پرتو درمانی چه زمانی کاربرد دارد؟

پرتو درمانی در درمان سرطان بکار میرود. با استفاده از دوز بالای اشعه برای کشتن سلولهای سرطانی و متوقف کردن  از گسترش است. در حدود نیمی از بیماران مبتلا به سرطان پرتو درمانی میکنند. تابش ممکن است خارجی، از ماشین آلات خاص، و یا داخلی، از مواد رادیو اکتیو باشد که  نوع پرتو درمانی  بستگی به عوامل بسیاری، از جمله نوع سرطان,اندازه سرطان ,محل سرطان دارد

پرتو درماني ( Radiotherapy ) استفاده از پرتوهاي يونساز براي ازبين بردن يا كوچك كردن بافتهاي سرطاني است . در اين روش در اثر آسيب DNA ، سلولهاي ناحيه درمان ( بافت هدف ) تخريب و ادامه رشد و تقسيم غير ممكن ميشود . اگرچه پرتو علاوه بر سلولهاي سرطاني به سلولهاي سالم نيز آسيب ميرساند ولي اكثر سلولهاي سالم بهبودي خود را دوباره بدست مي آورند . هدف از پرتو درماني از بين بردن حداكثر سلولهاي سرطاني با حداقل آسيب به بافت هاي سالم است . روشهاي مختلفي براي پرتودهي و انتقال اشعه با قدرت نفوذ متفاوت وجود دارد ، علاوه براين تعدادي از روشهاي پرتو دهي ميتواند بطور دقيق و كنترل شده براي درمان ناحيه كوچكي از بافت بدون آسيب به بافت و اندام هاي اطراف استفاده شود ، در حاليكه براي درمان نواحي بزرگتر از انواع ديگر پرتو استفاده ميشود . درتعدادي از بيماران هدف از درمان تخريب كامل تومور و بعضي كوچك كردن تومور يا كاهش علائم آن است . در هر بيمار طراحي درمان براي محافظت بافت هاي سالم تا حدامكان انجام ميشود . نيمي از بيماران سرطاني پرتودرماني‌ ميشوند . پرتودرماني ممكن است بصورت منفرد يا همراه با ديگر روشهاي درمان سرطان ( شيمي درماني يا جراحي ) مورد استفاده قرار گيرد حتي دربعضي موارد ممكن است بيش از يك روش پرتودرماني به كار گرفته شود .

چه موقع راديوتراپي  مورد استفاده قرار  ميگيرد ؟

راديوتراپي ممكن است براي درمان انواع تومورهاي جامد شامل تومورهاي مغز ، پستان ، گردن رحم (Cervix  ) ، حنجره‌‌ ، ريه ، پانكراس ، پروستات ، پوست ، نخاع ، معده ، رحم يا ساركوماي بافت نرم و استخوان درمان لوسمي و لنفوم ( تومور سيستم لنفاوي ) و برخي تومورهاي خوش خيم به كار رود . مقدار دوز مورد استفاده در پرتودرماني به نوع تومور و بافت يا اندام هاي درمعرض آسيب بستگي دارد . براي بعضي از تومورها ، پرتودهي به نواحي غيرتومورال براي جلوگيري از رشد مجدد سلولهاي سرطاني صورت ميگيرد . اين تكنيك ، پرتو درماني پيشگيري كننده ( Prophylactic ) ناميده ميشود . راديوتراپي همچنين ميتواند به كاهش علائم بيمار مثل درد ناشي از گسترش سرطان به استخوان يا ساير بافت هاي بدن كمك كند . اين تكنيك راديوتراپي تسكيني ( Palliative ) ناميده ميشود .

تفاوت بين راديوتراپي خارجي ، راديوتراپي داخلي (براكي تراپي ) و راديوتراپي سيستميك چيست ؟

پرتودهي ممكن است توسط دستگاهي خارج از بدن ( راديوتراپي خارجي ) و يا توسط منبع پرتو در داخل بدن ( راديوتراپي داخلي ) و يا توسط مواد راديواكتيو باز درداخل بدن انجام شود ( راديوتراپي سيستميك ) . نوع پرتودهي به نوع تومور ، تحمل بافت هاي سالم اطراف محل آن ، مسافتي كه پرتو بايد در داخل بدن طي كند همچنين به سلامت عمومي بيمار ، تاريخچه بيماري و اينكه آيا بيمار از روشهاي ديگر درمان استفاده خواهد كرد يا نه و مجموعه اي عوامل ديگر بستگي دارد . دربيشتر بيماران از روش پرتودرماني خارجي و در تعداري از بيماران از سه روش پرتو درماني خارجي ، داخلي ، سيستميك همراه با هم و يا جداگانه استفاده ميشود .

راديوتراپي خارجي :

پرتودرماني يا راديوتراپي خارجي معمولاً دربيماران سرپايي مورد استفاده قرار ميگيرد . در بيشتر اين بيماران نياز به بستري شدن در بيمارستان نيست راديوتراپي خارجي براي درمان انواع سرطان شامل سرطان مثانه ، مغز ، پستان ، ركتوم ، پانكراس ، معده ، گردن رحم ، حنجره ، ريه ، پروستات و رحم استفاده ميشود علاوه بر اين راديوتراپي خارجي ممكن است براي كاهش دردهاي متاستاتيك و يا مشكلات ديگر ناشي از گسترش تومورها مورد استفاده قرار گيرد.

راديوتراپي حين جراحي : Intraoperative Radiotherapy

اين روش نوعي پرتو درماني خارجي همراه با جراحي است . IIORT  براي درمان تومورهاي متمركز كه نمي توان آنها را به طور كامل خارج كرد و يا ريسك عود مجدد وجود دارد استفاده مي­شود. بعد از خارج كردن تمام يا بيشتر بافت تومورال يك دوز زياد با انرژي بالا مستقيماً به محل تومور در حين جراحي داده ميشود ( بافت هاي سالم اطراف بوسيله شيلدهاي مخصوصي حفاظت ميشوند ) . بيمار بعد از عمل جراحي در بيمارستان بستري ميشود اين روش ممكن است در درمان تومور هاي تيروئيد ، gynecological , colorectal روده باريك و لوزالمعده ( پانكراس ) استفاده شود . اين روش براي درمان برخي از انواع تومور هاي مغز و ساركوماي لگن در بزرگسالان تحت بررسي است .

راديوتراپي داخلي : ( Brachy Therapy )

در اين روش منبع تشعشع كه در يك پوشش نگهدارنده كوچك پيچيده شده در داخل تومور و يا بسيار نزديك به آن قرار ميگيرد و Implant يا ماده كاشتني ناميده ميشود . مواد كاشتني ممكن است در شكلهاي مختلف مانند سيمهاي كوچك ، تيوبهاي پلاستيكي ( كاتترها ) ribbans ( رشته اي ) كپسول و يا به شكل دانه اي وجود داشته باشد . مواد كاشتني مستقيماً در داخل بدن گذاشته ميشوند . در راديوتراپي داخلي ممكن است بيمار نياز به بستري داشته باشد .

راديوتراپي داخلي معمولاً به يكي از روشهاي زير انجام ميشود كه هركدام به طور جداگانه توضيح داده شده است . در هر سه روش از مواد كاشتني سربسته استفاده ميشود .

راديوتراپي داخل نسجي : ( Interstitial Rediotherapy )

در اين روش ماده راديواكتيو در داخل بافت يا نزديك محل تومور قرار ميگيرد . اين روش در درمان تومور هاي سر و گردن ، پروستات ، گردن رحم (Cervix ) ، تخمدان ، پستان ، نواحي لگن و اطراف مقعد استفاده ميشود . در راديوتراپي خارجي پستان ممكن است يك دوز بيشتر ( Boost ) به روش داخل نسجي يا خارجي به بيمار داده شود .

راديوتراپي داخل حفره اي : (Therapy Intracavitary )

در اين روش منبع راديواكتيو بوسيله يك اپليكاتور در داخل بدن قرار ميگيرد . اين روش معمولاً در درمان تومورهاي رحم استفاده ميشود . محققان در حال مطالعه و بررسي انواع راديوتراپي داخلي براي درمان ديگر سرطانها شامل پستان ، Bronchial ، گردني ، مثانه ، دهاني ، Tracheal, Rectal ، رحم و واژن هستند .

راديوتراپي سيستميك : ( پزشكي هسته اي )

در اين روش از مواد راديواكتيو مانند  I₁₃₁  Strontium89. به صورت خوراكي و يا تزريقي استفاده مي­شود . اين روش درماني گاهي اوقات براي درمان سرطان تيروئيد و لنفوم غير هوچكيني بزرگسالان استفاده ميشود . محققان در حال بررسي موادي هستند كه بتواند براي درمان ديگر انواع سرطان استفاده شود .

آيا پرتو درماني باعث راديواكتيو شدن بيماران ميگردد ؟

بيماران تحت پرتودرماني معمولاً نگران اين موضوع هستند كه آيا اين روش درماني بدن آنها را راديواكتيو خواهد كرد ؟ جواب اين سؤال به نوع پرتو درماني انجام شده بستگي دارد پرتو درماني خارجي بيمار را راديواكتيو نخواهد كرد و در اين بيماران نيازي به دوري از افراد ديگر در طول درمان نيست .

در راديوتراپي داخلي ( داخل نسجي ، داخل حفره اي ) كه با منابع راديواكتيو سربسته انجام ميشود بيمار ممكن است در بيمارستان بستري شود . در اين مورد پيش بيني هاي لازم براي حفاظت پرتويي پرسنل بيمارستان و ملاقات كنندگان صورت خواهد گرفت . منابع سربسته بطور اساسي ناحيه اطراف خود را مورد تشعشع قرار ميدهند ، بنابراين تنها ناحيه اطراف منبع ، و نه تمام بدن بيمار راديواكتيو خواهد شد .

در راديوتراپي سيستميك از منابع راديواكتيو سرباز كه وارد جريان خون ميشوند استفاده ميشود . مقداري از اين مواد راديواكتيو از طريق بزاق ، عرق يا ادرار بيمار از بدن خارج ميشوند و تازمانيكه اكتيويته آنها به اتمام نرسيده است بدن راديواكتيو است . بنابراين بعضي از مواقع پيش بيني هاي حفاظتي لازم براي افراديكه در تماس نزديك با بيمار هستند بكار ميرود . پزشك و يا پرستار درصورت نياز به اقدامات حفاظت پرتويي از اين موضوع مطلع خواهند شد .

چگونه دوز تشعشع اندازه گيري ميشود ؟

مقدار انرژي جذب شده در واحد جرم ماده دز جذبي يا دوز تشعشع ناميده مي شود . تا قبل از سال 1985 واحد دوز جذبي ، راد (rad ) بود در حال حاضر از واحد گري ( Gy) استفاده ميشود . يك گري برابر با rad 100 است ( 1cGy = 1 rad ) . دوز قابل تحمل بافتهاي مختلف متفاوت است براي مثال كبد ميتواند يك دوز مجموع cGy3000 را تحمل كند در صورتيكه كليه ها قدرت تحمل cGy 1800 دارند . دوز مجموع معمولاً به دوزهاي كوچكتر در تعداد جلسات معين كه به صورت روزانه داده ميشود ، تقسيم ميشود . اين روش باعث افزايش تخريب سلولهاي سرطاني با حداقل آسيب به بافت سالم ميشود . براي نشان دادن ميزان آسيب سلولهاي سرطاني در مقايسه با سلولهاي سالم از يك ضريب به نام نسبت درماني (therapeutic ratio ) استفاده ميشود .

منابع انرژي در راديوتراپي خارجي جه منابعي هستند ؟

منابع پرتودهي مورد استفاده در راديوتراپي خارجي ممكن است شامل انواع زير باشد :

اشعه گاما يا x : اين پرتوها از نوع تشعشع الكترومغناطيس محسوب ميشوند ، ولي طريقه توليد آنها متفاوت است . پرتوهاي x بوسيله دستگاهي به نام شتابدهنده خطي توليد ميشوند . پرتوهاي با انرژي پايين در تخريب سلولهاي سرطاني سطحي و پرتوهاي با انرژي بالاتر در درمان تومورهاي عمقي تر بكار ميرود . پرتوهاي x ميتوانند يك ناحيه بزرگ را مورد تشعشع قرار دهند . پرتوهاي گاما از راديو ايزوتوپهايي مثل ايديديوم Ir  و CO₆₀   منتشر ميشوند . هر عنصر در يك زمان خاص واپاشي و ميزان متفاوتي از انرژي را آزاد ميكند كه بر نفوذ آن به داخل بدن مؤثر است . در واپاشي كبالت پرتوي گاما منتشر ميشود كه در درمان با Gamma knife  نيز مورد استفاده قرار ميگيرد .

تشعشعات ذره اي ( Particle beams )

دراين روش از ذرات هسته اي پر انرژي به جاي فوتون استفاده ميشود . اين روش درماني ، راديوتراپي ذره اي يا تشعشع ذره اي ناميده ميشود .

تشعشعات ذره اي به وسيله شتابدهنده هاي خطي ، سنكروترن و سيكلوترون توليد ميشود . ذرات شتابدار عبارتند از : الكترون كه به وسيله تيوب اشعه X توليد ميشود ، نوترون ها كه به وسيله عناصر راديواكتيو و تجهيزات مخصوص توليد ميشوند . يونهاي سنگين مثل پروتونها ، هليوم و ذرات باردار كوچك يعني مزون كه به وسيله شتابدهنده و يك سيستم مغناطيسي توليد ميشوند . برخلاف پرتوهاي ايكس و گاما ، پرتوهاي ذره اي قدرت نفوذ كم دارند . بنابراين از اين پرتوها معمولاً براي درمان تومورهاي سطحي يا زير جلدي استفاده ميشوند .

درمان با پرتوي پروتون ( Proton beam therapy  )

در اين روش از پرتوهاي پروتوني استفاده ميشود كه انرژي خود را در يك ناحيه كوچك ( Bragg peak ) از دست ميدهند . در اين ناحيه دوزهاي بالا بر روي تومور با حداقل آسيب به بافتهاي نرمال متمركز ميشود . پروتون درماني فعلاً در مراكز محدودي در ايالات متحده استفاده ميشود . اين شيوه براي درمان تومورهايي كه عمل جراحي مشكل يا پر مخاطره است به كار ميرود . تحقيقات كلينيكي براي استفاده از اين روش در درمان ملانوماي چشم ، Retinoblastoma ( يك نوع تومور چشمي كه بيشتر در اطفال زير 5 سال اتفاق مي افتد ) ساركوماي عضلات مخطط ، برخي انواع تومورهاي سر و گردن ، پروستات ، مغز و ريه در حال انجام است .

منابع انرژي مورد استفاده در پرتو درماني داخلي چه منابعي هستند ؟

منابع تشعشع مورد استفاده در راديوتراپي داخلي عبارتند از : ايزوتوپهاي راديواكتيو مانند (I₁₃₁ ) و Sr₈₉ ، فسفر ،palladium  ، سزيم ، ايريديوم ، فسفات يا كبالت ، منابع ديگري هم در دست بررسي هستند .

Stereo tactic radiosurgery & Stereo tactic Rodiotherapy

در روش اول از يك دوز بالا براي تخريب بافت تومورال در مغز استفاده ميشود . سر بيمار در يك قالب مخصوص كه به جمجمه متصل است قرار ميگيرد . از قالب به منظور تابش به خط مستقيم به تومور سر بيمار استفاده ميشود . تابش دقيقاً در ناحيه مورد نظر خواهد بود . اين روش بافتهاي اطراف تومور عموماً از آسيب در امان خواهند ماند‌ . اين شيوه به سه صورت انجام ميگيرد :‌ روش متداول استفاده از فوتون هاي با انرژي زياد شتابدهنده خطي كه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ Linac -based stereo tactic RT  ناميده ميشود . در دومين روش از پرتوي گاماي CO₆₀ و در روش سوم از پرتوهاي ذرات باردار سنگين مثل پروتونها و يونهاي هليوم Stereo tactic  استفاده ميشود . اين روش اكثراً در درمان تومورهاي كوچك خوش خيم يا بد خيم مغز مثل مننژيوما ، و تومور هيپوفيز همچنين در درمان بيماريهاي ديگر مثل پاركينسون ، صرع ، تومورهاي متاستاتيك مغز ( تومورهايي كه از قسمتهاي ديگر بدن انتشار يافته اند ) ، به صورت منفرد و يا همراه با راديوتراپي تمام مغز مورد استفاده قرار ميگيرند .

Stereo tactic Radiotherapy

در اين روش از همان شيوه مورد استفاده در روش هاي قبل ولي با دوزهاي پايين در تعداد جلسات متعدد استفاده ميشود . دوزهاي كم و تعداد جلسات زياد نتيجه را بهبود بخشيده ، عوارض اشعه را به حداقل ميرساند . اين روش براي درمان تومورهاي مغزي با همان روشي كه در قسمتهاي ديگر بدن بكار ميرود ، استفاده ميشود .

در تحقيقات باليني سودمندي اين دو شيوه به صورت منفرد و يا همراه با ديگر روشهاي پرتو درماني در حال بررسي است .

ديگر روشهاي مورد استفاده و يا تحت مطالعه براي بهبودي پرتو درماني خارجي چيست ؟

تعدادي از تكنيكها و روشهاي اصلاحي مورد استفاده يا تحت مطالعه براي افزايش اثرات راديوتراپي خارجي به شرح زير است :

–         راديوتراپي تطبيقي سه بعدي 3-D Conformal Radiation Therapy

راديوتراپي تطبيقي برخلاف طرح درمان هاي قديمي سه بعدي است و از كامپيوتر براي هدف گيري دقيق تر تومور استفاده ميشود . امروزه بيشتر متخصصين سرطان شناسي از اين روش استفاده ميكنند . تصاوير سه بعدي CT ، MRI  ، PET ويا SPECT تهيه و به كمك نرم افزارهاي مخصوص ، پرتوهايي كه با شكل تومور مطابقت دارند طراحي ميشود . چون در اين تكنيك بافت سالم اطراف تومور به طور وسيع از تشعشع دور است از دوزهاي بالاتر براي درمان تومور مي توان استفاده كرد . استفاده از اين روش در تومور هاي Nasopharyngeal  ، پروستات ريه ، كبد و تومور هاي مغزي نتايج بهتري در برداشته است

(INTENSITY-MODELATED RADIATION THERAPY (IMRT

در اين روش كه يك نوع راديوتراپي تطبيقي سه بعدي جديد است معمولاً از پرتوهاي  x با شدتهاي متفاوت براي انتقال دوزهاي متفاوت پرتو به نواحي كوچك بافت به طور همزمان استفاده ميشود . در اين تكنولوژي نيز دوزهاي بالا به تومور و دوزهاي كمتر به بافتهاي سالم اطراف ميرسد . در برخي تكنيكها بيمار دوز روزانه بيشتري دريافت ميكند و زمان كل درمان كاهش و موفقيت درمان بيشتر ميشود . IMRT  ممكن است عوارض جانبي درمان را كاهش دهد. پرتودهي در اين روش بوسيله يك شتابدهنده خطي مجهز به كوليماتور Multileaf انجام ميشود ( كوليماتور به شكل دادن دقيق پرتوها كمك ميكند ) . با چرخش دستگاه به دور بدن بيمار پرتوها از بهترين زوايا وارد تومور ميشوند . پرتو ها تا حد امكان به طور دقيق با شكل تومور تطبيق داده ميشوند . چون دستگاه IMRT بسيار تخصصي است مراكز سرطان شناس به ندرت از اين وسيله استفاده مي كنند . اين تكنولوژي جديد براي درمان تومورهاي مغزي ، سرو گردن ، حلق بيني ، پستان ، كبد ، ريه ، پروستات و رحم مورد استفاده قرار ميگيرد . IMRT  براي هر بيمار و يا هر نوع توموري مورد استفاده قرار نمي گيرد.

پرتوهاي LET Low و پرتوهاي  LET High چه پرتوهايي هستند ؟

LET معرف ميزان انرژي به جا مانده از پرتو در هنگام عبور از بافت است. با جذب انرژي بيشتر سلولهاي بيشتري از بين ميروند . LET پرتوها متفاوت است. براي مثال پرتوهاي x ، گاما و الكترونها Low LET و poins و نوترونها ، يونهاي سنگين high LET ميباشند . تحقيق و بررسي در مورد پرتوهاي High LET در حال انجام است . هزينه سنگين اين تجهيزات و آموزشهاي تخصصي مورد نياز ، استفاده از اين پرتوها را به مراكز اندكي در ايالات متحده آمريكا محدود كرده است .

طراحي درمان در پرتو درماني به عهده چه كسي است ؟

مجموعه كاركنان هر مركز راديوتراپي به طراحي و درمان بيمار كمك ميكنند . تيم پرتو درماني شامل راديوتراپيست ، دوزيمتريست ( شخصي كه دوز كامل و دقيق پرتو را مشخص ميكند ) ، فيزيست ( فرديكه كنترل دستگاه براي انتقال مقدار صحيح پرتو به محل تومور در بدن را انجام ميدهد) و پرتوكار ميباشد . معمولاً پرتو درماني يك قسمت از درمان بيمار را شامل ميشود در درمان تكميلي معمولاً از شيمي درماني استفاده ميشود .

راديوتراپيست Radiotion oncologist ، از همكاري با متخصص سرطان شناس اطفال ، جراح و راديولوژيست ( پزشك متخصص در تهيه و تفسير گرافيهاي اندامهاي بدن ) پاتولوژيست ( پزشك متخصص آسيب شناسي ) سود ميبرد .

طراحي درمان چيست و چرا مهم است ؟

به دليل تنوع روشهاي پرتو دهي طراحي درمان يك گام اوليه و مهم براي درمان هر بيمار تحت پرتو درماني است . قبل از پرتو درماني گروه راديوتراپي ميزان و نوع پرتو را مشخص خواهند كرد .

اگر بيمار بايد تحت پرتو درماني خارجي قرار گيرد راديوتراپيست از روشي به نام Simulation ( شبيه سازي ) براي مشخص كردن هدف پرتويي استفاده ميكند در طول انجام Simulation بيمار به حالت آرام بر روي تخت قرار ميگيرد و محدوده درمان توسط Simulation مشخص ميشود . شبيه سازي همچنين ممكن است شامل CT يا ساير روشهاي تصوير برداري براي كمك به پرتوكار در جهت طراحي پرتو دهي باشد . Simulation  ممكن است باعث تغييراتي در طراحي درمان و در نتيجه محافظت بيشتر بافت سالم از تشعشعات شود. نواحي كه بايد تحت پرتودهي قرار گيرند توسط يك ماركر دائمي يا موقتي مثل خالكوبي مشخص ميشود . اين نشانه ها در اولين جلسه درمان براي تعيين محل دقيق پرتو دهي به كار ميرود . بسته به نوع پرتو درماني ، پرتوكار ممكن است از Mold يا وسايل ديگر براي بي حركت نگه داشتن بيمار در طول درمان استفاده كند . اين وسايل معمولاً از فوم ، پلاستيك يا گچ ساخته ميشوند . در بعضي موارد پرتوكار شيلدهايي را به منظور جلوگيري از نفوذ پرتو به ارگان و بافتهاي اطراف محل درمان مورد استفاده قرار ميدهد . زمانيكه شبيه سازي كامل شد تيم راديوتراپي براي تصميم گيري در مورد مقدار دوز مورد نياز و چگونگي رساندن آن به محل مورد نظر و درمانهايي كه در مورد بيمار بايد انجام گيرد تصميم گيري ميكند .

حساس كننده ها و محافظت كننده هاي پرتويي Radiosensitizers.radioprotectors ؟

حساس و محافظت كننده هاي پرتويي مواد شيميايي هستند كه پاسخ سلول به تشعشع را تغيير مي دهند . حساس كننده هاي پرتويي داروهايي هستند كه سلولهاي سرطاني را نسبت به تشعشع حساستر مي كنند . برخي از اين تركيبات تحت مطالعه هستند . علاوه براين تعدادي از داروهاي ضد سرطان مثل 5-flaurouracil و Cisplatin  سلولهاي سرطاني را نسبت به راديوتراپي حساستر ميكنند .

محافظت كننده هاي پرتويي كه Radioprotectors هم ناميده ميشوند داروهايي هستند كه سلولهاي سالم را از آسيب ايجاد شده توسط تشعشع محافظت ميكنند . اين مواد ترميم سلولهاي غير سرطاني آسيب ديده را تسهيل ميكنند . Amifostine تنها دارويي است كه توسط اداره دارو و غذاي ايالات متحده آمريكا (FDA ) بعنوان محافظت كننده پرتويي تأييد شده است . اين دارو به كاهش خشك شدگي دهان ناشي از دريافت تشعشع زياد در تومور غده پاروتيد ( بنا گوشي ) كمك ميكند . مطالعات ديگري براي تشخيص مؤثر بودن Amifostine در درمان سرطانهاي ديگر در حال انجام است .

راديوداروها (Radiopharmaceuticals ) چه داروهايي هستند و چگونه استفاده ميشوند ؟

اين داروها كه تحت عنوان راديونوكلئوتيد ها شناخته ميشوند داروهاي راديواكتيوي هستند كه براي درمان انواع سرطان شامل تومور تيروئيد ، تومور عود كرده قفسه سينه و تومور متاستاتيك استخوان استفاده ميشوند . بيشترين استفاده مربوط به Samarium153  و Strontium89 مي باشد . اين داروها بوسيله FDA براي كاهش درد متاستاتيك استخوان تأييد شده است .

هردو دارو از طريق تزريق داخل وريدي و معمولاً در بيماران سرپايي مورد استفاده قرار ميگيرند . بعضي مواقع اين داروها به همراه راديوتراپي خارجي استفاده ميشود . انواع ديگر راديونوكلئوتيدها P₃₂ ، Rhodium186 و گاليم نيترات ميباشد داروهاي ديگري نيز تحت مطالعه و بررسي هستند .

شيوه هاي جديد راديوتراپي چيست ؟

گرما درماني ( استفاده از حرارت ) همراه با راديوتراپي در حال مطالعه است محققان دريافته اند ، تركيب حرارت و پرتو ميتواند ميزان پاسخ دهي بعضي تومورها را افزايش دهد

محققين همچنين در حال مطالعه در مورد استفاده از آنتي باديهاي نشان دار براي انتقال تشعشع به طور مستقيم و صحيح به محل تومورند كه راديوايمونوتراپي ( Radio immunotherapy ) ناميده ميشود . آنتي باديها ، پروتئينهاي مخصوصي هستند كه بوسيله بدن در پاسخ به حضور آنتي ژنها ( مواديكه به عنوان عوامل خارجي توسط سيستم ايمني در نظر گرفته ميشوند ) ساخته ميشوند . اين آنتي باديها ميتواند در آزمايشگاه و در اتصال با مواد راديواكتيو (طي روندي كه نشان دار كردن ناميده ميشود ) ساخته شوند . اين مواد بداخل بدن تزريق و بدنبال سلولهاي سرطاني تخريب شده ميگردند . اين روش ميتواند ريسك آسيب پرتويي سلولهاي سالم را به حداقل برساند . موفقيت در اين تكنيك به تشخيص صحيح ماده راديواكتيو و مشخص كردن دوز مؤثر و ايمن مورد استفاده در اين شيوه بستگي دارد . استفاده از راديوايمونوتراپي در برخي از تومورها شامل لوسمي ، NHL ، Colorectal و تومورهاي كبد ، ريه‌ ، مغز ، پروستات ، تيروئيد ، پستان ، تخمدان و لوزالمعده تحت بررسي است .

 

 منبع-دانشجویان رادیوتراپی اهواز