اختلالات مقعد : علل، علائم و درمان

مشکلات مقعد  شامل بواسیر، آبسه، شقاق (ترک)، و سرطان است.بسیاری از مردم خجالت میکشند در مورد مشکلات مقعد صحبت کنند. اما باید در مورد مشکلات خود به دکتر مشورت کنند. به ویژه اگر دچار درد و یا خونریزی هستید بسیار ضروری است. درمان متفاوت است  بستگی  به مشکلات خاص دارد

مقعد مجراى کوتاهى است که از راست روده به‌طرف پائين و از ميان عضلات حلقوى دريچهٔ (اسفنگتر) مقعد تا سوراخ مقعد امتداد دارد. اکثر مشکلات پزشکى مقعد از عادات نامناسب در اجابت مزاج ناشى مى‌شوند و به همين دليل قابل پيشگيرى هستند.

 

بواسير (هموروئيد)

بواسير در مقعد شبيه وريدهاى واريسى (وريدهاى متسع شده) است. مقعد توسط شبکه‌اى از عروق خونى احاطه شده است که ممکن است در اثر فشار به‌سمت بيرون متسع و متورم شوند. اين فشار از يبوست و زور زدن هنگام اجابت مزاج ناشى مى‌شود. بواسير ممکن است داخلى يا خارجى باشد. بواسير خارجى از سوراخ مقعد به‌طرف بيرون برجستگى پيدا مى‌کند و مى‌توان به‌راحتى آن را به‌شکل برآمدگى‌هاى کوچک و نرم لمس کرد. بواسير داخل حتى اگر به‌داخل مجراى مقعد برجستگى پيدا کند به‌راحتى لمس نمى‌شود. اين نوع بواسير باعث احساس اجابت مزاج ناکامل مى‌شود. اتساع اين وريدها باعث کندى جريان خون مى‌شود و تشکيل لخته (ترومبوز) را تسهيل مى‌کند. لخته شدن باعث تورم و درد بيشتر به‌ويژه هنگام اجابت مزاج مى‌شود. اگر يک رگ متورم پاره شود، خونريزى که گاهى بسيار زياد است، بروز مى‌کند. با بهبود يافتن بواسير معمولاً خارش يک ويژگى بارز مى‌شود.

درمان

مرسوم‌ترين درمان بواسير لخته (ترومبوز) شده نشستن در آب گرم چندين بار در روز است. مقعد خود را از طريق شستن با آب گرم و صابون، تميز و عارى از مواد مدفوعى نگه داريد. مواد پاک‌کنندهٔ مقعد مثل تاکس (Tucks) و کرم‌هاى پاک‌کننده مانند بالنئول شياف‌ها فايدهٔ مشخصى ندارند و بايد از آنها پرهيز کرد. براى پيشگيرى از بواسير، مدفوع خود را نرم نگه داريد تا وارد شدن آسيب هنگام اجابت مزاج را به حداقل برسانيد ( به مبحث يبوست مراجعه کنيد).

 

اگر درمان خانگى باعث تسکين سريع بواسير حاد و ملتهب نشد، جراح مى‌تواند با باز کردن رگ لخته (ترومبوز) شده و برداشتن لخته به‌سرعت مشکل را برطرف کند. بواسير داخلى را مى‌توان توسط بستن با بند درمان کرد. در اين روش يک بند لاستيکى دور رگ برجسته شده انداخته و در محل باقى گذاشته مى‌شود تا اين رگ خودبه‌خود بيفتد. همچنين در اين عروق مى‌توان مادهٔ ايجادکنندهٔ تصلب تزريق کرد و به اين ترتيب وريدهاى متسع را مسدود نمود. اين عمل به تصلب درمانى (اسکلروتراپي) معروف است. اشعه ليزر و جراحى با کمک ايجاد سرما (انجماد) نيز براى مسدود کردن عروق متسع به‌کار مى‌روند. اگر اين اقدامات موفق نبود، جراحى آخرين راه چاره است.

خارش مقعد

پوست اطراف مقعد حساس است و به‌نظر مى‌رسد که استعداد طبيعى براى ايجاد خارش دارد. علل بسيارى براى خارش مقعد وجود دارد که عبارتند از: واکنش‌هاى حساسيتي، آنتى‌بيوتيک‌هاى خوراکي، عفونت‌هاى قارچي، انگل‌ها، بواسير، عدم رعايت بهداشت مقعد، مورد آخر احتمالاً شايع‌ترين علت است.

درمان

بعد از اجابت مزاج ناحيهٔ مقعد را با پنبه جاذب رطوبت (در صورت لزوم آن را با آب ساده مرطوب کنيد) تميز کنيد. از به‌کار بردن صابون خوددارى کنيد زيرا باعث خشکى پوست و بدتر شدن خارش مى‌شود. در صورتى‌که از رطوبت زياد رنج مى‌بريد از پودر تالک (هرگز نشاستهٔ غلات را به‌کار نبريد) بين کپل‌هاى خود استفاده کنيد. از زيرپوش و لباس خواب گشاد و جاذب رطوبت استفاده کنيد.

 

خارش مقعد در کودکان ممکن است در اثر کرمک ايجاد شود. کودکان معمولاً از طريق بلع تخم‌هائى که توسط کودک ديگر يا يک حيوان دست‌آموز مبتلا دفع مى‌گردد، دچار کرمک مى‌شوند. اين کرم‌هاى سفيد و نازک بعداً در روده از تخم بيرون مى‌آيند، بالغ مى‌شوند و در اطراف مقعد تخم‌گذارى مى‌کنند و باعث خارش شديد به‌ويژه در شب‌ها مى‌گردند. از طريق چسباندن يک قطع چسب نوارى روى مقعد کودک هنگام صبح و قبل از اجابت مزاج و معاينه آن از نظر وجود تخم‌هاى ريز و سفد، مى‌توان به‌وجود آنها پى برد. اگر پزشک وجود کرمک را اثبات کرد همهٔ خانواده بايد براى ريشه‌کن کردن کرمک با دارو درمان شوند. شما بايد کليهٔ لباس‌هاى کودک و ملافه‌هاى تختخواب او را بشوئيد. حيوانات دست‌آموز بايد توسط دامپزشک درمان شوند.

شقاق مقعد و فيستول

شقاق مقعد شکافى روى پوست ظريف مجراى مقعد است که معمولاً در اثر دفع مدفوع سفت ايجاد مى‌شود. اين شقاق بعداً عفونى مى‌شود و باعث درد و خارش مى‌گردد. خوددرمانى اين عارضه مشابه بواسير است (به مبحث بواسير مراجعه کنيد).

 

فيستول مقعد مجراى ارتباطى باريکى است که بين مجراى مقعد و پوست اطراف سوراخ مقعد ايجاد مى‌شود. تخليه چرک از اين مجرا ممکن است باعث تحريک و خارش گردد. يک آبسهٔ زمينه‌اى مقعد ممکن است کاملاً دردناک باشد. به پزشک مراجعه کنيد. اين فيستول بايد احتمالاً باز و تخليه شود.

سينوس پيلونيدال (حفرهٔ ناشى از به دام افتادن مو)

اين عارضه هنگامى بروز مى‌کند که موها در زيرپوست بين کپل‌ها (معمولاً زير نوک استخوان خاجى و در ناحيه دنبالچه) به دام مى‌افتند. هنگامى که اين موها عفونى مى‌شوند آبسهٔ کوچکى تشکيل مى‌شوند که بعداً از حفرهٔ خود به سطح پوست تخليه مى‌گرد. معمولاً اين حفره با نشستن در آب گرم و تميز کردن کامل ناحيه دو يا سه بار در روز بهبود مى‌يابد. اگر اين حفره باقى بماند يا عود کند مى‌توان آن را از طريق جراحى برداشت.