در دهۀ ششم قرن بیستم اولین اقدامات برای آماده سازی سم بوتولینیوم جهت مصرف درمانی آغاز شد و در سال 1973 اولین بار این دارو بر روی میمون آزمایش شد.بوتاکس داوریی است که جهت برطرف کردن چین و چروک پیشانی، بین دو ابروها و گوشۀ چشم بکار می رود. بوتاکس و دیسپورت شکلهای آماده شدۀ این دارو هستند که به شکل پودر و در ویال مخصوص بسته بندی شده اند.
1- موارد کاربرد بوتاکس چیست ؟
بوتاکس دردرمان بسیاری از بیماری ها به کار میرود. امروزه در بیش از ۵۰ بیماری از بوتاکس استفاده میشود که تعدادی از آنها عبارتند از:
– لوچی چشم ( استرابیسموس )
– گرفتگی غیر ارادی ماهیچه های صورت و اطراف چشم ( بلفارو اسپاسم و فاسیال اسپاسم )
– ریزش آب دهان در برخی بیماران روانی و نورولوژیک ( درولینگ )
– اسپاسم ماهیچه های گردن که باعث کجی گردن میشود (تورتیکولی)
– گرفتگی های شدید صدا و تنفس که به دلیل اسپاسم ماهیچه های حنجره است ( دیسفونی اسپاسمودیک)
– عرق كردن زیاد کف دست و پا و زیر بغل
بیش از بیست سال است که از بوتاکس در زیبایی صورت استفاده میشود. اولین و مهم ترین کاربردش در رفع خط اخم است. سپس از آن برای از بین بردن چروک های پیشانی و کنار چشم استفاده شد که این سه مورد شناخته شده ترین و کم عارضه ترین مورد تزریق بوتاکس است که مورد تایید اداره غذا و داروی ایالات متحده آمریكا نیز میباشد.
برخی از پزشکان از آن برای رفع چین و چروکهای زیر چشم و اطراف دهان هم استفاده میکنند که گرچه مؤثر است ولی امکان افتادگی پلک ، لب یا کناره های دهان وجود دارد.
مورد دیگر در از بین بردن بندهای دو طرف گردن است که در افراد مسن به دلیل فعالیت بیش از حد ماهیچه پلاتیسما ایجاد میشود.
2- آیا بوتاکس در رفع تمامی چین و چروکها موثر است؟
ابتدا باید ببینیم چین و چروک چه فرقی با هم دارند. چین یا به اصطلاح انگلیسی فلد ( fold ) به خطوط عمیق تر گفته میشود مثل خط خنده . چروک به خطوط سطحی تر میگویند که اصطلاح انگلیسی آن رینکل ( wrinkle ) است.
علت ایجاد چین و چروک دو چیز است:
– فعالیت و انقباض بیش از اندازه ماهیچههای زیر پوستی . تقریبا در زیر تمامی پوست صورت ماهیچههای ظریفی قرار گرفته اند که با انقباض خود حالات مختلف احساسی مثل خنده، گریه، خشم، ناراحتی و شادی را به صورت میدهند. به تدریج و با افزایش سن و فعالیت مستمر آنها در بین فیبرهای ماهیچه پوست چروک میخورد و اگر این حالت ادامه یابد با تحلیل بافتهای زیر پوستی چروک ها عمیق تر و تبدیل به چین میشوند.
بوتاکس با از کار انداختن موقت این ماهیچهها چروکها را بازتر و پوست را صافتر میکند. چنانچه چروک ها عمیق تر و تبدیل به چین شوند به درمان با بوتاکس پاسخ نمیدهند. به همین دلیل است که بهترین کاندیداها کسانی هستند که یا چروک ندارند که در حقیقت برای پیشگیری تزریق میکنند ، یا کسانی هستند که چروکها و خطوط کم عمقی دارند.
البته باید خاطر نشان کرد که افراد با چین های عمیق تر هم با تزریق بوتاکس از عمق چینهایشان کاسته خواهد شد ولی نباید انتظار داشته باشند که به کلی از بین برود. در اینها هم تزریق بوتاکس موجب پیشگیری از عمیق تر شدن چین ها میگردد.
– دلیل دیگر چین و چروکها افتادگی پوست و بافتهای زیر آن است که بدلایل گوناگون از جمله افزایش سن است. این مورد به هیچ وجه به تزریق بوتاکس جواب نمیدهند. از نمونه این موارد میتوان از خط خنده و خط کنار چانه نام برد. درمان اینها استفاده از ژل ها و یا جراحی است.