دوای درد کودکان بدغذا که برای غذا خوردن، میل و رغبت چندانی از خود نشان نمی‌دهند در خوشبینانه‌ترین حالت و با فرض این که این بی‌اشتهایی ناشی از بیماری خاصی نباشد، شربت‌های اشتهاآور است که انواع و اقسام داخلی و خارجی آن با ترکیبات گیاهی و شیمیایی در داروخانه‌ها یافت می‌شود. اما آیا واقعا والدین مجاز به دادن این نوع شربت‌ها به طور خود سرانه به فرزندشان هستند؟ و این که مصرف این نوع مکمل‌های غذایی عوارضی را بر سلامت کودک به جا نمی‌گذارد؟
دکتر سیدمرتضی صفوی، متخصص تغذیه با اشاره به این که اشتهاآورها دسته‌ای از داروها هستند که در افرادی که تمایل به مصرف غذا ندارند باعث تحریک حس گرسنگی و افزایش تمایل به مصرف غذا می‌شود، می‌گوید: مصرف اشتهاآورها در کودکان بدون بررسی علت کمبود اشتها مانند علل عفونی یا هورمونی، کاری بسیار نادرست است که متاسفانه امروزه بسیار رواج یافته است.
وی می‌افزاید: مصرف داروهای اشتهاآور در کودکان فقط در صورت تجویز پزشک پس از بررسی تمام علل کمبود، امکان پذیر است و در کودکان با بیماری‌های خاص و حتی کودکان به ظاهر سالم به هیچ وجه بدون نظارت پزشک، دادن این دسته داروها مجاز نیست.
البته دکتر فریبا شیروانی، فوق‌تخصص اطفال نیز معتقد است: کودکانی که در نقاهت بیماری‌ها قرار دارند یا بتازگی تحت جراحی قرار گرفته‌اند یا دچار مشکلات عصبی بی‌اشتهایی بوده یا به دلیل مشکلات خانوادگی دچار کم اشتهایی شده‌اند، مجازند از این داروها استفاده کنند.
کم‌خونی هم بی‌اشتهایی می‌آورد
به گفته دکتر شیروانی در کودکانی که والدینشان از کاهش اشتهای آنها نگران هستند باید مطمئن باشیم که کم‌خونی و کمبود روی وجود نداشته و بیماری خاصی مانند مشکلات کبدی و کلیوی ندارند. در صورت وجود کم‌خونی با درمان آن اشتهای کودک افزایش می‌یابد. کمبود سایر ویتامین‌ها نیز این اثر را دارد ولی شیوع کمبود آنها بجز کمبود ویتامین D در حال حاضر در جامعه ما زیاد نیست.
این متخصص در گفت‌وگو با جام‌جم تاکید می‌کند: امروزه از ترکیبات روی و گروه ویتامین‌های B نیز در درمان کم‌اشتهایی استفاده می‌شود. در این موارد توصیه می‌شود مصرف روی زیاد نباشد. کودکانی که رشد قدی و وزنی طبیعی دارند نیازی به استفاده از این داروها ندارند. کودکانی که به سوءتغذیه و اختلالات گوارشی و آلرژی‌های غذایی مبتلا هستند، در صورت ابتلا به کم‌خونی، لازم است درمان شوند. چراکه کم‌خونی روی اشتها اثر می‌گذارد. در بیماران با اختلالات هورمونی و بیماری‌های متابولیک نیز کاهش رشد و اشتها داریم که درمان خاص خود را دارد.
کاهش تمرکز و خواب آلودگی
اما این داروها ممکن است عوارضی برای کودکان ایجاد کند؟
دکتر صفوی با تایید این مساله می‌گوید: از عوارض مصرف این داروها در کودکان می‌توان به اسهال، استفراغ، سرگیجه، توهم، مشکلات قلبی و ریوی و حتی مرگ اشاره کرد.
دکتر شیروانی نیز با اشاره به این که این داروها کاهش تمرکز و خواب آلودگی ایجاد می‌کنند، پاسخ می‌دهد: البته مدت اثر این عوارض طولانی نیست. به علاوه از آنجا که به دلیل اثر خواب‌آورشان قبل از خواب استفاده می‌شوند ممکن است اوج اثرات مصرف آن در زمان خواب کودک باشد. البته اعمالی که به تمرکز نیاز دارد، نباید همزمان با مصرف این داروها صورت بگیرد.
ممنوعیت مصرف تا دو سالگی
داروهای اشتهاآور در کودکان زیر دو سال به هیچ وجه نباید مصرف شود. مطابق با دستورالعمل سازمان غذا و داروی آمریکا، مصرف این داروها در کودکان دو تا چهار سال نیز به دلیل عوارض احتمالی نباید صورت بگیرد ولی در کودکان بالای چهار سال می‌توان از این دارو استفاده کرد.
دکتر شیروانی نیز در این باره می‌افزاید: مصرف این داروها پیش از دو سالگی منع مصرف قطعی و تا چهار سالگی احتیاط مصرف دارد، اما مصرف طولانی این داروها در هر حال توصیه نمی‌شود و پیشنهاد می‌شود به صورت دوره‌ای از آن استفاده شود. در صورتی که خانواده نتیجه‌ای از مصرف آن نگرفت بهتر است دادن دارو به کودک متوقف شود.
اشتهاآورهای گیاهی بهترند
به گفته دکتر صفوی، اصولا مصرف داروهای گیاهی بسیار بهتر و کم‌عارضه‌تر است ولی مصرف این نوع دارو هم باید با نظارت پزشک صورت گیرد.
دکتر شیروانی نیز در این باره می‌گوید: از این داروها می‌توان از بهار نارنج، بادرنجبویه، زرشک، گل گندم، اسطوخودوس، جوزبویا، گلپر، پونه، عسل، نعنا و انار نام برد.
روزنامه جام جم
