سرطان مجرا صفرا از بیماریهای نادر است. این می تواند در بخشی از مجرای صفراوی در خارج و یا در داخل کبد اتفاق می افتد. سرطان مجرای صفراوی خارج کبدی بسیار شایع تر است. عوامل خطر عبارتند از التهاب مجرای صفرا، سن بالا، برخی از بیماری های کبد، و قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص.
مجرای صفراوی یک لوله به طول 5/12 – 10 سانتی متر است که کبد را به روده کوچک وصل می کند . در کبد تعداد زیادی مجاری ریز صفرا را از سلول های کبدی جمع آوری می کنند . سپس این مجراها به هم متصل شده ، یک مجرا را می سازند ( این بخش از مجرای صفراوی ، مجرای هپاتیک نام دارد ) لوله ای که از اتصال این دو لوله به هم به وجود می آید مجرای صفراوی نامیده میشود . انتهای این قسمت از مجرا به درون قسمت اول روده کوچک تخلیه می شود کار اصلی این مجرا انتقال صفرا به روده کوچک یعنی جایی است که به هضم غذا کمک می کند .
تقریبا دو سوم از سرطان های مجرای صفراوی در قسمت هپاتیک یعنی جایی که مجاری صفراوی به هم متصل شده و از کبد خارج می شوند به وجود می آید . این سرطان دورنافی نام دارند که اولین بار توسط دکتر گرهالد کلات اسکین در سال 1965 توضیح داده شده است . گاهی این تومورها را تومور کلات اسکین می نامند .
بیشتر از 95% سرطان های مجرای صفراوی آدنوکارسینوم نام دارند ، آدنوکارسینوم ، سرطان سلول های غده ای است که می تواند در چندین عضو بدن به وجود بیاید . این سرطان از غدد موکوسی که در لایه داخلی مجرا قرار دارند به وجود می آید . نام دیگر این سرطان کول آنژیوم کارسینوم است .
آمارهای مهم درباره سرطان مجرای صفراوی :
تقریبا هر ساله 3000نفر در آمریکا به این سرطان مبتلا می شوند این سرطان در آسیا و خاورمیانه از فراوانی بیشتری برخوردار است ، معمولا افراد 5 تا 70 ساله به این نوع سرطان مبتلا می شوند .
عوامل خطر ایجاد سرطان مجرای صفراوی :
بیماری مجاری صفراوی : افرادی که به التهاب مزمن مجاری صفراوی مبتلا هستند بیشتر در معرض ابتلا به سرطان این مجاری قرار دارند . اهی این التهاب بدون دلیل رخ می دهد سختی صفراوی کلانژیت اسکلروزینگ نامیده می شود . کولیت اولسراتیو به دلایل ناشناخته ای باعث ایجاد التهاب در روده بزرگ می شود . سنگ های مجاری صفراوی کمی از سنگ های صفراوی کوچک تر هستند . بیماری پلی کیستیک کبدی ، کیست صفراوی ، گشادی مادرزادی بخشی از مجرای صفراوی و سیروز کبدی ، سیروز کبدی باعث ایجاد کلانژیت اسکلروزیس مزمن می شود که نهایتا خطر ایجاد سرطان مجرای صفراوی را در فرد افزایش می دهد .
سن : افراد مسن بیشتر به این نوع سرطان مبتلا می شوند .
مواد شیمیایی : ماده ای به نام دی اکسید توریدم که در گذشته در رادیوگرافی استفاده می شد ، می تواند خطر ابتلا به انواع سرطان های کبدی از جمله سرطان مجرای صفراوی را افزایش دهد . بعضی از مواد شیمیایی که میتوانند باعث ایجاد این نوع سرطان شوند عبارتند از : دی اکسین ، نیتروزآمین و پلی کلرنیاتدبای فنیل (PcBs)
جراحی سرطان مجرای صفراوی بسیار پیچیده و مشکل است این کار باید توسط یک جراح ماهر و در بیمارستان بزرگ انجام شود .
سرطان داخل کبدی مجرای صفراوی :
اگر سرطان از داخل کبد شروع شده باشد جراح باید بخشی از کبد را که سرطانی شده بردارد . گاهی باید یک لب کامل کبد برداشته شود .
سرطان مجرای صفراوی بخش دور نافی :
این یک جراحی وسیع است و معمولا باید بخشی از کبد به همراه مجرای صفراوی ، کیسه صفرا و بخشی از لوزالمعده و روده کوچک را برداشت . جراح باید مجرای صفراوی را به روده کوچک وصل کند که کار دشواری است . این عمل به بیمار نیز فشارزیادی می آورد . تقریبا 5 تا 10% بیماران به دنبال جراحی می میرند و 25 تا 45% آن ها دچار مشکلات جدی می شوند .
سرطان بخش دیستال مجرای صفراوی ( دور از مرکز ) :
محل این سرطان نزدیک لوزالمعده و روده کوچک است . جراح باید بخشی از لوزالمعده و روده کوچک را بردارد مانند سایر جراحی ها ، این یک جراحی مهم بوده و به مهارت جراح و تیم همراهش بستگی دارد .
جراحی تسکینی : برای این کار بخشی از مجرای صفراوی را که قبل از محل انسداد قرار دارد به قسمتی که پس از محل انسداد قرار دارد متصل می کند . جراح گاهی از بخشی از کیسه صفرا برای این کار استفاده می کند .
پیوند کبد : گاهی برای درمان سرطان مجرای صفراوی تمام کبد و مجرای صفراوی را برداشته و کبد جدیدی به بدن بیمار پیوند می زنند .
رادیوتراپی ( اشعه درمانی ) .
شیمی درمانی .
پی گیری بیماران :
پی گیری معمولا شامل معاینه فیزیکی و انجام تست های خونی برای مشخص شدن عملکرد کبد و آشکار شدن نشانگرهای تومور در خون مثل CEA و CA19-9 است . اگر این آزمایشات علائمی از عود سرطان به ما بدهند بایستی بررسی های بیشتری مثل عکس قفسه سینه ، اسکن و MRI انجام شود .