سوال و جواب هایی در مورد تب کودکان

تب نشان دهنده شروع یک بیماری و از مهم ترین علائم بیماری های ویروسی و عفونی مانند سرما خوردگی می باشد. تب کردن در کودکان امری عادی است که اگر جلوی آن گرفته نشود خطرات مرگباری خواهد داشت. اما چگونه بفهمیم کودکمان تب دارد؟ بهترین راه برای فهمیدن تب داشتن کودک دست زند یا بوسیدن پیشانی او است.

بيشتر متخصصين اطفال بر اين باورند كه درجه حرارت طبيعي كودك سالم بين 36 تا 38 درجه سانتيگراد است. اگر درجه حرارت مقعدي كودك بالاي 38 درجه سانتيگراد باشد تب دارد. در صورتيكه كودك زير 3 ماه باشد بايد بلافاصله به پزشك مراجعه كرد.

چه زماني بايد به پزشك مراجعه كرد؟

شما بهتر از همه مي توانيد تشخيص دهيد كه كودكتان بدحال است يا نه. بنابراين در صورتيكه احساس نگراني مي كنيد، صرف نظر از اينكه درجه حرارت بدن كودك چقدر است، به پزشك مراجعه كنيد. بعلاوه، درجه حرارت مقعدي تنها شاخص نگران كننده بودن تب كودك نيست. سن و رفتار كودك نيز مهم است. تب در كودكان زير 3 ماه جدي تر است و تب بالايي كه مانع بازي كردن و غذا خوردن كودك نمي شود ممكن است چندان جدي نباشد. بخاطر داشته باشيد كه زماني كه كودك در حال فعاليت است بدنش گرمتر از زماني است كه تازه از خواب بيدار شده. نكته ديگري كه بايد بياد داشت اين است كه سيكل طبيعي ترموستات داخلي بدن انسان بگونه اي است كه درجه حرارت بدن انسان در ساعات غروب و سر شب بالا مي رود.

با توجه به آنچه گفته شد، در موراد زير بايد به پزشك مراجعه كرد:

• درجه حرارت مقعدي بالاي 38 درجه سانتيگراد در كودك كمتر از سه ماه
• درجه حرارت مقعدي بالاي 38.3 درجه سانتيگراد در كودك سه ماهه و بالاتر

وجود علائم زير همراه با تب نيز مي تواند نشانه جدي بودن مشكل باشد:

• كاهش اشتها، بي حالي، رنگ پريدگي يا بر افروختگي واضح، يا وجود تغييرات ديگر در رفتار يا ظاهر كودك
• وجود دانه هاي كوچك قرمز-ارغواني روي بدن كه با فشار دادن سفيد نمي شوند يا وجود لكه هاي ارغواني بزرگ؛ هر دو اين علائم مي توانند نشانه عفونت باكتريال جدي باشند.
• كودك نمي تواند غذا را ببلعد و آب دهانش مرتب مي ريزد؛ اين ممكن است علامتي از اپي گلوتيت (التهاب اپي گلوت – اپيگلوت قسمتي از حنجره است كه موقع بلع غذا مانع ورود غذا به مري و مجاري تنفسي مي شود) باشد. اپي گلوتيت سبب تورم قسمت عقبي گلو شده و مي تواند جان كودك را به خطر اندازد.
• حتي بعد از تميز كردن بيني، كودك نمي تواند خوب نفس بكشد كه ممكن است نشانه اي از ذات الريه يا آسم باشد.
• كودك به نظر هذيان آلود و گيج مي رسد و بسيار تحريك پذير و كج خلق است؛ اين علائم ممكن است علائم يك عفونت ويروسي يا باكتريال جدي باشند.

در صورتيكه بابت ظاهر يا رفتار كودك خود دچار نگراني هستيد، صرف نظر از اينكه درجه حرارتش بالا باشد يا نه، حتماً به پزشك مراجعه كنيد. همچنين به خاطر داشته باشيد كه تب تنها يكي از علائم بيماري است. توجه داشته باشيد كه علائمي نظير سرفه و گوش درد (در صورتيكه به آن مشكوكيد) يا استفراغ و اسهال را حتماً به پزشك اطلاع دهيد زيرا به وي در تشخيص كمك مي كند.

قبل از مراجعه به پزشك چه كارهايي مي توان انجام داد؟

اگر كودك شما زير 3 ماه است بهتر است كودك را نزد پزشك ببريد. همچنين بهتر است قبل از مراجعه به پزشك از داروي تب بر استفاده نكنيد زيرا ممكن است مانع تشخيص صحيح شود.

در صورتيكه كودك سه ماهه يا بزرگتر است و علامت مهم ديگري غير از تب ندارد مي توان به كودك استامينوفن كودكان داد. در صورتيكه كودك حداقل 6 ماهه باشد مي تواند براي پايين آوردن تب از ايبوپروفن كودكان هم استفاده كرد. در صورتيكه تب ظرف يك ساعت پايين نيايد از پزشك معالج در مورد استفاده از دارويي ديگر سؤال كنيد. در صورتيكه از استامينوفن استفاده كرده و نتيجه نگرفته باشيد پزشك ممكن است ايبوپروفن را توصيه كند.

صرف نظر از اينكه كودك شما در چه سني است، اگر علائمي دال بر بيماري يا عفونتي جدي دارد بايد او را نزد پزشك ببريد. در صورتيكه كودك بي حال نيست، مايعات مي خورد، و درجه حرارت بدنش با مصرف دوز مناسب استامينوفن يا ايبوپروفن زير 38.9 سانتيگراد باقي مي ماند، مي توان قبل از بردن او نزد پزشك 24 ساعت صبر كرد. از آنجا كه تب اغلب اولين علامت بيماري است در صورتيكه زود نزد پزشك برويد ممكن است تشخيص مشكل باشد.

دليل تب چيست؟

تب عموماً علامتي دال بر واكنش بدن كودك به عفونت است. سيستم دفاعي بدن كودك شامل گلبول هاي سفيد خون است كه به باكتري ها حمله كرده و آنها را از بين مي برند.

يكي ديگر از دلايل تب گرمازدگي است. گرما زدگي عارضه اي خطرناك است كه ممكن است بر اثر بازي كردن كودك در آفتاب يا ماندن در اتومبيلي كه شيشه هايش بالاست در يك روز گرم اتفاق افتد. اگر بدن كودك بر اثر ماندن زير آفتاب يا در فضاي سربسته و گرم تب دار باشد و درجه حرارتش با در آوردن لباس ها و ماندن در محيط خنك پايين نيايد بايد بلافاصله به پزشك مراجعه كرد.

اگر تب دفاعي در مقابل عفونت است چرا بايد آنرا پايين آورد؟

از آنجا كه تب قسمتي از واكنش دفاعي بدن به باكتري ها و ويروس هاست بعضي محققين معتقدند كه دفاع بدن در مقابل عفونت ها، وقتي درجه حرارت بدن بالا باشد مؤثرتر است. از سوي ديگر، اگر درجه حرارت بدن خيلي بالا باشد كودك بخوبي غذا نمي خورد، مايعات نمي نوشد و نمي خوابد و اين مسايل باعث مي شود ديرتر بهبود يابد. يك راه حل اين است كه با نظر پزشك به كودك استامينوفن يا ايبوپروفن كودكان بدهيم. (توجه داشته باشيد كه ايبوپروفن در كودكان زير 6 ماه توصيه نمي شود.) هر دو اين داروها به پايين آوردن تب كمك مي كنند بدون آنكه بر دفاع بدن در مقابل عفونت اختلالي ايجاد كنند. با پايين آمدن تب، حال كودك بهتر شده و مايعات بيشتري مي نوشد و همين مسئله بهبود را تسريع مي كند. توجه داشته باشيد كه قبل از دادن هر دارويي به كودك با پزشك مشورت كنيد.

راه هاي پايين آوردن تب

اگر كودك بر اثر تب بي حال نشده است لزومي به استفاده از دارو نيست. براي پايين آوردن تب مي توانيد مقدار زيادي شير سينه يا شير خشك به كودك بدهيد تا هم درجه حرارتش پايين آيد و هم از كم شدن آب بدن جلوگيري شود. همچنين زياد به كودك لباس نپوشانيد. بالا بودن درجه حرارت بدن كودك ممكن است ناشي از لباس بيش از حد، هواي گرم، و يا فعاليت زياد باشد. در اين مواقع بهتر است لباس كودك را كم كرده و تشويقش كنيد كه كمي استراحت كند و يا فعاليت كمتري در يك فضاي خنك داشته باشد.

اگر تب كودك را اذيت مي كند مي توانيد با آب ولرم پاشويه كنيد و يا در وان پر از آب ولرم قرار دهيد. پاشويه به شستن پاها و يا انداختن پارچه خيس روي پاها محدود نمي شود. براي پاشويه مي توانيد يك اسفنج را به آب ولرم آغشته كنيد و از بالا روي بدن كودك بكشيد.

هرگز با استفاده از الكل نوزاد را پاشويه نكنيد زيرا الكل از طريق پوست جذب شده و وارد خون مي شود. ورود الكل به خون مي تواند سبب بروز مشكلات تنفسي يا تشنج شود و يا كودك بر اثر افت قند خون خواب آلوده يا تحريك پذير گردد.

چه داروهاي تب بري براي كودك بي خطرند؟

با تأييد پزشك مي توانيد از استامينوفن و ايبوپروفن كودكان براي پايين آوردن تب استفاده كنيد. (استفاده از ايبوپروفن در كودكان زير 6 ماه توصيه نمي شود.) دوز صحيح دارو بستگي به وزن كودك دارد. سعي كنيد هميشه با استفاده از يك پيمانه يا قطره چكان دوز دقيق دارو را به كودك بدهيد. هيچگاه هيچ داروي تب بري را بيش از تعداد دفعات توصيه شده به كودك ندهيد. تعداد دفعات معمول تجويز استامينوفن هر 4 ساعت و ايبوپروفن هر 6 ساعت است.

هيچگاه به كودك خود آسپيرين ندهيد. آسپيرين ممكن است كودك را مستعد سندرم Reye كند. اين بيماري نادر است ولي مي تواند كشنده باشد.

توصيه آخر اينكه: بسياري از داروهاي ضد سرماخوردگي و سرفه، حاوي تركيبات تب بر نظير ايبوپروفن يا استامينوفن نيز هستند. قبل از استفاده از اين داروها روي بروشور و روي جعبه دارو را بدقت مطالعه كنيد و در صورتيكه داراي تركيبات تب بر است از دادن داروي تب بر ديگر به كودك خودداري كنيد.

چرا تب كودك با وجود دادن تب بر پايين نمي آيد؟

اگر تب 30 تا 45 دقيقه بعد از مصرف دارو ادامه يافت براي اطمينان از كافي بودن دارو، دوز دارو و پيمانه اي را كه با آن دارو را به كودك داده ايد كنترل كنيد. در صورتيكه ميزان داروي داده شده كافي باشد ممكن است بدن كودك به دارو جواب نداده است. اگر استامينوفن ظرف يك ساعت تب را پايين نياورد، براي استفاده از داروي ديگر با پزشك مشورت كنيد.

در صورت وقوع تشنج ناشي از تب چكار بايد كرد؟

بالا رفتن ناگهاني تب (مثلاً از 38.9 به 40.5 درجه سانتي گراد) ممكن است سبب تشنج شود. در بيشتر موارد، “تشنج ناشي از تب” بي خطر است ولي اين از اهميت موضوع كم نمي كند و بايد به آن توجه كافي كرد. در صورتيكه كودك به چنين تشنجي دچار شد (تنفس كودك سنگين مي شود، آب دهانش راه مي افتد، سياهي چشم هايش بالا مي رود، و يا دست و پايش بشدت تكان مي خورد)، بلافاصله او را به پشت يا به پهلو و دور از اجسام سخت و تيز بخوابانيد. سر كودك را به آرامي به يك طرف برگردانيد تا استفراغ يا بزاق براحتي از دهانش خارج شود. مطمئن شويد چيزي در دهانش نيست و تا زماني هم كه در حال تشنج است چيزي در دهانش نگذاريد. سعي كنيد مدت زمان طول كشيدن تشنج را بخاطر بسپاريد. اين نوع تشنج ها معمولاً بين ده ثانيه تا سه يا چهار دقيقه طول مي كشند.

وقتي تشنج تمام شد سعي كنيد درجه حرارت بدن كودك را پايين بياوريد تا مانع بروز تشنج هاي بعدي شويد. اگر كودك هوشيار است مي توانيد به او استامينوفن كودكان يا -در صورتيكه بزرگتر از 6 ماه است- ايبوپروفن كودكان بدهيد. لباس هاي كودك را در آوريد و او را با آب ولرم پاشويه كنيد. اگر كودك هوشيار است و ميتواند چيزي بخورد به او شير سينه يا شير خشك بدهيد.

حتي اگر تشنج خفيف باشد يا فقط چند ثانيه طول كشيده باشد با پزشك خود تماس بگيريد و در صورت لزوم كودك را نزد او ببريد. اگر در زمان تشنج رنگ كودك به آبي متمايل شد، بيشتر از چند دقيقه تكان هاي شديد داشت، بعد از تشنج در نفس كشيدن مشكل داشت، و يا يك ساعت بعد از تشنج هنوز هم بي حال و خواب آلوده بود به اورژانس مراجعه كنيد.

چرا تب كودك بعد از پايين آمدن دوباره بر مي گردد؟

تا زماني كه عفونت برطرف نشود كودك تب مي كند و اين مسئله ممكن است 2 تا 3 روز طول بكشد. بعضي عفونت ها نظير آنفولانزا، ممكن است 5 تا 7 روز طول بكشد. اگر كودك آنتي بيوتيك مي گيرد ممكن است 48 ساعت طول بكشد تا تب پايين بيايد. داروهاي تب بر درجه حرارت بدن را موقتاً پايين مي آوردن ولي تأثيري بر عفونت ندارند.

وجود تب بدون علامت ديگر

در صورتيكه كودك تب داشته باشد ولي علائم ديگري نظير آبريزش بيني، سرفه، استفراغ، يا اسهال نداشته باشد تشخيص مي تواند مشكل باشد. بعضي عفونت هاي ويروسي نظير Roseola (جوش هاي قرمز پوستي) سبب ايجاد سه روز تب بالا و متعاقب آن جوش هاي صورتي كم رنگ بر روي پوست تنه مي شوند. عفونت هاي جدي تر نظير مننژيت (التهاب پرده هاي نخاع)، عفونت هاي ادراري، يا باكتريمي (وجود باكتري در خون) نيز ممكن است سبب تب بالا بدون علائم ديگر شوند. در صورتيكه كودكتان تب بالا بدون علائم ديگر دارد به پزشك مراجعه كنيد.

 

این مطلب را هم بخوانید: درجه تب کودک چه زمانی اورژانسی می‌شود؟