به کودکانی که سنی بین 3 تا 5 سال دارند خردسال یا کودکستانی می گویند. این دوره نیز مانند تمام دوره های سنی کودک ، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این سن نه تنها باید موضوع تغذیه کودک را زیر نظر داشت ، بلکه یاد از لحاظ رفتاری و اخلاقی نیز کودک را تربیت کرد. تاثیر این سن بر شخصیت وی در آینده بسیار مهم است.
ویژگی های رفتاری
کودک در این دوران از نظر بزرگترها غیر منطقی به نظر می رسد. در درک اشیاء خودمحور است و می تواند از حافظه برای درک گذشته ، حال و گاهی آینده ی نزدیک استفاده کند . کودک در این سن به لحاظ نوع رفتار تقلید می کند.
تکامل اخلاقی
دوره ی خردسالی شروع شکل گیری اخلاقی کودکان است و کودک در برابر سرزنش والدین حرف آنها را گوش می کند و برای جلب نظر والدین خود کارهای خواسته شده را انجام می دهد تا پاداش بگیرد، بدون این که درستی یا نادرستی عمل خود را بداند.
بازی
در دوران خردسالی ، بازی کودک نقش مهمی در رشد و نمو او و امکان شناخت محیط و نیاز کودک دارد . کودک پرجنب و جوش است و از وسایل بازی همسالان خود استفاده و با آنها بازی می کند. کودکان در بازی ها عموماً نقش دیگران را به خود می گیرند و به تدریج بازی ها کامل تر می شود و به اوج خود می رسد. در دوره ی خردسالی ترس در کودک به دلیل تخیلات فکری شکل می گیرد. این دوره اولین مرحله ی شکل گیری خود آگاهی جنسی و تشخیص تفاوت های جنسی در کودکان است.
تغذیه در کودکان پیش دبستانی
تغذیه مناسب و کافی مهم ترین شرط لازم برای رشد کودک است. با این که در تمام دوران کودکی تغذیه اهمیت دارد، ولی در طی پنج سال ابتدایی که رشد سریع است و کودک برای دریافت غذا کاملاً وابسته به مادر و خانواده اش می باشد، امری حیاتی است. غذای ناکافی منجر به کمبود تغذیه ای و تاخیر در رشد می شود و در نتیجه تجزیه و شکستن پروتئین در برابر عفونت تسریع می گردد.
نکته
طبق آمار وزارت بهداشت حدود 15 درصد از 6-5 میلیون کودک زیر پنج سال ایران دچار کوتاهی قد ناشی از سوء تغذیه هستند. با توجه به مطالب فوق، به شرح مختصر نیاز غذایی کودکان خردسال می پردازیم:
کودکان به علت تحرک زیاد به انرژی بیشتری نیاز دارند که باید از منابع غذایی تامین گردد. کودک خردسال روزانه 1300 تا 1600 کیلوکالری انرژی نیاز دارد.
پروتئین
پروتئین جزء اصلی ماهیچه ها ، بافت ها و مایعات بدن ( خون ) است و همچنین به سیستم دفاعی بدن کمک می کند . نیاز هر کودک خردسال به پروتئین 30 گرم در روز است. در ضمن هر گرم پروتئین حدود 2/4 کیلوکالری از انرژی را تامین می کند که در ماهی ، گوشت ، تخم مرغ ، شیر و فرآورده های آن ( پروتئین حیوانی ) و حبوبات مثل لوبیا و نخودفرنگی ( پروتئین گیاهی ) موجود است.
چربی
هر گرم چربی 9 کیلو کالری انرژی تولید می کند که حدود 20 تا 35 درصد کل انرژی را تامین می کند. نیاز روزانه ی یک کودک خردسال 15 تا 25 گرم است . این میزان برای جذب ویتامین هایی مانند ویتامین آ و کاروتن اهمیت دارد که با زرده ی تخم مرغ ، شیر ، چربی گوشت ، نارگیل ، آجیل ، مغزهای گیاهی مثل پسته و بادام و روغن های گیاهی تامین می گردد.
مواد معدنی
کلسیم و آهن از مهم ترین مواد غذایی در رژیم غذایی هستند که برای تشکیل استخوان ها و ساختار دندان ها لازم است . دریافت ناکافی آهن موجب کم خونی می شود . خردسالان نیاز بیشتری به جذب آهن و کلسیم دارند که توسط شیر، ماهی خشک ، گوشت ، جگر ، تخم مرغ و سبزیجات سبز ، غلات مثل گندم ، سویا و نخود تامین می گردد.
ویتامین ها
نقش ویژه ای در رشد کودکان مخصوصاً خردسالان دارند، طوری که به عنوان جذب کننده ی کلسیم و فسفر جهت رشد استخوان ها ( مثل ویتامینD) یا جزء نیاز اصلی کودک در حال رشد ( مثل ویتامین هایA وB) محسوب می شود که در اکثر مواد غذایی مانند ماهی ، گوشت قرمز ، طیور ، سبزیجات ، غلات و لبنیات وجود دارند.
نکاتی که باید در تغذیه ی کودکان پیش دبستانی رعایت نماییم :
* باید دانست که صبحانه مهم ترین وعده ی غذایی کودک است. پس باید به این نکته توجه زیادی نمود.
* زمان غذا خوردن کودک، محیط باید مملو از شادی ، گرمی و صمیمیت باشد و این زمان بهتر است منظم باشد و همه ی اعضای خانواده سر سفره حضور داشته باشند. البته نباید کودک منتظر غذا بماند . کودک باید شام خود را قبل از خواب آلودگی بخورد.
* با آشنا نمودن کودک به غذاهای جدید و مختلف، قدرت انتخاب غذایی کودک را افزایش داده و سعی نمایید از پنج گروه اصلی غذاها در تغذیه ی کودکان استفاده کنید.
* استفاده از میان وعده های غذایی ( 10 صبح و 5 بعدازظهر ) برای کودکان، به ویژه خردسالان، از اهمیت خاصی برخوردار است.
* در هیچ شرایطی کودک خود را وادار به غذا خوردن نکنید.آیندآیند
