درباره انواع تومورهای تخمدان بانوان چه میزان اطلاع دارید این تومورها چگونه پدید می آیند و با چه روش هایی قابل درمان هستند توصیه های مهم و موثر برای رفع آن ها کدامند و با چه روش هایی می توانیم به درمان آن ها بپردازیم
*محمود متین:اساسی‌ترین عضو دستگاه تناسلی در زنان، تخمدان‌هاست که به صورت زوج در طرفین رحم در لگن قرار گرفته‌اند و با رحم از طریق رباط رحمی – تخمدانی در ارتباط‌اند. تخمدان‌ها از دو طریق، خون دریافت می‌کنند. یکی از سرخرگ تخمدانی که مستقیما از سرخرگ آئورت شکمی سرچشمه می‌گیرد و دیگری سرخرگ رحمی – تخمدانی که شاخه‌ای از شریان رحمی است.
طول تخمدان‌ها ٣ تا ۴سانتیمتر و ضخامت آن ۵/٢سانتیمتر است و از سه لایه تشکیل شده‌اند. یک لایه پوششی سطحی که احتمالا منشا پیدایش تومورهای خوش‌خیم و بدخیم تخمدان‌ها می‌باشد، لایه دوم قسمتی است که پوسته تخمدان‌ها را می‌سازد و این لایه حاوی تخمک‌ها و سلول‌هایی است که ترشح هورمون‌های تخمدان را به عهده دارند و بالاخره لایه عمقی تخمدان‌ها که فعالیت زیادی ندارد مگر به هنگام یائسگی که لایه فعال تخمدان از بین می‌رود، این قسمت ترشحات مختصر هورمونی دارند.
از لایه فعال یا پوسته تخمدان‌ها در هر دوره ماهیانه یک تخمک آزاد می‌شود. گفته می‌شود به هنگام دوره ماهیانه که فولیکول تخمدانی ترکیده و تخمک از آن آزاد می‌شود تعدادی از سلول‌های پوشش سطحی تخمدان داخل فولیکول‌ها شده و با رشد و نمو نابجا منشا تومورهای خوش‌خیم و بدخیم تخمدان‌ها می‌شوند.
بنابراین نتیجه می‌گیریم بانوانی که شوهر نکرده و باردار نشده‌اند و مرتبا هر ماه یک تخمک آزاد می‌کنند بیشتر از کسانی که شوهر کرده و باردار می‌شوند در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
هم‌چنین تجربه نشان داده است بانوانی که از قرص‌های ضدحاملگی استفاده می‌کنند چون این قرص‌ها مانع تخمک‌گذاری و آزاد شدن تخمک‌ها می‌شود به مراتب کمتر به تومورهای تخمدانی مبتلا می‌شوند. بالاخره عوامل ارثی در ایجاد تومورهای تخمدان بی‌تأثیر نمی‌باشد.
تومورهای تخمدان به چند دسته تقسیم می‌شوند:
١- تومورهای فونکسیونل
٢- تومورهای حاصل از سلول‌های پوششی
٣- تومورهای حاصل از سلول‌های جنینی
۴- تومورهای با ترشح هورمونی
توده‌های فونکسیونل
غرض از این نامگذاری این است که این توده‌ها درحقیقت تومور نیستند، بلکه همان فولیکول‌های طبیعی تخمدانی هستند که پس از خارج شدن تخمک باقی مانده و شروع به بزرگ شدن می‌کنند. این نوع توده‌ها نیاز به درمان یا عمل جراحی ندارند و خودبه‌خود یا با تجویز قرص‌های ضدحاملگی به مدت دو ماه از بین خواهند رفت و عمل جراحی برای آنها اقدام نابجایی است. حجم این توده‌ها معمولا از ۶ سانتیمتر بیشتر نیست. محتوای آن ماده شفافی است که با سونوگرافی کاملا قابل تشخیص می‌باشد.
تذکر این نکته ضروری است زیرا مادران زیادی همراه با دختران خود به دلیل انجام یک سونوگرافی و تشخیص کیست تخمدان با نگرانی و اضطراب به پزشکان مراجعه کرده و تقاضای چاره‌جویی دارند، درحالی‌که این نوع کیست‌ها به هیچ‌وجه نگران‌کننده نبوده و خودبه‌خود جذب می‌شوند. در گذشته نه چندان دور و زمانی که سونوگرافی وجود نداشت چنین کیست‌هایی به ندرت تشخیص داده می‌شد، زیرا اغلب نزد دختران باکره ظاهر شده و امکان معاینه مهبلی هم به هیچ‌وجه وجود نداشت. امروزه با کمک سونوگرافی تشخیص‌ها بسیار راحت شده است ولی گاهی هم موجب تشویش خاطر بی‌مورد والدین می‌شود.
تومورهای تخمدان با منشا سلول‌های پوششی
چنانچه گفته شد سطح بیرونی تخمدان را یک طبقه سلول‌های پوششی مشابه سلول‌های پوششی تمام احشای داخل شکم پوشانیده است. به هنگام شکافتن فولیکول و آزاد شدن تخمک در هر ماه تعدادی از این سلول‌ها می‌توانند به درون تخمدان راه پیدا کنند.
گاهی به دلایل ناشناخته این سلول‌ها شروع به رشد ناگهانی کرده و کیست‌های خوش‌خیم یا بدخیم تخمدان را به وجود می‌آورند. این کیست‌ها برعکس توده‌های فونکسیول باید حتما با عمل جراحی برداشته شوند. کیست‌های تخمدان گاهی دارای حجم فوق‌العاده بوده و منظره یک آبستنی پیشرفته را به شکم می‌دهند و محتوای آنها ماده آبکی است.
تومورهای تخمدان با منشا سلول‌های جنینی
این تومورها از سلول‌هایی منشا می‌گیرند که از ابتدای دوران جنینی در تخمدان‌ها باقی مانده و دچار رشدونمو ناگهانی و غیرعادی شده‌اند. از نظر ساختمان ممکن است دارای اشکال متنوعی باشند، مانند تومور «درموئید» که در دخترهای جوان نسبتا شایع است.
این تومور در اکثر موارد یک‌طرفه است. محتوای غده درموئید همان‌طوری که از اسم آن پیداست دارای تشکیلات پوستی از قبیل غدد چربی و مو و بافت‌های مختلف مانند غضروف و استخوان است.
این تومور مانند توپی که نخی به آن وصل است به تخمدان آویخته و به همین دلیل خیلی تمایل به چرخش دارد. چرخش ناگهانی این تومور سبب بسته شدن رگ‌های تغذیه‌کننده آن می‌شود و به دلیل نرسیدن خون به تومور سلول‌های آن می‌میرند و سبب درد شدید می‌شوند که احتیاج فوری به عمل جراحی دارد.
انواع دیگر این تومورها معمولا از نمونه‌های بدخیم هستند. مانند «تراتوم» این بیماری نیز نزد دختران جوان بیشتر دیده می‌شود و در سنین بالا نادر است.
