*دکتر رضا کریمی: بزرگ شدن پستان‌ها در مردان و پسران، همیشه باعث نگرانی می‌شود. در سال‌های اخیر با شیوع روز افزون چاقی در میان نوجوانان، ترکیب شروع بلوغ و چاقی، منجر به بزرگی پستان‌ها می‌شود و این معضل در نوجوانان رو به ازدیاد است. در سن بلوغ و تحت تاثیر هورمون استروژن ـ که مهم ترین هورمون زنانه است‌ـ در دختران، پستان‌ها شروع به رشد می‌کنند. در پسرها به دلیل وجود هورمون تستوسترون که مهم‌ترین هورمون مردانه است، رشد پستان‌ها ایجاد نمی‌شود و این اعضا در حالت بچگانه باقی می‌مانند. واضح است که اگر به هر دلیل در مردان، میزان هورمون استروژن نسبت به تستوسترون زیاد شود، رشد غیرطبیعی پستان‌ها در مردان را شاهد خواهیم بود.
البته چند حالت فیزیولوژیک یعنی طبیعی نیز وجود دارد که باعث بزرگی پستان‌ها یا ژنیکوماستی می‌شود. اولین نوع ژنیکوماستی فیزیولوژیک مربوط به دوران بلوغ است. بسیاری از پسرها اواسط دوره بلوغ یعنی حدود 14 سالگی بزرگی و برآمدگی دردناکی را در پستان‌هایشان متوجه می‌شوند. این حالت معمولا زودگذر است و طی شش ماه از بین می‌رود و همزمان با رشد اندام‌های مردانه است.
در پسران و مردان چاق نیز رشد پستان‌ها نسبت به دیگران بیشتر است. البته حجم عمده این رشد مربوط به چربی است ولی قسمتی از آن به دلیل تبدیل هورمون مردانه در بافت چربی به هورمون زنانه است که منجر به رشد بافت‌های پستانی می‌شود. مردان پیر نیز بتدریج با کم شدن هورمون مردانه و زیاد شدن بافت چربی، درجاتی از ژنیکوماستی را تجربه می‌کنند که غیرطبیعی نیست.
درباره روش های تشخیص ژنیکوماستی بیشتر بدانید
نکته‌ای که باید به آن توجه کرد، این است که سرعت ایجاد ژنیکوماستی اهمیت زیادی دارد. وقتی این مشکل سریع ایجاد می‌شود، پستان‌ها نسبت به لمس حساس می‌شوند و در این موارد باید احتمال وجود بیماری را در نظر داشت. نکته دیگر، خروج خون و تغییر شکل پوست پستان است که باید به عنوان یک نشانه خطر مورد توجه قرار گیرد. همان گونه که گفته شد، پسران اواسط بلوغ به موازات رشد اندام‌های مردانه موقتا رشد مختصری در پستان‌هایشان خواهند داشت. توجه به این موضوع لازم است که اگر رشد پستان‌ها وجود داشته باشد ولی اندام‌های جنسی رشد نکند، به عنوان کمبود هورمون‌های مردانه فرد باید مورد معاینه و بررسی آزمایشگاهی قرار گیرد. گاهی این اتفاق در مردان بالغ که حتی صاحب فرزند هستند، رخ می‌دهد که باید با احتمال به هم خوردن تعادل هورمون‌های جنسی مورد بررسی و درمان قرار گیرد. گاهی ژنیکوماستی نشانه بیماری‌های خطرناکی مثل تومورهای هیپوفیز است. دراین بیماری به دلیل رشد تومور، تولید هورمون‌های کنترل‌کننده غده‌های سازنده هورمون مردانه مختل شده، بیمار به موازات رشد پستان‌ها دچار افت قوای جنسی می‌شود. وجود سردرد و نقص بینایی، تشخیص این بیماری را محتمل می‌کند.
تومورهای بیضه نیز می‌توانند با ایجاد ژنیکوماستی خود را نشان دهند. در این حال معمولا رشد یکی یا هر دو بیضه علامت بیماری است.
* فوق‌تخصص بیماری‌های غدد و متابولیسم
روزنامه جام جم
