‌هاي شنوايي نظير اوديوگرام و آزمون رينه (بررسي هدايت استخواني صدا) داده مي‌شود.
اتواسكلروز چيست؟
واژه اتواسكلروز از معني يوناني كلمات سخت (اسكلرو) و گوش (اتو) گرفته شده است. اين حالت در اثر رشد غیرطبیعی استخوان اضافی در استخوانچه هاي گوش مياني ايجاد مي شود كه منجر به عدم حرکت (فيكس شدن) استخوان ركابي مي شود. استخوان ركابي بايد آزادانه حركت كند تا گوش به درستي كار كند و خوب بشنويم.
شنوائي يك پروسه پيچيده است. در يك گوش طبیعی، ارتعاشات صوتي از گوش خارجي وارد مجرای گوش شده و در آنجا به پرده صماخ برخورد مي كنند. اين ارتعاشات باعث حركت پرده گوش مي شوند كه به نوبه خود به سه استخوانچه كوچك گوش مياني شامل چكشی، سنداني و ركابي منقل مي شود. هنگاميكه استخوانچه ركابي حركت كند، سبب حركت مايع گوش داخلي مي شود كه به نوبه خو ، روند تحريك عصب شنوائي را آغاز مي كند. عصب شنوائي انرژي صوتي را به مغز منتقل كرده و سبب شنيدن صوت مي شود. وقتيكه هر قسمت از اين روند مختل شود، شنوائي با اشكال مواجه مي شود.
چه كسي دچار اتواسكلروز مي شود و چرا؟
تخمين زده مي شود كه 10 % جمعيت بالغ سفيد پوست دچار اتواسكلروز مي شوند. اين حالت در افراد ژاپني و امريكاي جنوبي كمتر و در آمريكايي هاي آفريقايي نادر است. در كل زنان ميانسال سفيد پوست بيشتر در معرض خطر هستند. كاهش شنوائي اتواسكلروز پيشرونده است و مي تواند از سنين 15 تا 45 سالگي شروع شود. اما معمولاً در اوايل دهه 20 شروع مي شود. بيماري هم زنان و هم مردان را مي تواند درگير كند اما به خصوص در زنان حامله كه به دليل نا معلوم كاهش سريعي در شنوائي را تجربه مي كنند، مشكل سازتر است.
تقريباً 60 % موارد اتواسكلروز منشاء ژنتيكي دارند. به طور متوسط ، شخصي كه يكي از والدينش اتواسكلروز دارد، 25 % شانس گرفتن اين بيماري را دارد. اگر هر دو والدین اتواسكلروز داشته باشند، خطر بيماري به 50 % افزايش مي يابد.
علائم اتواسكلروز
كاهش شنوائي تدريجي شايعترين علامت اتواسكلروز است. معمولاً در ابتدا افراد مبتلا به اتواسكلروز متوجه مي شوند كه نمي توانند اصوات با فركانس پايين (بم ) يا نجوا را بشنوند. علائم ديگر بيماري شامل گيجي، مشكلات تعادل و وزوز (احساس سوت زدن گوش، غرش در گوش، وزوز يا صداي فيش) در گوش يا سر مي باشند.
چگونه اتواسكلروز تشخيص داده مي شود؟
از آنجا كه بسياري از علائم معمول اتواسكلروز مي تواند توسط حالات ديگر باليني ايجاد شود، ضروری است كه بيمار توسط متخصص گوش و حلق و بيني معاينه شود تا ساير علل احتمالي علائم را رد کند. پس از معاينه گوش، متخصص گوش و حلق و بيني درخواست شنوائي سنجي می كند. بر پايه نتايج اين تست ومعاينات باليني، متخصص گوش و حلق و بيني، روش هاي درماني مناسب را پيشنهاد مي كند.
درمان اتواسكلروز
اگر كاهش شنوائي خفيف است، متخصص گوش و حلق و بيني توصيه به ادامه پيگيري و استفاده از سمعك جهت تقويت صداي رسيده به گوش مي كند. فلورايد سديم پيشرفت بيماري را آهسته مي كند و ممكن است تجويز شود. در اغلب موارد اتواسكلروز، جراحي (به نام استاپدكتومي یا استاپدوتومی)، موثرترين روش برگرداندن يا بهبود شنوائي است.
استاپدكتومي چيست؟
استاپدكتومي يك روش جراحي است كه تحت بيهوشي عمومي يا بي حسي موضعي و از طريق مجرای گوش با استفاده از يك ميكروسكوپ جراحي انجام مي شود (شكاف و برش خارجي معمولاً ندارد). اين عمل شامل خارج كردن استخوانچه غير متحرك ركابي و جايگزين كردن آن با يك وسيله (پروتز) است. پروتز به استخوانچه هاي گوش مياني اجازه مي دهد كه دوباره حركت را آغاز كنند و باعث تحريك مايع گوش مياني و بهبود يا برگشت شنوائي مي شود.
عمل استاپدكتومي از سال 1956 انجام شده است و حدود نود درصد موفقيت دارد. در موارد نادر (حدود 1 % جراحي ها)، جراحی ممكن است شنوائي را بدتر كند. 8 بيمار از هر 10 بيمار اتواسكلروزدو طرفه دارند و هر دو گوششان بیمار است. براي اين بيماران گوش ها به صورت جداگانه جراحی مي شوند و معمولاً گوش با شنوائي كمتر، ابتدا عمل مي شود.
بعداز استاپدكتومي چه انتظاري بايد داشته باشم؟
اغلب بيماران عصر روز عمل به خانه بر مي گردند و به آنها گفته مي شود كه آرام روي گوش عمل نشده دراز بكشند. آنتي بيوتيك هاي خوراكي، ممكن است توسط متخصص گوش و حلق و بيني تجويز شود. بعضي بيماران در اولين روزهاي بعداز عمل سرگیجه را تجربه مي كنند. حس چشايي نيز ممكن است براي چند هفته تا چند ماه بعداز جراحي تغيير كند، اما معمولاً به حالت طبیعی بر مي گردد.
به دنبال عمل جراحي، از بيماران خواسته مي شود كه از باد كردن بيني، شنا كردن يا ساير فعاليتهايي كه ممكن است سبب ورود آب به گوش عمل شده شوند، خودداري كنند. فعاليتهايی مثل مسافرت هوايي معمولاً دو هفته پس از جراحي مي تواند شروع شوند.
در صورتيكه هريك از موارد زير اتفاق افتاد، متخصص گوش و حلق وبيني خود را فوراً مطلع کنید:
● كاهش شنوائي ناگهاني
● درد شديد
● سرگيجه طولاني يا شديد
● هرگونه علامت جديد مربوط به گوش عمل شده
از آنجا كه در اين جراحي، در گوش پانسمان گذاشته مي شود، بهبود شنوائي تا خارج كردن آنها (يك تا دوهفته بعداز عمل) مشخص نخواهد شد. پرده گوش سريع ترميم مي شود و معمولاً در عرض دو هفته به حداكثر سطح بهبود مي رسد.
