تغذیه کودک یکی از مهم ترین دغدغه های مادر و پدر است . بسیاری از خانواده ها به پزشک مشاور مراجعه کرده و برای بد غذایی کودکشان خواستار راه حلی هستند ، مشئله ی بد غذایی کودک مسوله ی پیش و پا افتاده ای نیست و در صورتی که جلوی آن را نگیریم احتمال بروز هر گونه ضعف در سنین بالاتر و نیز سوء تغذیه بسیار زیاد است.
رفتار بزرگترها در این مورد بسیار تعیین كننده است؛ براى مثال اگر كودكى صبحانه خوردن با خانواده خود را دوست داشتنى و با اهمیت نبیند، هیچ میلى به یك صبحانه خوب پیدا نمىكند .
در بسیارى از خانوادههایى كه زنان شاغل هستند دیده شده كه مادر، كودك را با عجله بیدار مىكند، با عجله لباس او را مىپوشاند و به زور، یك لقمه خشك در دستش مىگذارد تا آن را به عنوان صبحانه بخورد . آیا به نظر شما، كسى مىتواند در یك محیط عصبى، شلوغ و با عجله غذا بخورد؟
غذا خوردن آن هم در ابتداى صبح، باید همراه با آرامش باشد . ایستاده غذا خوردن، با عجله لقمهاى را درست كردن، در حالى كه كارهاى مختلفى را انجام مىدهید، فضاى ناامنى را براى یك تغذیه مناسب به وجود مىآورد . در چنین حالتى، هیچ كودكى میل به خوردن صبحانه ندارد .
خانوادههایى كه مجبورند صبح زود از خانه خارج شوند و وقت كافى براى صبحانه خوردن در كنار كودك خود را ندارند، بهتر است برنامهاى را تنظیم كنند كه بتوانند همه با هم و در حضور كودك صبحانه بخورند و از این وعده غذایى لذت ببرند .
براى سر حال بودن در صبح و داشتن وقت کافی برای صرف صبحانه می توان:
– شبها زودتر خوابید.
– یك سرى كارها را از قبل انجام داد.
– زودتر بیدار شد تا كودك فرصت انجام كارهاى اولیه را داشته باشد .
در بعضى از خانوادههایى كه مادران شاغل نیستند، مشكل به شیوه دیگرى خودنمایى مىكند ؛ بعضى از مادران آن قدر دیر از خواب بیدار مىشوند كه مىتوانند صبحانه و ناهار را همزمان بخورند . دیر بیدار شدن، كوفتگى، خستگى و بىحوصلگى، بىاشتهایى را به همراه دارد . از آن جا كه مادر بىمیل استبراى تهیه صبحانه مناسب تلاشى نمىكند، در نتیجه با همان بىحوصلگى چیزى را براى كودك خود آماده مىكند تا او بخورد . كودكى كه همراه مادر خود دیر بیدار شده است طبیعى است كه صبحانه و ناهار او یكى مىشود .
به كودك فرصتبدهید تا صبحانهاش را كامل بخورد . در چنین فضایى نه تنها كودكان، بلكه هر انسانى از خوردن صبحانه لذت مىبرد و طبیعى است كه این رفتار به عنوان یك عادت غذایى مناسب در كودك باقى مىماند .
غذاى نیم روز صبح ( میان وعده اول )
از آن جا كه معده كودكان كم حجم است و غذاى كمى در معده آنها جا مىگیرد ، فاصلهى بین غذا خوردن كودك نباید خیلى زیاد باشد . كودكان، بین صبحانه و ناهار احتیاج به یك میان وعده دارند . این غذاى نیمروزى مىتواند انواع میوه، خشكبار، نان و شیرینىهاى سبك باشد . خوردن غذا در این زمان براى كودكان بسیار مهم است .
همراهى مادر با كودك در خوردن غذا مهم است؛ یعنى مادر در كنار كودك بنشیند، با او حرف بزند و با هم این غذاى نیمروزى را بخورند . كودكان در خوردن صبحانه یا ناهار و یا شام احتیاج به همراهى و همدلى اطرافیان خود دارند و دوست دارند كه بزرگترهایشان در كنارشان باشند و آنها را همراهى كنند . اگر غذاى نیمروز نامناسب باشد، در ناهاِر كودك حتما تاثیر منفى مىگذارد . تنقلاتى مانند انواع شكلات ، آب نبات و حجم زیاد شیرینى موجب مىشود تا كودك سیرى كاذب پیدا كند و میلى به غذا نداشته باشد . استفاده از انواع
خشكبار ، دانهها ، مغزها و میوهها به مراتب بهتر است .
ناهار كودك
ناهار كودك باید غذایى كامل با انواع مواد مغذى باشد . حداقل یك ساعت مانده به ناهار از دادن انواع تنقلات به كودك پرهیز شود. این تنقلات جلوى اشتهاى كودك را مىگیرد . به خصوص اینکه هرگز به کودک خود
هله و هوله ندهید. قبل از ناهار، كودك را از غذا مطلع كنید و اگر در خانه است، حتما او را از نوع غذا و یا اینكه غذا در چه وضعیتى است باخبر سازید . مىتوانید از نیم ساعت مانده به غذا، كودك را ترغیب به غذا خوردن كنید و بگویید غذا به زودى آماده مىشود .
تجربه یك مادر
« من از صبح به كودكم مىگویم ، چه غذایى را مىخواهم درست كنم و گاهى با هم به نتیجه مىرسیم كه چه چیزى را درست كنم . در بعضى از مراحل او را تشویق مىكنم كه به من كمك كند . وقتى بوى غذا در آشپزخانه پیچید از او مىخواهم تا بو بكشد و همین مساله تبدیل به یك بازى براى ما مىشود . من با
رفتارهاى مختلف نشان مىدهم كه غذا بسیار خوش رنگ، خوشعطر و خوشمزه است و سعى مىكنم با آب و تاب فراوان در مورد غذا حرف بزنم . حتما از او مىخواهم كه در چیدن سفره به من كمك كند و با هم سفره را براى غذا آماده مىكنیم . همیشه قبل از خوردن غذا مىگویم كه حالا ما بهترین و خوش مزهترین غذاى دنیا را مىخوریم . »
شكى نیست وقتى مادر این گونه فضا را از نظر روانى آماده مىكند، كودك مشتاقانه از غذا استقبال خواهد كرد. كودكى كه در چنین محیطى غذا مىخورد، دیدگاه خوبى به غذا دارد و از خوردن آن لذت مىبرد .
شور و شوق در غذا خوردن
یكى از عوامل مهمى كه موجب مىشود تا كودك غذاى خود را با میل و كامل بخورد، شور و شوق والدین و اطرافیان كودك است . هر چه این شور و شوق زیادتر باشد، كودك میل بیشترى به غذا پیدا مىكند . مادرى كه در رژیم است، پدرى كه بعضى از غذاها را مىخورد، و برخى را نمىخورد و از غذاها ایراد مىگیرد، موجب مىشود تا كودك نگرش مناسبى به غذا پیدا نكند .
خوردن قسمتهاى خاصى از یك ماده غذایى، زیر و رو كردن غذا، جست وجو در ظرف غذا، همه و همه رفتارهاى ناپسندى است كه كودك از پدر، مادر و مراقبین خود مىآموزد . این رفتارها در نهایت موجب مىشود كه لذت غذا خوردن در جمع خانواده كم شود و در نهایت كودك نیز با بىمیلى به غذا خوردن خود ادامه دهد . مادر، پدر و مراقبین كودك باید با رفتارهاى خود نشان بدهند كه همه غذاها لذیذ، مهم و ارزشمند هستند .
نظم در غذا خوردن
نظم در خوردن غذا بسیار مهم است و هم غذا خوردن مىتواند به نظم كودكان كمك كند و هم نظم مىتواند میزان میل كودكان را براى خوردن افزایش دهد . زمان هر وعده از غذا باید ثابت و مشخص باشد . این درست نیست كه یك بار كودك را ساعت 6 بیدار كرد و به او صبحانه داد، روز بعد ساعت 10 و روز دیگر ساعت 8 صبح . باید یك زمان مشخص را براى هر وعده غذایى در نظر گرفت . این نظم كمك مىكند تا معده كودك براى خوردن غذا ، به طور منظم عمل نماید . نامنظم بودن ساعتهاى هر وعده غذا ، به بىاشتهایى كودك منجر مىشود .
تنوع غذایى
تنوع مواد غذایى جدا از این كه نیازهاى مختلف جسمانى كودك را تامین مىكند،
بىاشتهایى او را هم رفع مىكند . هر روز مىتوان مواد صبحانه، ناهار و یا شام را تغییر داد . این كه هر روز صبح كودك شیر و نان بخورد، طبیعى است كه موجب بىاشتهایى او مىشود . براى مثال مىتوان یك روز كره، روز دیگر پنیر و در روزهاى دیگر، تخممرغ ، آبمیوه، عسل و . . . در صبحانه كودك گذاشت . البته دادن عسل به کودک زیر یک سال ممنوع است.
بعضى از پدرها و مادرها چون خودشان به عنوان مثال
هویج و یا كدو دوست ندارند، این مواد را به كودكان نیز نمىدهند . انواع سبزىها براى كودك مفید است و از همه آنها مىتوان در غذاهاى مختلف استفاده كرد .
به دلایل مختلف، گروهى از كودكان بعضى از مواد غذایى را دوست ندارند . ممكن است كودكى سیبزمینى، هویج و یا لوبیا را دوست نداشته باشد . مراقب كودك باید دقت كند كه آیا این دوست نداشتن یك عادت غلط است یا واقعا میل به خوردن آن ندارد . اگر پس از بررسىهاى دقیق متوجه شدید كه كودك یك ماده غذایى مثلا سیبزمینى را دوست ندارد، بهتر است از دادن آن ماده غذایى براى مدتى صرف نظر كنید و كودك را مجبور به خوردن آن نكنید . براى مثال كودكانى كه از برنج زیاد استفاده مىكنند، بدنشان كمتر به سیبزمینى پخته نیاز پیدا مىكند . یا كودكانى كه زیاد گوشت مىخورند كمتر از لوبیا استقبال مىكنند . در حقیقت نیاز آن ماده غذایى به شكل دیگرى تامین مىشود .
بىاشتهایى روانى
بخش بزرگى از بىاشتهایى كودكان بیشتر جنبه روانى دارد . معمولا كودكانى كه با یكى از اعضاى خانواده خود مشكل دارند، به غذا بىمیل مىشوند . كودكانى كه پدر و مادر مستبد دارند و یا از طرف اعضاى خانواده خود اذیت مىشوند بىاشتها مىشوند . بعضى وقتها نیز كودك از طریق ابراز بىمیلى و یا غذا نخوردن قصد دارد نظر دیگران را به خود جلب كند . در این حالت مراقب كودك باید دقت كند و به شكلهاى مختلف به نیازهاى كودك توجه نماید . بسیار غمانگیز است كه كودك بخواهد از طریق غذا نخوردن جلب توجه كند .
تجربه یك مربى
یكى از كودكان كلاسَم به نام “على” كه بسیار خوب غذا مىخورد، بعد از مدتى دچار نوعى بىاشتهایى شد . در صدد بر آمدم تا علت این مشكل را بفهمم. بعد از مدتى توجه و جست وجو در رفتار خانواده او، متوجه شدم كه برادر كوچك على به تازگى به حرف آمده است و حرفهاى جالب و بامزه مىزند و در خانواده مرتب مورد توجه و تایید است و على مدتى است كه سعى مىكند با تكرار حرفهاى برادرش توجه خانواده را به خودش جلب كند، اما بزرگترها او را دعوا می کنند كه چرا مسخرهبازى در مىآورد . على چندین بار به شیوههاى مختلف سعى كرده كه با حرفها و كارهایش توجه خانواده را جلب كند، ولى هیچ نوع موفقیتى به دست نیاورده است . تا این كه از طریق بىغذایى و بد غذایى با موفقیت توجه خانواده را به خود جلب كرده است . بخش دیگرى از بىاشتهایى روانى كاملا ناخود آگاه است؛ یعنى رفتارهاى خشن و تند پدر، مادر و مربى آن قدر آزار دهنده است كه كودك به نوعى سعى مىكند تحت هر شرایطى از بودن در كنار این افراد پرهیز كند و چون در زمان غذا خوردن این نزدیكى بیشتر مىشود، كودك سعى مىكند كه كمتر سر سفره حاضر شود و اگر با اصرار والدین حاضر شود با خوردن اندكى غذا، فورى از سر سفره بلند می شود تا خود را از این موقعیت آزار دهنده نجات دهد .
كلام آخر
غذا خوردن یكى از نیازهاى اساسى كودكان است كه باید به آن اهمیت دهید تا دچار ضعف جسمى و روحى نشوند و همیشه شاداب باقی بمانند .
