عارضه ام اس چه نوع بیماری است این عارضه چگونه قابل درمان است با چه روش هایی می توانیم از ادامه آن پیشگیری کنیم توصیه های مهم متخصصین برای مقابله با پیشروی آن در بدنمان کدامند؟
آمارها نشان می دهد شمار مبتلایان به بیماری «ام اس» در ایران به حدود 80 هزار نفر رسیده است. این آمار بدان معنا نیست که «ام اس» در سال های اخیر رو به افزایش بوده است زیرا هم جمعیت ایران زیاد شده و هم قدرت تشخیص شناسایی بیماران بسیار بالا رفته است و مبتلایان با ابزارهای تشخیصی پیشرفته در همان مراحل ابتدایی تشخیص داده می شوند.
شروع بیماری «ام اس» ناگهانی نیست. اغلب بیماران علائم خفیفی مثل ضعف بینایی یا ناتوانی جزیی در نگه داشتن اشیاء و … را دارند که ممکن است بیمار یکی دو ماه نسبت به آن بی توجه باشد ولی هر چه بیماری زودتر تشخیص داده و درمان سریع تر شروع شود نتیجه نیز بهتر خواهد بود.
داروهای ساخت ایران با داروهای خارجی برابری می کنند
موضوع مهمی که امید را در بیماران مبتلا به «ام اس» زنده نگه داشته، درمان های پیشرفته در این زمینه است و ایران نیز در این پیشرفت با کشورهای غربی برابری می کند. داروهای «ام اس» که از خارج وارد می شوند فوق العاده گران هستند و به همین دلیل شرکت های مختلف دارویی ایران نیز اقدام به تولید داروها کرده اند که هیچ تفاوتی با داروهای خارجی ندارند و خوشبختانه مشکل چندانی بابت تهیه داروی بیماران در کشور وجود ندارد. سازمان های بیمه گر نیز بیشتر داروهای ضروری را تحت پوشش قرار داده اند.
داروهای گران برای تعداد اندکی از مبتلایان تجویز می شود
اگر داروهای مبتلایان به ام اس ایرانی باشد، تقریبا بیماران مشکل چندانی از نظر هزینه ندارند ولی برای بعضی از بیماران خاص که تعدادشان هم بسیار اندک است، مجبور به تجویز داروهایی هستیم که تولید داخلی ندارند و باید از خارج وارد شوند. این داروها بسیار پر هزینه اند و باید در بیمارستان مصرف شوند اما در این مواقع هم طبق طرح سلامت، هزینه به طور کامل بر عهده بیمار نیست و دولت کمک زیادی به این بیماران می کند.
بعضی از بیماران هم با توجه به توان مالی شان ترجیح می دهند داروی خارجی مصرف کنند. بیماری «ام اس» جزو بیماری های خاص محسوب می شود و بیماران تحت انجمن حمایت از بیماران مبتلا به «ام اس» هم قرار می گیرند.
مهمترین بخش درمان «ام اس»، کنترل حمله است
به طور کلی 3 راهکار درمانی برای این بیماری وجود دارد. مهمترین بخش درمان به کنترل حملات اختصاص دارد. این مرحله بسیار مهم است چون از عوارض بعدی بیماری جلوگیری می کند. مهمترین داروهای که برای جلوگیری از حملات بعدی بیماری تجویز می شود، گروه اینترفرون هاست. البته این داروها احتمال حمله را به صفر نمی رسانند. مهمترین نکته در درمان بیماران این است که نگذاریم اعصاب تخریب شوند.
طیف بیماری «ام اس»
بیماری «ام اس» چند طیف دارد. در صورتی که بیمار دچار یک نوبت حمله «ام اس» شود در فهرست بیماران مبتلا به «ام اس» قرار نمی گیرد، حتی اگر درمان «ام اس» هم شروع شود به این بیماران «تی آی اس» گفته می شود.
بعضی از «ام اس» ها هم خیلی خوش خیم هستند و احتمال دارد با همان یک حمله تمام شوند یا حمله هر 6-5 سال یک بار تکرار شود. گاهی «ام اس» بدخیم است و حملات آنقدر زیاد هستند که بیمار ظرف مدت یک سال از پا در می آید. البته «ام اس» خوش خیم در 5 تا 10 درصد از بیماران دیده می شود و «ام اس» بد خیم در کمتر از 5 درصد بیماران؛ بقیه بیماران بین این 2 طیف قرار می گیرند.
هدف از تجویز دارو، کنترل بیماری است، نه درمان آن. بعضی مواقع ممکن است بیماری کنترل شود، گاهی هم کنترل نمی شود ولی در هر حال دارو جان بسیاری از بیماران را از ناتوانی نجات می دهد. بیماری «ام اس» سیری مزمن دارد و به طور مستقیم کشنده نیست. در بعضی از بیماران به مرور باعث کاهش عملکرد و کارایی می شود. مثلا بیمار دیگر نمی تواند بنشیند یا کارهای روزمره خود را انجام دهد. در واقع، باید در رختخواب و بی حرکت بماند.
یک جا ماندن و بی حرکتی عامل مهمی برای ایجاد زخم های بستر است. گاهی هم بلع و اسفنکتر ادراری دچار مشکل می شود. این افراد مستعد عفونت ریه و مشکلات ادراری هستند.
همانطور که مشاهده می کنید این عوامل به صورت غیرمستقیم می توانند باعث مرگ بیماران شوند. البته این نوع از «ام اس» پیشرفته است و سرنوشت همه بیماران اینچنین نیست.
مصرف دارو تقریبا مادام العمر است
بیماران نباید به فکر قطع دارو باشند و باید فرض را بر این بگذارند که تا آخر عمر قرار است دارو مصرف کنند اما تحقیقات نشان می دهد بعضی از بیماران که سیر خوش خیمی در بیماری شان دارند، می توانند دارو را به تدریج و با نظر پزشک قطع کنند.
داروهایی که اجازه سازمان غذا و داروی آمریکا را گرفته اند، داروهای مفیدی هستند ولی آخرین مطالعات نشان داده بیمارانی که به مدت طولانی از اینتر فرون ها استفاده کرده اند دچار ناتوانی و معلولیت شده اند.
*متخصص مغز و اعصاب، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران
هفته نامه سلامت – دکتر مسعود مهرپور:
