صرف‌نظر از اینکه شما به خاطر طعم شیرین قهوه، یا کافئین محرک در آن به نوشیدن قهوه دلبسته‌اید، اما احتمالا تعجب خواهید کرد اگر که بشنوید، قهوه برای سلامت شما خوب است یا اگر مزه مزه کردنش به طرز نامحسوسی برای سلامت شما بد باشد.
هزاران سال است که رویکرد دنیای پزشکی درباره فایده یا زیان قهوه دستخوش تغییر می‌شود. اما اکنون نگرش‌های منفی درباره این نوشیدنی پرطرفدار عوض شده است. در حقیقت، پژوهش جدیدی که در ژورنال تخصصی پزشکی سیرکولیشن (Circulation) منتشر شد حکایت از این موضوع داشت که نوشیدن پنج فنجان قهوه در روز برای سلامتی انسان مفید خواهد بود.
آیا این گفته را باید به‌مثابه کلام آخر در مورد مصرف قهوه در نظر گرفت؟ در این راستا ما مطالعات زیادی را مورد بررسی قرارداده‌ایم تا بتوانیم پاسخ مناسبی برای میزان مصرف قهوه بیابیم.
قهوه: خوب، بد و ناشناخته
مطالعات گوناگون پیرامون مصرف قهوه مفید بودن این نوشیدنی را به‌طور کامل مورد تایید قرار نمی‌دهند. برای مثال، یکی از مطالعات جدید در سال 2014 این نتیجه را در برداشت که مصرف قهوه با افزایش خطر ابتلا به سرطان مثانه رابطه دارد. بنابراین لزومی ندارد که نتایج مثبت پژوهش‌های جدید را به‌طور کامل موثق بدانیم.
«بیشتر مردم در روز حدود 200 میلی‌گرم کافئین مصرف می‌کنند و مصرف بیش از 600 میلی‌گرم از این ماده محرک زیان‌آور در نظر گرفته می‌شود.» پیرو این موضوع مطالعه‌‌ای که در ژورنال سیرکولیشن منتشر شد عادت مصرف قهوه را در یک جامعه هدف بزرگ (بیش از 20 هزار نفر) طی یک دوره بلندمدت مورد ارزیابی قرار داد. بر اساس داده‌های این مطالعه پژوهشگران دریافتند که نوشیدن یک تا پنج فنجان قهوه در روز، با کم‌تر شدن بروز مرگ و میر براثر بیماری‌های قلبی عروقی، بیماری‌های عصبی و خودکشی مرتبط است و از طرفی مصرف این نوشیدنی محرک، هیچ اثر منفی‌ای در افزایش مرگ‌ومیر ناشی از سرطان ندارد.
اما اگر ما به نوشیدن بیش از پنج فنجان قهوه در روز عادت داشته باشیم محکوم به فنا هستیم؟ نه کاملا. دوستداران قهوه باید از اقبال خودشان تشکر کنند که پژوهش ژورنال سیرکولیشن به این نتیجه رسید که نوشیدن بیش از پنج فنجان قهوه در طول روز ارتباطی با افزایش مرگ و میر ندارد. (بااین‌حال پژوهش‌های قدیمی‌تر احتمال بروز حمله قلبی و بیماری‌های قلبی را برای افرادی که بیش از شش فنجان قهوه در روز می‌نوشند کمی بیشتر تخمین زده بود. همچنین پژوهش دیگری در سال 2013 با یافتن یک رابطه میان نوشیدن قهوه و افزایش خطر مرگ این احتمال را تایید کرده بود.)
پژوهشگران بر این باورند که طبق گفته دکتر رابرت اکل (Robert Eckel)، استاد پزشکی دانشگاه کلرادو و رییس سابق انجمن قلب امریکا، «نوشیدن قهوه سبب ایجاد رشته‌ای از مولکول‌ها می‌شود که احتمال بروز التهاب و مقاومت به انسولین را در بدن کاهش می‌دهد». افزون بر این، قهوه خواص آنتی‌اکسیدانی دارد و پژوهشی که در سال 2005 اجرا شد حاکی از آن بود که احتمالا قهوه منبع اصلی تامین آنتی‌اکسیدان در رژیم غذایی مردم امریکا است.
چنانچه فراوانی مطالعات انجام‌شده درباره این ماده خوراکی شما را سردرگم کرده است، جالب است بدانید که پژوهشگران حتی چندین بار این موضوع را مورد تجزیه و تحلیل نیز قرار داده‌اند. این تحلیل‌ها در ماه ژوئیه 2013، آوریل 2014 و اکتبر 2014 پس از تکمیل و بررسی نهایی به این نتیجه مشترک رسیدند که مصرف قهوه در حالت کلی، یا احتمال بروز بیماری‌های قلبی عروقی و سرطان را کاهش می‌دهد یا اینکه هیچ تاثیر منفی در پیدایش این بیماری‌ها ندارد.
دکتر اکل پیرو این موضوع می‌گوید: «چند دهه پیش به من آموختند که قهوه با افزایش فشارخون و مرگ و میر ناشی از آن مرتبط است، اما نتایج بررسی‌های جدید در کنار علوم دیگر عکس این قضیه را ثابت کرده‌اند». بنابراین طرفداران قهوه با این تفاسیر می‌توانند با آرامش خاطر به نوشیدن قهوه ادامه دهند.
چه میزان مصرف قهوه برای سلامتی زیان‌آور است و چه راهکاری برای حل مشکل کافئین قهوه در دسترس است؟
پیش از این که تصمیم بگیرید مصرف قهوه‌تان را به شش فنجان در روز برسانید، بهتر است ابتدا مساله کافئین بیش از حد قهوه را از نظر بگذرانید. بر پایه شواهد علمی، میزان کافئین موجود در مقادیر زیاد قهوه می‌تواند برای سلامتی مساله‌ساز شود. دکتر اکل دراین‌باره می‌گوید: «کافئین موجود در مقادیر زیاد قهوه در برخی موارد موجب افزایش فشارخون و اختلالات خواب می‌شود و تاثیرگذاری منفی بر سوخت و ساز بدن یکی دیگر از مضرات مصرف زیاد این ماده محرک است.»
به‌علاوه، گزارش مرکز علوم و تحقیقات منافع عمومی (CSPI) نشان می‌دهد نوشیدنی‌ای که ما آن را صرفا یک قهوه در نظرمی‌گیریم، بسته به‌اندازه فنجان، حاوی حدود 100 تا 450 میلی‌گرم کافئین است. بر اساس گزارش سازمان غذا و دارو بیشتر مردم در روز حدود 200 میلی‌گرم کافئین مصرف می‌کنند و مصرف بیش از 600 میلی‌گرم از این ماده زیاده‌روی محسوب می‌شود. چنانچه بخواهیم این موضوع را به شکل ملموس‌تری بیان کنیم باید گفت که به‌طور مثال، یک فنجان قهوه استارباکس Starbucks (شرکت خدمات قهوه‌خانه‌های زنجیره‌ای آمریکایی است،که بزرگ‌ترین کافی‌شاپ زنجیره‌ای در جهان محسوب می‌شود.)حدود 450 میلی‌گرم کافئین دارد.
آیا شما هم پس از نوشیدن قهوه نوعی حس عصبی بودن را تجربه می‌کنید؟
در این صورت خوب است بدانید که طبق پژوهش‌ها، قهوه بدون کافئین می‌تواند همه فواید موجود در قهوه معمولی را بدون ایجاد حس عصبانیت برای ما به ارمغان بیاورد. مجریان این پژوهش‌ها بر این باورند که آثار سودمند نوشیدن قهوه مربوط به عناصری غیر از کافئین در این نوشیدنی است. بنابراین این امکان وجود دارد که ما بدون حس عصبانیت ناشی از کافئین زیاد هم از فواید قهوه بهره‌مند شویم.
دکتر اکل در ادامه به این موضوع اشاره کرد که فواید مصرف قهوه تنها در بدن افراد غیر سیگاری بروز پیدا می‌کند. به‌بیان‌دیگر، مطالعات گذشته درباره این مقوله نشان داده بود که مصرف قهوه وقتی با استعمال دخانیات همراه می‌شود به‌مراتب اثرات زیان‌بارتری بر سلامتی انسان می‌گذارد. قهوه و دخانیات هر دو سبب افزایش فشارخون در بدن افراد سیگاری می‌شوند و مصرف توامان آن‌ها برای افرادی که پیش‌تر فشارخون بالا داشته‌اند بسیار خطرآفرین خواهد بود.
نتیجه داستان؟
فواید سلامتی ذکر شده در مجله به اندازه ای محکم نیستند که بر اساس آن مصرف قهوه خود را افزایش داده یا باوجود اینکه از مزه آن متنفرید شروع به مصرف آن کنید. اما برای افرادی مثل ما که بدون چند فنجان قهوه در روز نمی توانند زندگی کنند- احتمالاً گناهی متوجه ما نیست و حتی ممکن است لطفی هم به بدنمان کرده باشیم.
سلامت نیوز: برای سلامتی بدن، روزانه چقدر قهوه بخوریم؟
