آیا خوشبخت شدن با پول میسر می شود و افرادی که می خواهند به خوشبختی و سعادت برسند لزوما باید پولدار باشند مادیات چه نقشی در این زمینه دارد و حس پیروزی و کامیابی فقط با پول قبل دستیابی است؟
داستان “پول” و “خوشبختی” داستانی دیرینه است. پول طی چه راهی، با چند قدم،به کدام سمت و درچه درجه ای ما را به خوشبختی می‌رساند و در اصل ماهیت این گنج چیست؟ چند حرف دارد؟ در جیب جا می‌شود؟ ، پول،قدرت، آرزو و یا تنها یک احساس است. یک آدم چه نوع زندگی‌ای داشته باشد به او می‌گوییم “خوشبخت”؟
برخی اعتقاد دارند که تنها عامل خوشبختی و سعادت آنها در گرو داشتن سرمایه ای زیاد و ثروت هنگفت است، چرا که آن وقت است که می توانند به یقین طعم زیبای خوشبختی و سعادت و شادمانی را درک کنند و بدون ثروت هرگز نمی توان انسان خوشبختی شد . خلاصه اینکه پول است که حلاّل تمام مشکلات و باز کننده تمام گره های کور زندگی هر فردی است .
پول اولین گزینه ای است که احساس می‌شود خوشبختی در گرو آن است و هر چه پول بیشتر خوشبختی نیز تضمین شده‌تر به نظر می‌رسد، اما واقعا پول یعنی خوشبختی و نبودش یعنی بدبختی؟
مرتضی مشایخی، کارشناس ارشد روانشناسی در رابطه با ماهیت خوشبختی گفت: خوشبختی نه فقط یک احساس و نه یک منطق است،بلکه خوشبختی یک باور است و این خوشبختی از جنس شادی نیست بلکه از جنس رضایتمندی است.
وی ادامه داد: پول،موفقیت و امکانات و . . . خوشبختی نیست، چون ممکن است فردی با داشتن همه اینها خوشبخت نباشد و یا وقتی با فردی که به ظاهر شاد است به صحبت بنشینید در لابلای درد و دل هایش متوجه جای خالی حس خوشبختی شوید و در کنار همه اینها شاید افرادی که در وضعیت خوبی نباشند پیدا شوند که واقعا احساس خوشبختی می‌کنند.
مواد لازم برای تهیه خوشبختی
پول خوشبختی نمی‌آورد، قناعت گنج بی‌پایان است و . . .، همه اینها درست، اما با تمام این صحبتها سخت می‌شود در ذهن جای داد که بدون پول و امکانات و . . . هم می‌توان بخت و اقبال خوشی داشت.
سید بهنام الدین جامعی، کارشناس توانبخشی و فوق دکترای نورساینس با اشاره به نیازهایی که رفع آنها اغلب برای کسب حس خوشبختی ضروری به نظر می‌رسند، گفت: اینکه خوشبختی تنها یک باور و امری نسبی است درست، اما اغلب نیاز به یکسری ملزومات است تا زمینه برای پیدایش و رشد این باور فراهم شود، “مازلو” (پدر روانشناسی انسانگرا)، نیازهای افراد را در هرمی متشکل از پنج طبقه تقسیم کرده است که خوشبختی معمولا در نوک این هرم یافت می‌شود.
خوشبختی تقسیم نشده، فقر بزرگ شده است
همه ما هدف‌هایی را برای پیدا کردن خوشبختی، تعیین و تلاش می‌کنیم، این هدف‌ها اغلب شامل: تحصیل، اشتغال، امکانات رفاهی و . . هستند و گاهی دست یافتن به این اهداف ارتباط تنگاتنگی با شرایط جامعه دارد.
دکتر جامعی با اشاره به هرم مازلو، گفت: اولین بخش این هرم مربوط به مرتفع کردن نیازهای فیزیولوژیک (غذا، پوشاک، خواب و . . .) دومین بخش مرتبط با نیازهای امنیتی ( امنیت اجتماعی، امنیت شغلی،امنیت جانی و . . .) و سومین بخش تامین احساس تعلق( ارتباطات خانواده‌ها،عشق ورزی و محبت و . . .) که در اکثر این موارد، وجه مشترکی بین انسان و حیوان وجود دارد، اما در بخش چهارم که مربوط به (شکل‌گیری خود فرد) و بخش نهایی (خود تحقق یابی و رسیدن به اهداف) ، منحصر به انسانها است و به طور معمول هر فردی پس از رفع نیازهای مرحله اول تا سوم می‌تواند پا به مراحل بعدی گذاشته و به نوک هرم که تحقق اهداف و آرزوها است، دست یابد.
وی با بیان اینکه رفع نیازها مراحل اول تا سوم با شرایط جامعه بسیار مرتبط است،افزود: در جامعه ای که مسائل اشتغال، تحصیل، امنیت و رفاه و . . . در شرایط و سطح خوبی باشد،گذشتن از مراحل ذکر شده و فتح قله هرم برای اکثر افراد جامعه عملی خواهد بود و در وصف خوشبختی جوامعی که فاقد این شرایط باشند تنها می‌توان گفت: خوشبختی تقسیم نشده، فقر بزرگ شده است.
تفاوت خوشبختی در اقشار مختلف جامعه
برای محاسبه مکان خوشبختی باید ببینیم در پله چندم نردبان خواسته ها ایستاده ایم و آنرا به علاوه یکی دو پله بالاتر کنیم که حاصل رضایتمندی به دست می آید.
دکتر جامعی با بیان اینکه در اقشار مختلف جامعه از لحاظ اقتصادی تفاوت هایی در خواسته ها و معیارهای خوشبختی وجود دارد ، افزود : معمولا بین شرایط و خواسته هایی که در نظر اقشار ضعیف جامعه پسندیده و مورد هدف است با دیدگاه اقشار مرفه کاملا متفاوت و در واقع برعکس است ، یعنی به طور معمول شرایطی همچون : مسکن ، ماشین ، شغل ، و حتی شرایط همسر و… که از نظر مرفهین نامطلوب است ، برای اقشار ضعیف ، ایده آل و خواستنی است که برای بدست آوردنشان مدت ها برنامه ریزی و تلاش کرده اند.
یک پژوهش جهانی درباره خوشبختی و شادمانی روی بیش از یکصد هزار نفر نشان داده است که بین احساس رضایت و میزان درآمد رابطه قابل ملاحظه‌ای وجود دارد، اما این ارتباط بین پول و شادی دیده نمی‌شود.
در این پژوهش که با نمونه برداری از ۹۶ درصد جمعیت سیاره زمین انجام شده، معلوم شد، رضایت از زندگی با درآمد ملی و شخصی افزایش پیدا می‌کند، اما احساسات مثبتی مثل لذت بودن و خوشحالی و تفریح بیشتر با عوامل دیگری مثل احساس احترام، استقلال، داشتن دوستان و کار کردن در یک شغل تمام وقت در ارتباط است.
خوشبختی در نیمه پر لیوان است
گاهی با تمام داشتن‌ها، رضایت حاصل نمی‌شود و با دست یافتن به خواسته‌ها، بازهم طعم خوب خوشبختی،کام را شیرین نمی‌کند.
کارشناس روانشناسی با اشاره به تاثیر مستقیم مثبت نگری در ایجاد حس خوشبختی، گفت: جدا از موقعیت فرد از جنبه‌های مختلف، نوع نگرش و طرز فکر با ایجاد احساسات مختلف در وجود فرد، ارتباط مستقیمی دارد، بر عکس منفی نگرها که با وجود تمام داشته‌های خود، چشم می‌دوزند به نیمه خالی لیوان، حتی اگر فقط یک سانتی متر از سرلیوان خواسته‌هایشان خالی باشد، معمولا افراد مثبت نگر توجه خود را به نقاط قوت و شادابی بخش معطوف می‌کنند و از خوشبختی که در نیمه پر لیوان قرار دارد بهره‌مند می‌شوند.
خوشبختی در شرایط سخت هم وجود دارد؟
خوراکی‌های خوشمزه وقتی که سرمامی خوریم به نظر بی‌مزه می‌آیند و اشتهایمان کم می‌شود و این وضعیت،بی‌شباهت نیست به شرایطی که افراد افسرده در مقابل خوشیهای زندگی دچار آن می‌شوند و افراد مبتلا به مشکلات روحی و روانی لحظات خوب و شاد را احساس نمی‌کنند و نمی‌توانند به طور کامل از آنها استفاده کنند.
مشایخی در این رابطه گفت: اغلب افراد بیمار تا زمانی که بهبودی خود را بدست نیاورده‌اند از شرایط خود راضی نیستند و این امر باعث عدم احساس خوشبختی در این افراد می‌شود، به خصوص افرادی که دچار عوارض روحی و روانی هستند.
وی ادامه داد: البته افرادی هم هستند که توانسته‌اند با وجود قرار گرفتن در شرایط سخت مانند: بیماری ها و نواقص جسمانی و . . .، تنها با بهره‌مندی از قدرت تفکر و مثبت اندیشی لحظات زندگی خود را با باور خوشبختی و رضایتمندی تلفیق کنند.
عمری دویدن به دنبال خواسته‌ها و مقصدی به نام خوشبختی، تقریبا کار همه انسانها است،اما معمولا خواسته‌های آدمی، هرگز نه پایان دارد و نه به طور صد در صد عملی می‌شوند، پس یادمان باشد در لحظه و مسیر زندگی کنیم و خود را از خوشبختی که در نیمه پر لیوان قرار دارد محروم نکنیم.
گزارش از سمیه بیگدلی
