چگونه می توانیم فرزندی خلاق و باهوش پرورش دهیم و با چه تکنیک ها و ترفندهایی دستیابی به این امر امکانپذیرخواهد بود چگونه حس خلاقیت و نوآوری در فرزندمان ایجاد کنیم مهارتهای کودکانمان را چگونه می توانیم شکوفا سازیم
برای تقویت خلاقیت در کودکان باید به آنها تفکر نقادانه را آموخت تا از طریق ارزیابی مساله به یک راه حل خلاقانه برسند شکوفایی خلاقیت در بچه ها بزرگسالانی خوشفکر پرورش خواهد داد.
برای دوام در دنیای پررقابت امروز نیازمند خلاقیت هستیم. اما خلاقیت به عنوان یکی از مهارت های مورد نیاز انسان باید از زمان کودکی به افراد آموزش داده شود. در واقع، باید به کودکان تکنیک هایی را آموزش داد که آنها بتوانند با دیدی نو و تازه به شرایط و موقعیت های اطراف خود نگاه کنند.
آموزش خودباوری در کودک به خلاقیت می انجامد
تلاش و خودباوری 2 اصل مهم است که باید به کودکان آموزش داد. باید به کودکان یاد داد با هر مشکلی که با آن روبرو می شوند چه ساختن یک کاردستی یا درگیری و اختلاف با همکلاسی، راه حل های زیادی را برای حل مساله به کار بگیرند. اگر بتوان در کودکی خلاقیت و مهارت حل مساله را آموزش داد، در بزرگسالی قادر به حل خلاقانه مسائل خود خواهد بود. بهتر است والدین ابتدای کار سریع دخالت نکنند و اجازه دهند فرزندشان خودش به تنهایی با مشکل روبرو شود. مگر اینکه مشکل خطرناک باشد. درواقع، لازم است که کودک د رچالش قرار بگیرد.
تکنیک «چرا» در این روش که بیشتر در مورد کودکان کاربرد دارد والدین یا مربی برای کودک سوال هایی را مطرح می کنند تا کنجکاوی کودک را تحریک کنند. برای مثال: «چرا این شکل گرد است؟»، «چرا رنگ این حیوان زرد است؟»، «چرا گوشه این کاردستی ات این شکلی است؟» و… درواقع با طرح «چرا» ذهن کودک را وادار به خلاقیت می کنند و مانع شکل گیری یک الگوی تکراری می شوند.
مشورت کردن راه خلاقیت را باز می کند
از کودکان بخواهیم و هرگاه با مشکلی روبرو شدند نظر افراد خانواده یا دوستان و معلم خود را نیز جویا شوند. با این کار ایده های مختلف به ذهن کودک راه پیدا می کند و همچنین به خلاقیت گروهی می رسد. زیرا بعضی از خلاقیت ها فردی و برخی دیگر گروهی است. در این تمرین کودک از طریق مشورت به راه حل های متنوعی می رسد و مهارت خلاقیت در او شکوفا می شود.
ترسیم مشکل
از فرزندتان بخواهید مشکل خود را نقاشی کند. وقتی کودک مشکل را نقاشی می کند نیمکره راست او شروع به فعالیت می کند و نمای کلی مساله در مقابل او نشان داده می شود. درواقع، وقتی می خواهیم به کودک خلاقیت را آموزش دهیم قبل از هر چیز باید مساله را مشخص کنیم؛ اینکه «مساله» واقعا چیست؟
خلاقیت با ایفای نقش
اگر فرزندتان با مساله ای روبرو شده و می خواهد به یک راه حل خلاقانه برسد، از او بخواهید مشکل خود را با کمک پدر و مادر یا خواهر و برادرش به صورت یک نمایش به اجرا دربیاورد. از این طریق نگرش جدیدی در ذهن کودک ایجاد کرده اید.
قبل از خواب به مشکل فکر کنید
یکی از تکنیک هایی که هم در دوران کودکی و نوجوانی و هم در بزرگسالی برای تقویت خلاقیت می توان از آن استفاده کرد فکر کردن و اندیشیدن به مشکل هنگام خواب است. هر مشکلی که دارید شب قبل از خواب با این اندیشه بخوابید. هنگام خواب کورتکس مغز که آشنا با بایدها و نبایدهای دیکته شده است، دیگر فعال نیست و در عوض سیستم های دیگر مغز که با بایدها و نبایدهای جامعه و اطرافیان آشنا نیست، فعالیت خود را آغاز می کند. برهمین اساس فرد ممکن است صبح وقتی از خواب بیدار شود جرقه ای در ذهنش زده شده باشد و به یک راه حل جدید برسد. این روش در نوجوانان و بزرگسالان بیشتر کاربرد دارد.
مشکل کودک را به خودش بسپارید
یکی از تکنیک های ایجاد خلاقیت در فرزندان این است که والدین اجازه بدهند کودک به تنهایی با مشکل خود روبرو شود. از کودک بخواهید در مقابل مشکلی که برایش ایجاد شده راه حل هایی ارائه دهد یعنی تنها به یک راه حل اکتفا نکنید. البته رسیدن به راه حل ها می تواند با مشورت و کمک گرفتن از والدین یا افراد دیگر نیز باشد، اما مهم تر از همه ارزیابی راه حل هاست. باید به کودک کمک کرد که تفکر نقادانه داشته باشد یعنی به ارزیابی راه حل هایی که ارائه می دهد، بپردازد.
والدین باید به کودک کمک کنند تا اطلاعاتی راجع به راه حل ها به دست بیاورد و براساس آن بتواند به یک تصمیم درست برسد. از این طریق کودک همزمان تفکر نقادانه و مهارت حل مساله را خواهد آموخت. ممکن است کودک از طریق این روش به راه حل های جدید و نویی برسد که حتی به ذهن والدین نیز خطور نکند.
نیمکره راست کودکان فعال تر است
در سنین کودکی هنوز افکار و دیدگاهی در کودکان شکل نگرفته و کودک هنوز به یک شیوه زندگی برای مثال یک روش کاری، یک روش تفکر یا یک روش ارتباطی عادت، نکرده بنابراین در این شرایط بروز خلاقیت بسیار آسان تر از دوران بزرگسالی است. کودکان و نوجوانان آمادگی ذهنی بیشتری برای خلاقیت دارند چون نیمکره راست آنها در این سنین فعال تر است و همان طور که می دانید نیمکره راست مرکز خلاقیت و اندیشه های نو است. اما با بالا رفتن سن نیمکره چپ بلندپروازی ها و نواندیشی های نیمکره راست را محدود می کند. به همین دلیل سیستم آموزشی و تربیتی آموزش و پرورش و خانواده ها باید به گونه ای پایه ریزی شود که باعث از بین رفتن خلاقیت های ذاتی در کودکان و نوجوانان نشود.
* کارشناس: دکتر سید کاظم ملکوتی – روان پزشک، عضو هیات علمی دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان
* تنظیم کننده: ملیحه مهدوی
هفته نامه زندگی مثبت
