علت تحریک عصبی مرتبط با فلج بل ناشناخته است. به عنوان مثال، رانندگی با پنجره ماشین باز در آب و هوای بسیار سرد، و یا خوابیدن در جلوی پنجره بازدر یک شب سرد رخ میدهد. برخی از شواهد نشان می دهد که علت التهاب عصب بعلت یک عفونت ویروسی است . افراد مبتلا به دیابت و یا فشار خون بالا، و همچنین زنان باردار، در معرض خطر بیشتری قرار دارد، اما بیشتر بیماران بدون عامل مستعد کننده شناخته شده است.
شايد شما با بيماراني برخورد کرده باشيد که به طور ناگهاني عضلات يک طرف صورت شان فلج شده و نمي توانند آب دهان خود را در قسمتي که فلج شده است، به خوبي حفظ کنند. اين مشکل اغلب تداعي کننده نوعي بيماري موسوم به “فلج بل” است.
فلج بل يا همان فلج عصب صورت Bell’s Palsy (Idiopathic Facial Paralysis) ، سبب ضعف يا از کارافتادگي عضلات مسوول حرکات ارادي در يک طرف صورت مي شود.
اين بيماري ناشي از آسيب عصب صورتي است که از زير گوش به سمت عضلات همان طرف صورت حرکت مي کند.
علت اين اختلال مشخص نيست و اطلاعات چنداني هم درباره ظهور و پيشرفت اين بيماري وجود ندارد. نظريه غالب اين است که عصب صورت، احيانا در اثر عفونتي ويروسي مانند زونا، ملتهب مي شود، اما اين عصب هيچ مکاني براي متورم شدن در داخل کانال استخواني که از آن عبور مي کند، ندارد.
فلج بل در نتيجه اين آسيب عصبي به دليل محدوديت مکاني يا تحت فشار قرار گرفتن آن در کانال استخواني ايجاد مي شود.
علايم فلج بل
فلج کامل يک طرف صورت، ظاهري بي تفاوت و بي روح به شما مي دهد، زيرا در طرف درگير، عضلات ناحيه پيشاني تا زير دهان هيچ حرکتي ندارند. ممکن است گوشه دهان شما دچار افتادگي شود و شما براي نگه داشتن آب دهان در طرف درگير با مشکل روبه‌رو شويد. زماني که شما عضلات سمت درگير را حرکت مي دهيد، چهره اي مضحک پيدا مي کنيد. چشم طرف درگير ممکن است به شکل ناقص بسته شود، يا به هيچ وجه بسته نشود و بنابراين امکان نشت اشک از آن چشم وجود دارد.
برخي از افراد از درد پشت گوش، ناحيه فک يا يک طرف صورت شکايت دارند.
ممکن است احساس کنيد طرف درگير دچار کشيدگي يا انقباض شده و احيانا دچار تغييراتي در ترشح بزاق و حس چشايي، افزايش حساسيت به سر و صدا يا اشکال در تکلم يا غذا خوردن شويد.
فلج بل مي تواند در هر سني روي دهد، اما در سنين 30 تا 60 سالگي شايع تر است. گاهي اوقات با عفونتي در گوش مياني در ارتباط است.
طرز تشخيص
فلج بل اغلب به صورت ناگهاني بروز مي کند. ممکن است هنگام بيدار شدن از خواب متوجه آن شويد. ممکن است يکي دو روز پيش از فلج، دردي در پشت گوش هاي خود احساس کنيد. حداکثر فلج در عرض 48 ساعت پس از بروز بيماري مشاهده خواهد شد.
پزشک قادر خواهد بود با نگاه به صورت شما و درخواست براي حرکت دادن برخي از عضلات صورت، به تشخيص زودهنگام دست يابد.
بيماري هاي ديگري مانند سکته مغزي هم مي توانند سبب فلج يک طرفه صورت شوند و به همين علت، ارزيابي دقيق براي رد کردن يا افتراق اين اختلالات لازم است.
فلج بل اغلب تمامي عضلات يک نيمه صورت از جمله عضلات پيشاني را به شکلي يکسان درگير مي کند.
در سکته مغزي به طور معمول عضلات پيشاني در سمت درگير کارايي خود را حفظ کرده و فلج نمي شوند. پزشک ممکن است براي شما يک آزمون نوار عضله هم درخواست کند. اين آزمون، فعاليت الکتريکي عضلات را در پاسخ به تحريک، اندازه گيري مي کند تا به اين طريق شدت آسيب عصبي مشخص شود.
فلج بل چقدر جدي است؟
فلج بل اغلب مشکلي گذرا و موقتي است. در 80 درصد موارد، بهبود در عرض دو تا سه هفته پس از بروز آغاز شده و به فاصله چند ماه تکميل مي شود. موارد خفيف اين بيماري زماني مشخص مي شود که که فرد لبخند مي زند. بهبود فلج تا پايان هفته اول، حکايت از سرانجام مطلوب اين بيماري دارد. بهبود فرآيند متغيري است و نوار عضله در تعيين پيش آگهي کمک مي کند.
چنانچه آسيب وارده به عصب صورت خيلي شديد باشد، سلول هاي عصبي ممکن است براي هميشه کارايي خود را از دست بدهند.
گاهي رشد دوباره و بي هدف رشته هاي عصبي مشکلاتي را براي فرد به وجود مي آورد. رشته هاي گمراه عصبي سبب انقباض ناخواسته ي برخي از عضلات حين حرکت صورت مي شوند.
اصول درمان فلج بل
اغلب بيماران بدون درمان خاصي به طور کامل خوب مي شوند. پزشکان مطمئن نيستند که هر گونه درماني بتواند در نتيجه نهايي فلج بل تغييري ايجاد کند. اما اگر قادر نيستيد چشم خود را به طور کامل ببنديد، لازم است براي محافظت از خشکي بيش از حد آن که مي تواند به زخم قرنيه منجر شود، اقداماتي را انجام دهيد.
استفاده از چشم بند موقتي يا ماليدن پماد مي تواند از آسيب چشم حين خواب جلوگيري کند. استفاده از قطره هاي مرطوب کننده مانند قطره هاي چشمي، چشم را در برابر گرد و غبار و خشکي محافظت مي کند.
پزشکان گاهي دارويي کورتوني تجويز مي کنند تا با مصرف آن از ورم احتمالي عصب صورت کم شود.
داروي ضد ويروس آسيکلووير مي تواند به کاهش آسيب عصب توسط عوامل ويروسي کمک کند.
پزشک ممکن است براي حفظ کشش عضلات، فيزيوتراپي و ماساژ صورت را هم توصيه کند.
