همانطور که می دانید مراقبت از کودک در دوران بیماری وی اهمیت بسیار زیادی دارد. در پست قبلی به بررسی نحوه و چگونگی تغذیه در کودک بیمار توضیحاتی دادیم. در این مطلب به بررسی اهمیت مداوم بودن این رژیم غذایی تا بهبودی کامل کودک صحبت خواهیم کرد و همچنین توضیحاتی در مورد تغذیه کودک در دوران نقاهت خواهیم داد. با ما همراه باشید.
در مطلب قبل درباره نحوه‌ی تغذیه‌ی کودک بیمار صحبت کردیم و اینک به اهمیت تداوم تغذیه‌ی کودک بیمار، تغذیه‌ی دوران نقاهت و چگونگی مغذی کردن غذای کودک می‌پردازیم.
نکاتی که باید هنگام غذا دادن به کودک بیمار به آن توجه کرد:
با توجه به اهمیت تداوم تغذیه‌ی کودک بیمار در زیر توصیه‌هایی ساده و کاربردی برای کودک بیمار اشاره شده است:
* قبل از غذا دادن به کودک دست‌ها و صورت او را بشویید زیرا این کار به کودک احساس آرامش می‌دهد.
* با صبر و حوصله بیشتری به کودک بیمار غذا داده شود.
* غذا دادن به کودک بیمار مشکل و خسته کننده است و باید سعی کنید با صبر و حوصله‌ی زیاد به کودک غذا بدهید.
* طی بیماری همواره کودک را تشویق به غذا خوردن کنید.
* حتی اگر کودک مقدار کمی غذا بخورد بهتر از آن است که چیزی نخورد.
* در حالتی که کودک خواب‌آلود است به او غذا ندهید.
* از غذاهایی که کودک در حالت سلامت، به آن‌ها علاقه داشته بیشتر تهیه کنید.
* غذاهایی که نرم هستند و خوردن آن‌ها نیاز به جویدن ندارد مثل سوپ، پوره یا فرنی به کودک بدهید.
* برای نرم کردن غذا از کمی شیر یا روغن مایع استفاده کنید.
* کودک را مجبور به خوردن غذا نکنید چون ممکن است باعث حالت تهوع او گردیده و یا غذا وارد مجاری تنفسی کودک شود.
* در صورت گرفتگی بینی کودک، قبل از غذا دادن، ابتدا بینی او را تمیز کنید.
* در بیماری‌های تب دار بعد از اثر داروی تب‌بر و کاهش نسبی تب به کودک غذا داده شود.
* کودک بیمار نیاز به پرهیز غذایی شدید ندارد.
* در هنگام بیماری به کودک غذای بیشتری نسبت به قبل بدهید، برای ین کار باید دفعات وعده غذایی را افزایش دهید.
* مصرف شیر در کودک تب‌دار هیچ منعی ندارد.
* تداوم شیردهی به مادران کودکان شیرخوار تاکید شود.
اهمیت تغذیه کودک در دوران نقاهت
دوران نقاهت زمانی شروع می‌شود که علایم بیماری به تدریج از بین رفته و بیمار رو به بهبودی می‌رود. بر خلاف دوران بیماری که کودک بسیار بی‌اشتها است، در دوران نقاهت، به طور واضح اشتهای او بیشتر می‌شود. این زمان بهترین فرصت برای جبران وزن از دست رفته کودک در دوران بیماری است. باید حتماً از این فرصت استفاده کرد و به او غذای بیشتری بدهید.
افزودن تخم مرغ به غذای کودک نیز پروتئین غذای کودک را بیشتر می‌کند مثلاً برای کودکان بالای یک سال می‌توان تخم مرغ آب پز را بعد از طبخ و رنده کردن، به پوره‌ی سیب‌زمینی و یا سوپ کودک اضافه کرد
معمولاً به دلیل بیماری اشتهای کودک کم می‌شود و به علت اسهال، استفراغ یا تب، مواد غذایی را هم از دست می‌دهد. پس از یک طرف نیاز به مواد مغذی و انرژی زیاد از طرفی دریافت آن کم می‌شود، چنانچه به تغذیه کودک در این دوران توجه نشود نه تنها وزن او افزایش نمی‌یابد، که دچار توقف یا کندی رشد هم می‌شود و به دنبال آن دچار سوء تغذیه می‌گردد، بنابراین اگر تغذیه کودک در طی بیماری مناسب باشد هم سریع‌تر بهبود پیدا می‌کند وهم کمتر وزن از دست می‌دهد.
به خاطر داشته باشید که در دوره نقاهت:
* تعداد وعده‌های غذای کودک را بیشتر کنید (به جای 5 وعده 6 وعده غذا به کودک بدهید).
* در هر وعده غذا، نسبت به قبل مقدار غذای بیشتری به کودک بدهید.
* غذای کودک را نسبت به قبل مقوی‌تر تهیه کنید. انرژی غذای کودک را میتوانید با افزودن یک قاشق مرباخوری کره یا روغن، افزایش دهید.
مقوی و مغذی کردن غذای کودک
منظور از مقوی و مغذی کردن غذای کودک اضافه کردن برخی از مواد غذایی به غذای کودک است که بتوان به ویژه در مواقعی که کودک دچار بیماری و یا تأخیر رشد شده است، انرژی و مواد مغذی بیشتری مانند پروتئین انواع ویتامین‌ها (مانند ویتامین آ و سی و …) و انواع املاح (مانند کلسیم ، آهن، روی و …) را به کودک برساند.
* اضافه کردن موادی که فقط انرژی غذای کودک را بیشتر می‌کند (مقوی کردن). اضافه کردن موادی مانند شکر و روغن فقط انرژی دریافتی کودک را افزایش می‌دهد و در واقع به جز انرژی مواد مغذی دیگری در چربی‌ها و شکر وجود ندارد.
اضافه کردن شکر به غذای کودک باعث می‌شود ذائقه کودک به طعم شیرین عادت کند و در نتیجه کودک تا سنین بزرگسالی به غذاهای شیرین علاقه پیدا کند به همین دلیل اضافه کردن شکر به غذای کودک در سال اول زندگی توصیه نمی‌شود البته باید توجه کرد در صورتی که در دستور تهیه غذا شکر وجود دارد مصرف آن اشکالی ندارد مثل فرنی که در دستور تهیه آن مقداری شکر وجود دارد ولی اضافه کردن شکر به غذاهای دیگر مثل پوره و یا سوپ کودک برای اضافه کردن انرژی غذای کودک توصیه نمی‌شود در این موارد افزودن مقدار کمی روغن توصیه می‌شود.
افزودن روغن به غذای کودک به دلایل زیر توصیه می‌شود:
الف – میزان انرژی موجود در روغن در مقایسه با مواد غذایی دیگر بیشتر است (هر 1 گرم روغن حدود 9 کالری انرژی دارد)
ب – اضافه کردن کره یا روغن، حجم غذای کودک را افزایش نمی‌دهد و بدون اضافه شدن حجم غذای کودک، انرژی غذای او بیشتر می‌شود.
ج – اضافه کردن کره یا روغن به غذا باعث نرمی غذا شده و بلع آن را برای کودک آسان‌تر می‌کند.
مغذی کردن غذای کودک عبارت است از اضافه کردن موادی که علاوه بر انرژی، پروتئین غذای کودک را بیشتر می‌کند. پروتئین برای رشد کودک ضروری است و مصرف مواد غذایی غنی از پروتئین در تغذیه کودک توصیه می‌شود. حتی‌الامکان مقداری گوشت (مانند گوشت مرغ، ماهی، گوسفند و …) باید به غذای کودک اضافه شود. اضافه کردن نخود لوبیا و عدس که کاملاً پخته و له شده باشند بعد از سن 9 ماهگی برای تأمین پروتئین مورد نیاز کودک توصیه می‌شود.
افزودن تخم مرغ به غذای کودک نیز پروتئین غذای کودک را بیشتر می‌کند مثلاً برای کودکان بالای یک سال می‌توان تخم مرغ آب پز را بعد از طبخ و رنده کردن، به پوره‌ی سیب‌زمینی و یا سوپ کودک اضافه کرد.
اضافه کردن مواد غذایی که ویتامین و املاح غذای کودک را بیشتر می‌کند: (مغذی کردن)
اضافه کردن برخی از مواد غذایی فقط کمی انرژی غذای کودک را بیشتر می‌کند ولی باعث می‌شود که غذا از نظر ویتامین و املاح غنی شود ویتامین‌ها و املاح هم برای رشد و سلامتی کودک ضروری هستند. بدین منظور به مادر توصیه می‌شود:
* از سبزیجات برگ سبز برای تهیه غذای کودک استفاده کند مثل جعفری، شوید، گشنیز و اسفناج (در کودکان زیر 1 سال اسفناج توصیه نمی‌شود) و یا هر نوع سبزی موجود در منطقه که می‌توان این مواد را به سوپ و یا پلوی کودک اضافه کرد.
* می‌توان از سبزیجات نارنجی رنگ برای تهیه غذای کودک استفاده کرد، این مواد مثل کدو حلوایی و هویج دارای ویتامین آ هستند.
قبل از غذا دادن به کودک دست‌ها و صورت او را بشویید زیرا این کار به کودک
احساس آرامش می‌دهد
روش تهیه پودر جوانه غلات و حبوبات
غلات (مانند گندم) وحبوبات (مانند عدس یا ماش) را بعد از پاک کردن و شستن به مدت 24 ساعت در آب خیس کرده و سپس آب آن را خالی کرده و به صورت غیر فشرده در یک ظرف ریخته و روی ظرف را با پارچه بپوشانید هر 7 – 8 ساعت یک‌بار محتویات ظرف را خیس کرده تا جوانه زدن شروع شود و بعد از گذشت حدود 2 روز می‌توان از جوانه‌ها برای تهیه سوپ استفاده کرد. جوانه‌ها را می‌توان حدود یک هفته در یخچال نگهداری کرد.
روش تهیه آرد و مخلوط غلات و حبوبات
برای تهیه آرد، مخلوط غلات و حبوبات تفت داده به نسبت 2 به 1 یعنی 4 قسم غلات (برنج یا گندم) به علاوه 2 قسم حبوبات (لوبیا سویا یا نخود) به روش زیر عمل کنید.
1- غلات و حبوبات را تمیز کرده و بشویید.
2- حبوبات را در داخل ماهی تابه و روی شعله ملایم به مدت 15 تا 30 دقیقه تفت دهید.
3- غلات را نیز به همین منوال به طور جداگانه و به مدت کمتر 5 تا 10 دقیقه تفت دهید.
4- سپس حبوبات و غلات را به خوبی آسیاب کنید و سپس آن‌ها را از الک بسیار ریز رد کنید.
5- آرد حاصل را می‌توان در ظرف دربسته و در محل خشک به مدت 4 ماه نگهداری کنید. این آرد منبع بسیار خوبی از پروتئین و انرژی است و می‌توان در تهیه انواع سوپ‌ها و یا به صورت فرنی با استفاده از شیر یا آب به کار برد.
روش تهیه عصاره استخوان
روش تهیه عصاره استخوان اضافه کردن عصاره استخوان قلم گوسفند یا گاو به غذای کودک باعث افزایش املاح و مقوی کردن غذا می‌شود.
می‌توان مستقیماً قلم استخوان را در سوپ یا آش یا کته کودک انداخت و یا عصاره آن را تهیه و به تدریج مورد استفاده قرار داد. برای تهیه عصاره، قلم گوساله را به مدت 2 ساعت در آب جوشانده و عصاره به دست آمده را می‌توان برای 2 ماه در فریز و یا برای 4 روز در یخچال نگهداری کرد.
