درد در گردن یک بیماری شایع است. درد گردن می تواند بعلت اختلالات و بیماری ها در بافت گردن باشد. بیماری دژنراتیو دیسک، فشار گردن، آسیب گردن ، فتق دیسک، میتواند باعث درد گردن شود. عفونت ویروس گلو، منجر به غدد لنفاوی تورم و گردن درد میشود. گردن درد نیز می تواند از عفونت نادر ، مانند سل گردن، عفونت استخوان ستون فقرات در گردن و مننژیت است. گردن درد می تواند به علت نقص در بافت نرم باشد.یعنی ابتدا در عضلات، لیگامانها،اعصاب و سپس در استخوان و مفاصل. شایعترین علت گردن درد آسیب بافت نرم است که می تواند به خاطر ضربه ناگهانی یا ضربه های مکرر در اثر فعالیت یا کار در وضعیت اشتباه باشد.
در برخی موارد منشاء درد گردن می تواند از ستون فقرات پشتی، شانه ها یا حتی بازوها باشد. بیماریهای تخریبی و التهابی گردن بیماری تخریبی که باعث گردن درد می شود، شامل استئوآرتریت و روماتوئیدآرتریت است.
استئوآرتریت معمولاً در افراد مسن اتفاق می افتد و نتیجه فرسودگی مفاصل بین مهره های گردنی است. روماتوئیدآرتریت می تواند باعث جدا شدن مفاصل بین مهره های گردنی شود.
در هر دو نوع آرتریت فوق درد و خشکی گردن ایجاد می شود. تخریب دیسک بین مهره ای یکی دیگر از علل گردن درد است. دیسک به عنوان گیرنده شوک و ضربات وارده به ستون فقرات عمل می کند. در تخریب دیسک (معمولاً سنین بالای ۴۰ سال) مهره های گردنی به هم نزدیک می شوند و دیسک عمل خود را به خوبی انجام نمی دهد. در نتیجه فشار بیش از حد روی مهره های گردنی وارد شده و باعث تخریب آنها می شود.
همچنین اگر دیسک به بیرون برجسته شود، مستقیماً باعث فشار روی طناب نخاعی می شود که آن را بیرون زدگی دیسک گردنی می نامند. به دلیل اینکه گردن تحرک نسبتاً زیادی دارد و در عین حال سر را حمایت می کند، مستعد آسیب های زیادی است. معمولاً در تصادفات موتور یا رانندگی، درگیری های ورزشی و افتادن از بلندی، گردن آسیب می بیند.
استفاده از کلاه ایمنی حین موتورسواری می تواند این آسیب را به حداقل برساند. در تصادفات رانندگی خم شدن سر به عقب و سپس افتادن سر به جلو به دنبال ضربه، از شایع ترین علل آسیب است. در تصادفات معمولاً آسیب در بافت نرم (عضلات و لیگامان ها) اتفاق می افتد ولی در ضربات شدید که با شکستگی یا دررفتگی مهره ها همراه است به خاطر فشار به طناب نخاعی، فلج اندام ها را به دنبال دارد.
درد گردن با شیوع کمتر به دلیل تومور، عفونت یا نقص مادرزادی مهره ها دیده می شود. علل زمینه ساز ولی قابل کنترل گردن درد :
وضعیت های بد بدن ،در منزل یا محیط کار، که باعث فشارهای نامناسب و شدیدی بر فقرات گردن می شوند . کارهای سنگین بدنی ، خستگی بیش از حد ، یا نارضایتی از محیط کار ، افسردگی ، چاقی ، سیگار کشیدن ، سوء استفاده از داروها ، ضعف عضلات بدن و کم تحرکی ، همچنین ورزش نکردن یا انجام ورزش های نامناسب.
حرکات طولانی مدت عضلات گردن ، تاندون ها ،لیگامان ها ، استخوان یا مفاصل هستند.کشیدگی بیش از حد عضلات ، آسیب لیگامان ها ، اسپاسم عضلات یا التهاب مفاصل گردن نیز از جمله علل این مشکلات بشمار میروند. خمیده کردن سر رو به جلو و انجام کار های طولانی مثل مطالعه ، کار ، تماشای تلویزیون ، مکالمه ی تلفنی و…بدون دقت و در وضعیت های بد بدن هم ازعلت های شایع گردن درد می باشد.
استفاده از بالش های خیلی بزرگ و بلند ، یاخیلی کوتاه ، خوابیدن روی شکم در حالی که گردن کاملا چرخیده یا پائین افتاده است ، گذاشتن سر بر روی دست ها یا آرنج ( اصطلاحا وضعیت متفکرانه ) برای مدت زیاد ، کار طولانی مدت در حالت ایستاده مثلا نقاشی سقف ، یا ورزش های سنگین دست ها یا شانه ها و سایر کارهائی که درسطحی بالاتر از بدن هستند و تمرکز بیش از حد نیز باعث گردن درد می شوند.
فشار بیش از حد می تواند یک یا چند گروه از عضلاتی را که سر ، گردن و شانه ها را به هم مرتبط کرده اند درگیر کند و بصورت سفتی و دردناکی آنها تظاهر کند. آسیب های مولد درد گردن :
ستون فقرات شامل استخوان هائی بسیار تخصص یافته ( مهره ها ) ، دیسک های بین مهره ای ، تاندون ها ، عضلات و بسیاری از عناصر مهم دیگر است.آسیب هر یک از این عناصر می تواند موجب درد گردن شود. آسیب های خفیف می توانند در اثر مسافرت ، سقوط از ارتفاع کم ، یا حرکات بیش از حد گردن پدید آیند.حرکات تکانه ای شدید مثل تکان های شدید سر و گردن ناشی ازسوانح رانندگی و تصادفات ، سقوط از ارتفاع زیاد ، آسیب مستقیم به صورت ، پشت ، یا از بالا به سر ، آسیب های ورزشی ، ضایعات نفوذی مثلا ناشی از چاقو یا وارد شدن فشار خارجی به سر و گردن مثل حالت خفه شدن هم می توانند باعث آزردگی شدید گردن شوند.
درد ناشی از آسیب معمولا شدید و ناگهانی است همچنین کبودی و تورم نیز می توانند در مراحل اولیه ظاهر شوند. از جمله عوارض حادی که در این افراد محتملند می توان به موارد زیر اشاره کرد : کشیدگی عضلات یا آسیب تاندون ها و لیگامان ها ، شکستگی ، جابجائی استخوان ها ، که حتی می تواند موجب آسیب نخاع شده و با علائم عصبی مثل فلج اندام ها ، یا گزگز و… تظاهر کند.
بی حرکت کردن محل آسیب و گردن بیمار از مهمترین نکاتیست که باید به آن توجه کنیم. هنگام گردن درد اقداماتی که باید انجام داد اگر گردن درد به دنبال ضربه (تصادف،افتادن و..) اتفاق بیفتد، باید فوراً توسط فرد با تجربه گردن بی حرکت شود تا احتمال فلج و آسیب های جدی کاهش یابد. و در اسرع وقت به مراکز درمانی جهت اقدامات پزشکی منتقل شود.
دردهای تیر کشنده و بی حسی در دست و پا می تواند به دلیل ضعف دست و پا بدون آسیب جدی به گردن باشد.
اگر درد گردن به دنبال ضربه نیست و یکی از شرایط زیر است باید به پزشک مراجعه کنید:
۱- گردن درد دائم و همیشگی به طوریکه شدت آن با استراحت کاهش نمی یابد.
۲- درد شدید
۳- گردن درد همراه دردهای تیر کشنده به دست یا پا
۴- گردن درد همراه با سردرد، بی حسی، سوزن سوزن شدن و ضعف عضلات درمان مراجعه به متخصص اُرتوپد در اکثر موارد بهترین راه حل است که شامل دو مرحله تشخیص و درمان است.
الف) تشخیص گردن درد: همواره با توجه به منشاء درد، روش درمانی و توانبخشی انتخاب می شود. بنابراین معاینه صحیح و تشخیص بیماری نقش اساسی در درمان بازی می کند. متخصص اُرتوپد در مورد گردن شما سوالاتی می پرسد و حتی ممکن است در مورد سایر بیماری های شما سوال کند تا یک سابقه کامل از مشکل فعلی شما به دست آورد. سپس چندین تست فیزیکی روی شما اجرا می کند که می تواند شامل ارزیابی دامنه حرکتی گردن، نقاط حساس به لمس یا فشار، عملکرد اعصاب و عضلات و حتی حرکات دست و پا باشد. در صورتیکه متخصص اُرتوپد به آسیب های استخوانی مشکوک باشد دستور عکس رادیوگرافی ساده(X-Ray) خواهد داد. این تکنیک به او کمک می کند تا تشخیص خود را قطعی کند. بیمارانی که به ارزیابی های دقیق تر احتیاج دارند ممکن است یکی از دستورات زیر برایشان داده شود: ۱
– MRI (magnetic resonance imaging): ارزیابی طناب نخاعی و ریشه های عصبی
۲- CT ( computed tomography): ارزیابی دقیق تر استخوان ها و کانال نخاعی
۳- Myelogram: ارزیابی کانال نخاعی و ریشه های عصبی
۴- EMG (electromyogram): ارزیابی عملکرد عضلات و اعصاب همچنین ممکن است متخصص اُرتوپد از شما بخواهد آزمایش خون بدهید. ب) درمان گردن درد: هر چند درمان گردن درد وابسته به تشخیص آن است ولی بیشتر بیماران به طور موفقیت آمیزی با استراحت، بی حرکت کردن گردن، دارودرمانی، فیزیوتراپی و ورزش درمان می شوند.
برای مثال:
۱- اگر گردن درد به دلیل التهاب و به دنبال کشیدگی عضلات و لیگامان ها ایجاد شود، با استراحت و داروهای ضد التهاب درد فروکش می کند.
۲- اگر گردن درد مزمن شده باشد، یک برنامه توانبخشی منظم شامل تمرینات ورزشی ویژه مشکل را حل می کند.
۳- اگر گردن درد به دلیل ضعف و وضعیت های غلط باشد، با فیزیوتراپی، ورزش و اصلاح وضعیت بدنی از بین می رود. تعداد کمی از بیماران نیاز به جراحی پیدا می کنند. جراحی در مواقعی انجام می شود که فشار روی طناب نخاعی یا ریشه های عصبی باشد و یا کانال نخاعی تنگ شده باشد و یا دیسک بیرون زدگی شدید پیدا کرده باشد. گاهی پس از ضربه برای ثابت کردن مهره شکسته شده، جراحی انجام می شود. بنابراین گردن درد هیچ گونه نگرانی و استرس ندارد، زیرا در صورت تشخیص صحیح به راحتی و با صبر و حوصله بیمار _ در هر مرحله ای که باشد _ قابل درمان است.
با این حال هر چه زودتر اقدامات درمانی را شروع کنید به همان میزان نتیجه سریعتر و مطلوب تری خواهید گرفت. در هر صورت درمان باید تحت نظر پزشک معالج ( ترجیحا متخصص جراحی اعصاب ) ادامه یابد.
منبع- دکتر بیژن فروغ
