همه چیز در مورد کولیک

كوليك دقيقا به چه معني است؟

شيرخوار دچار كوليك بيش از سه ساعت در روز و براي بيش از سه روز در هفته گريه يا نق نق مي كند. اين مساله با شيوع يكسان بين كودك اول و ساير كودكان و نيز بين دخترها و پسرها ديده مي شود.

مشكل است بگوييم كوليك براي كدام يك دردناكتر است، والدين يا كودك. يك شيرخوار مبتلا به كوليك بطور آشكار حالت پريشاني و ناراحتي دارد و نمي تواند آرام گيرد. والدين نيز ممكن است بعلت شنيدن صداي گريه هاي كودك براي ساعتها دچار پريشاني و آشفتگي شوند و اين امر ممكن است بقدري باشد كه نهايتا آنها را نيز وادار به گريه نمايد!

چطور مي توانم بگويم كودكم دچار كوليك است؟

در واقع همه شيرخواران گاهي گريه مي كنند، بطور متوسط هر كودك حدود دو ساعت و نيم در روز گريه مي كند. اما كودك مبتلا به كوليك، علاوه بر گريه هاي ممتد، كاملا نا آرام و ناراحت است. او ممكن است بطور متناوب پاهايش را جمع كرده و دراز كند و دفع گاز داشته باشد. كوليك اغلب بين ساعت 6 عصر و نيمه شب رخ مي دهد. گرچه ممكن است هر زماني ايجاد شود اما معمولا عصرها و شبها تشديد مي شود.

معمولا سن شروع كوليك در شيرخواران حدود دو تا چهار هفته است و پايان آن حدود سه ماهگي يا در كودكان كم شانس تر تا شش يا نه ماهگي مي باشد.

چرا برخي شيرخواران دچار كوليك مي شوند؟

بيش از 50 سال است كه دانشمندان سعي كرده اند به اين پرسش پاسخ دهند. بيشتر تقصيرها متوجه سيستم گوارش نابالغ شيرخواران است. در حقيقت كلمه كوليك از واژه يوناني “كوليكوس” (kolikos) گرفته شده است كه تقريبا به معني “روده” است. همچنين بعضي فرضيات علمي هم وجود اين ارتباط را تائيد مي كنند. براي مثال، دستگاه گوارش نوزادان داراي مقادير بسيار كم آنزيمها و شيره هاي گوارشي است كه مسئول هضم مواد غذايي هستند. يا بر اساس برخي مطالعات، سيستم عصبي در حال تكامل در كودكان به آساني دچار هيجان مي شود. بعضي از كارشناسان نيز اين نظريه را مطرح مي كنند كه در كودكي كه دچار خستگي يا تحريك بيش از حد مي شود، كوليك م يتواند راهكار او براي قطع محركهاي اطراف باشد تا وي بتواند بخوابد. شيرخواراني كه در معرض تماس با دود سيگار هستند احتمال بيشتري براي ابتلا به كوليك دارند.

آيا كوليك خطرناك است؟

واقعا نه! البته صرفنظر از فشار هيجاني و استرسي كه در خانه ايجاد مي شود. با وجود اين عاقلانه است به كمك پزشكتان يا كارشناس بهداشت در مركز بهداشتي درماني، مطمئن شويد كه علت گريه هاي طولاني كودكتان يك فتق يا ساير مشكلات طبي نباشد.

من شنيده ام كوليك بعلت غذاي مادر ايجاد مي شود. آيا اين امر صحت دارد؟

هم شيرخشك و هم شير مادر ممكن است با كوليكهاي شيرخوار ارتباط داشته باشند.

گاهي اوقات شيرخواراني كه شير مادر مصرف مي كنند، بعلت وجود يك ماده خاص در غذاي مادرشان مبتلا به كوليك مي شوند. برخي مادران دريافته اند كه اگر نوشيدن شيرگاو و ساير مواد لبني را متوقف كنند، اين وضعيت بهبود مي يابد. اگر از شير خودتان به كودك مي دهيد، سعي كنيد مواد لبني را براي چند روز قطع كنيد تا ببينيد آيا تفاوتي ايجاد مي شود يا نه. اگر كوليك كودكتان بهبود يافت كه مقصر را شناخته ايد. اگر نه، اميد را از دست ندهيد و حداقل ديگر نيازي به محروم كردن خود از شير و ساير لبنيات نداريد. برخي از مادران تجربه كرده اند كه حتي جايگزين كردن ماست به جاي شير در لبنيات روزانه، مي تواند تا حدي كوليك شيرخوارشان را كاهش دهد.

به نظر مي رسد برخي كودكاني كه شير مادر مي خورند در صورتيكه مادرشان در مصرف غذاهاي ، گندم، برخي ميوه هاي تابستاني و مواد نفاخ مانند حبوبات يا انواع كلم زياده روي كنند دچار ناراحتي مي شوند. البته براي امتحان اينكه اين غذاها باعث ناراحتي كودكتان مي شود، از خوردن كلم، گل كلم، حبوبات، سير، كافئين و ساير مواد تحريك كننده براي چند روز اجتناب كنيد. اگر كودكتان بهتر شد هر دفعه يك غذا را وارد رژيم غذايي خود كنيد و بين ورود غذاها چند روز فاصله بگذاريد. تشخيص اينكه كدام ماده غذايي سبب مشكلات كودكتان مي شود نبايد خيلي سخت باشد: اگر گريه وي پس از ورود يك غذا مجددا شروع شود، خواهيد دانست كه اين غذا مسؤول ناراحتي كودك است. شما بايد تا زماني كه حساسيت كودكتان از بين برود از آن ماده پرهيز كنيد، و اين اتفاق اغلب حوالي 3 ماهگي رخ مي دهد. گرچه اين كار ممكن است كمي سخت باشد اما در عوض يك كودك خوشحال خواهيد داشت. بعلاوه ممكن است انجام همه اين آزمايشات چند ماه طول بكشد و تكامل دستگاه گوارش شيرخوار در اين مدت باعث بهبود وضعيت وي خواهد شد؛ با اين حال درگير بودن با مساله به شما احساس بهتري مي دهد از اينكه كاري براي كودكتان انجام داده ايد. شما هر آنچه مي توانستيد، كرديد!

اگر كودكتان از شيشه استفاده مي كند، براي پي بردن به اين نكته كه آيا شير خشك سبب تحريك كودك مي شود، ممكن است لازم باشد شيرخشك را عوض كنيد. نكته آخر اينكه هر زمان كه از شير خود يا شير خشك به كودك مي خورانيد، مطمئن شويد كه حين شيردهي و در پايان آن آروغ كودك را گرفته ايد. اين امر كمك مي كند فشارتجمعي ناشي از بلع هوا كاهش يابد.

چه كارهاي ديگري ممكن است به بهتر شدن اوضاع كمك كند؟

علاوه بر تغييراتي كه در تغديه خودتان و كودك ايجاد مي كنيد، روشهاي ديگري نيز وجود دارد تا شما بتوانيد به كاهش درد ناشي از كوليك كودكتان كمك كنيد. اول از همه، اگر شما نيز گريه مفصلي كرده ايد، خودتان را ببخشيد! گوش دادن به گريه شيرخوار براي چند ساعت متوالي اكثر والدين را از پاي در مي آورد. سپس يك نفس عميق بكشيد و آرامش خود را بدست آوريد. اگر شما هم مضطرب و كلافه باشيد، كودك اين حالت را از شما دريافت مي كند و هرگز نخواهيد توانست كه وي را آرام كنيد.

حالا مي توانيد از فهرست زير استفاده كنيد. به ياد داشته باشيد كه هر كدام از اينها ممكن است براي همه موثر نباشد، بنابراين آمادگي داشته باشيد كه بعدي را انجام دهيد. ممكن است شما روش جديدي غير از آنچه در اينجا آورده ايم را تجربه كنيد، در اينصورت مي توانيد آنرا به سايرين معرفي كنيد.

به كودك خود پستانك بدهيد. البته شايد اين يك حقه باشد، اما گاهي اوقات مكيدن مي تواند به كودك آرامش دهد. تاب دادن كودك در گهواره نيز مي تواند كمك كننده باشد.

كودك خود را از روي شكم، روش زانوهايتان يا داخل وان آب گرم قرار دهيد. در اين حالت با نوازش يا ماليدن پشت كودك مي توانيد به كاهش فشار شكم وي كمك كنيد.

كودك را در آغوش بگيريد و با او صحبت كنيد، قدم بزنيد، تاب دهيد يا با سرعت راه برويد. مسلما بغل كردن شيرخواري كه بطور مداوم گريه مي كند كار آساني نيست، اما با اين كار هم گرما و حضورتان موجب آرامش در كودك مي شود و هم ضربات ملايم ناشي از قدمهاي سريع شما ممكن است به حركت گاز در روده هاي كودك كمك كند. با همين ايده بعضي نيز گذاشتن كودك در گهواره و تكان دادن را پيشنهاد مي كنند و در صورت امكان گردش دادن كودك در اتومبيل.

سعي كنيد فضا را تغيير دهيد. مي توانيد كودك را در كالسكه يا داخل “آغوش” به گردش بيرون از خانه يا پارك ببريد. هواي تازه و حركات ريتميك ممكن است او را به خواب برد.

به حمام برويد. مي توانيد كودك را در وان مخصوصش بگذاريد يا به همراه او خودتان هم در وان بزرگ برويد. گرماي حمام و صداي آب اثر خوبي روي كودك ناآرام خواهد داشت.

كودك را ماساژ دهيد. مي توانيد در دماي مناسب لباسهاي كودك را درآوريد، روي يك حوله تمام بدن يا فقط شكم وي را با استفاده از يك روغن طبيعي يا روغن بچه ماساژ دهيد. براي ماساژ شكم، مي توانيد كمي روغن زيتون روي شكم شيرخوار بريزيد و با انگشت شست از اطراف ناف شروع كنيد. فرض كنيد كه مي خواهيد دوايري را با انگشت رسم كنيد و به تدريج كه از ناف دور مي شويد دواير بزرگتري را بكشيد. دقت كنيد كه خيلي به شكم كودك فشار نياوريد. اين كار را مي توانيد با خواندن يك لالايي يا شعر و يا گوش دادن به موسيقي آرام نيز انجام دهيد.

در صورتي كه شما هميشه در حال غذا دادن، تعويض پوشك، خواباندن و سرگرم كردن كودك خود هستيد، گاهي نيز مي توانيد استراحت كوتاهي به خود بدهيد. اگر اين امكان را داريد او را براي چند ساعت به همسر يا يكي از بستگان بسپاريد تا كمي استراحت كنيد.

آيا دارويي براي كاهش كوليك وجود دارد؟

بله، داروهاي ضد نفخ مخصوص كودكان وجود دارد. برخي داروهاي بزرگسالان هم در مواردي با مقدار بسيار كم براي شيرخواران تجويز مي شوند، اما دقت كنيد كه انتخاب و روش استفاده از دارو را به پزشك كودكتان واگذار كنيد؛ هر دارويي را تنها با دستور پزشك و فقط از داروخانه تهيه كنيد. مواد گياهي و عصاره و عرقيات را نيز خودتان بخوريد.

آيا گريه ها به كودكم آسيب مي رساند؟

در واقع براي والدين ممكن است بسيار دردناك باشد كه بايد گريه هاي متناوب، دلگير كننده و آزار دهنده كودك را تحمل كنند. كودكان مبتلا به كوليك كاملا خوب هستند. پزشك معروف كودكان دكتر اسپاك اينگونه مي نويسد: “بدون توجه به ساعتها گريه كردن، اين كودكان بزرگ مي شوند و وزن مي گيرند، نه فقط در حد طبيعي كه بهتر از حد طبيعي رشد مي كنند.” و نكته آخر اينكه در يك مطالعه مشخص شده كه كودكان مبتلا به كوليك در آينده مسائل زندگي را حتي بهتر حل مي كنند!