زیکا ویروسی است که، از طریق پشه به انسان منتقل می شود و در حال حاضر در بخش وسیعی از آمریکای لاتین و کشورهای حوزه کارائیب شیوع یافته و به سرعت در حال گسترش است. سازمان جهانی بهداشت در فوریه ۲۰۱۶ به خاطر ویروس زیکا وضعیت اضطراری بهداشت عمومی در عرصه بین المللی اعلام کرد و طبق پیش بینی این سازمان، امسال بین سه تا چهار میلیون نفر در آمریکا به این ویروس مبتلا خواهند شد.
علائم و نشانه های ابتلا به ویروس زیکا
تنها یک پنجم افراد آلوده به زیکا، علائم آلوده شدن به این ویروس را نشان می‌دهند. به همین دلیل، بسیاری از موارد ابتلا به این ویروس تشخیص داده نمی‌شوند و در نتیجه به راحتی نمی توان ابعاد واقعی آلودگی به این ویروس را مشخص کرد. علائم ویروس زیکا بسیار مبهم بوده و می تواند به مدت یک هفته به طول بینجامد. عموما تشخیص ابتلا به این ویروس با انجام آزمایش خون صورت می گیرد. علائم معمول آن عبارتند از: تب، ضایعه های پوستی، درد مفصل، کونژنکتیویت ( قرمزی چشم )، درد عضلانی، سردرد، درد در پشت کره ی چشم و استفراغ.
اگرچه علائم و نشانه های بیماری ناشی از این ویروس در طول یک هفته از بین می رود، ولی اخیرا نگرانی هایی در مورد پتانسیل این ویروس در ایجاد نقص های جنینی حین بارداری، مانند میکروسفالی، به وجود آمده است. به عقیده محققان برزیلی و پژوهشگران «سازمان بهداشت قاره آمریکا»، که شاخه ای از «سازمان جهانی بهداشت» است، شواهد فزاینده حاکی از ارتباط ویروس زیکا با بروز بیماری «میکروسفالی» است. میکروسفالی یا «کوچک سری» اختلالی در دستگاه عصبی است که در نتیجه تولد نوزادان با جمجمه و مغز کوچکتر از حد معمول ایجاد می شود.
پژوهش های انجام شده نشان می دهد، عفونت با ویروس مذکور تنها در صورتی با اختلالات این چنینی جنین همراه می باشد که مادر باردار در سه ماهه ی اول یا دوم بارداری به این ویروس آلوده شده باشد و تا کنون هیچ شواهدی مبنی بر انتقال این ویروس از طریق شیر مادر به نوزاد گزارش نشده است.
میکروسفالی چیست؟
میکروسفالی یک بیماری عصبی می باشد که در آن دور سر نوزاد به طور قابل توجهی کوچکتر از اندازه متوسط تعیین شده برای نوزادان هم سن و سال او است. میکروسفالی می تواند منجر به تاخیر در روند پیشرفت حرکتی و گفتاری کودک شود.
مشکلات ناشی از میکروسفالی عبارتند از:
کوتاهی قد و قامت و ریز نقشی، ناهمگونی چهره، عقب ماندگی ذهنی، بیش فعالی و تشنج. با اینکه درمان قطعی و شناخته شده ای برای این اختلال وجود ندارد، اما درمان های حمایتی و توان بخشی می تواند به تکامل نوزاد کمک کند. از آنجا که در حال حاضر هیچ واکسنی برای محافظت در برابر این بیماری وجود ندارد، اجتناب کردن از نیش پشه برای پیشگیری از انتقال ویروس زیکا حیاتی است.
پیشگیری و درمان زیکا
در حال حاضر هیچ واکسن یا درمانی برای ویروس زیکا در دست نیست. تنها روش برای پیشگیری از عفونت پرهیز از گزیده شدن به‌وسیله پشه‌ها است. پیشگیری عبارت است از، کاهش پشه گزیدگی در نواحی که این بیماری شایع است که عبارتند از استفاده از مواد دفع حشرات، پوشاندن بدن با لباس، پشه بند، از بین بردن آب های راکد زیرا این آب ها مکان تولید مثل پشه ها هستند. برای پیشگیری از این بیماری هیچ واکسن موثری وجود ندارد. مقامات بهداشت برزیل در سال 2015 پیشنهاد کردند که، زوجین بهتر است به دلیل شیوع بالای این بیماری، بارداری را به تعویق بیاندازند و توصیه میشود زنان باردار به نواحی که این بیماری شیوع دارد سفر نکنند. در حالی که هیچ درمان خاصی برای آن وجود ندارد، اما استامینوفن (پاراستامول) ممکن است به بهبود علائم کمک کند. در این بیماری بستری شدن در بیمارستان به ندرت نیاز است.
راه‌های انتقال ویروس زیکا
ویروس زیکا توسط پشه‌ای موسوم به «آیدس آیگیپتی» (حشره مصری) منتقل میشود که ناقل بیماریهای دیگری از جمله تب زرد و تب دنگی نیز هست. اما در موارد نادری انتقال آن از طریق رابطه جنسی هم گزارش شده است.
کشورهای آلوده به ویروس زیکا
آمریکای جنوبی و مرکزی : بولیوی، برزیل، کلمبیا، اکوادور، السالوادور، گویان فرانسه، گواتمالا، گویان، هندوراس، مکزیک، پاناما، پاراگوئه، سورینام، ونزوئلا
کارائیب: باربادوس، گوادلوپ، هائیتی، مارتینیک، پورتوریکو، سنت مارتین
اقیانوسیه: ساموآ
برزیل بالاترین آمار ابتلا به این ویروس را دارد، و کلمبیا از این نظر در مقام دوم قرار می گیرد. اکوادور، السالوادور، گواتمالا، هائیتی، هندوراس، مکزیک، پاناما، پاراگوئه، پورتوریکو، سورینام و ونزوئلا نیز از کشورهای دیگری هستند که موارد بسیاری از ابتلا به زیکا در آنجا گزارش شده است. بنا به برآورد «سازمان جهانی بهداشت»، ویروس زیکا احتمالاً در تمام کشورهای قاره آمریکا، به جز کشورهای کانادا و شیلی، شیوع خواهد یافت.
بنا به آمار اعلام شده از سوی «سازمان بهداشت قاره آمریکا»، تاکنون ۲۳ کشور و منطقه واقع در این قاره موارد آلودگی به ویروس زیکا را گزارش کرده اند. این تعداد بیش از دو برابر تعداد قبلی تا یک ماه پیش است. تاکنون گزارشی در مورد ابتلا به این ویروس در ایالات متحد آمریکا منتشر نشده، هرچند زنی که در برزیل به این ویروس آلوده شده بود، در هاوایی نوزادی با آسیب مغزی به دنیا آورده است.
تاریخچه زیکا
ویروس زیکا اولین بار در سال ۱۹۴۷ در اوگاندا در قاره آفریقا شناسایی شد، و تا سال ۲۰۱۴ نشانه ای حاکی از وجود آن در قاره آمریکا وجود نداشت. ویروس زیکا برای اولین بار در سال ۱۹۴۷ در بدن یک میمون در حوالی جنگل زیکا (Zika) در نزدیکی دریاچه ویکتوریا در اوگاندا شناسایی شد. این ویروس به مانند تب دنگی، ویروس نیل غربی و تب زرد یک بیماری گرمسیری منتقل‌شونده به‌وسیله پشه ایجاد می‌کنند. تغذیه پشه‌ها از خون بیماران، ویروس را به آنان منتقل می‌کند. ویروس در پشه‌ها بیماری ایجاد نمی‌کند. گزش افراد سالم به‌وسیله پشه ناقل، ویروس بیماری را به آنان منتقل می‌کند. ویروس ایجاد کننده این بیماری اولین بار در سال ۱۹۷۴ جداسازی شد. اولین شیوع ثبت شده در بین مردم در سال ۲۰۰۷ در ایالات فدرال میکرونزی رخ داده است. تا ژانویه ۲۰۱۶، این بیماری در بیست منطقه از قاره آمریکا رخ داده است. همچنین میدانیم که این بیماری در آفریقا، آسیا و اقیانوسیه نیز دیده می شود. به دلیل شیوع آن که در سال ۲۰۱۵ در برزیل آغاز شد، سازمان جهانی بهداشت در فوریه ۲۰۱۶ آن را یک وضعیت اضطراری بهداشت عمومی در عرصه بین المللی اعلام کرد. برزیل با سه هزار و ۷۰۰ مورد کوچکی مغز (میکروسفالی) بدترین شرایط را بین کشورهایی دارد که ویروس زیکا در آنها شیوع پیدا کرده است.
هشدارها در مورد زیکا
به گفته «سازمان بهداشت قاره آمریکا»، هیج آمار دقیق و قابل اتکایی در مورد تعداد افراد آلوده به این ویروس در قاره آمریکا وجود ندارد. با این حال، این سازمان با توجه به گزارشهای دریافتی از کشورهای منطقه، پیش بینی می کند که دست کم ۶۰ هزار نفر به این ویروس آلوده شده باشند، هرچند که رقم واقعی ممکن است بسیار بالاتر از این باشد.
«سازمان جهانی بهداشت» می گوید، زنانی که برنامه ای برای سفر به مناطق آلوده به ویروس زیکا دارند، باید پیش و پس از سفر خود به پزشکان متخصص مراجعه کنند. به گفته پژوهشگران این سازمان، زیکا می تواند از طریق خون منتقل شود، و در منی انسان نیز یافت شده است، اما تأیید امکان انتقال آن از طریق آمیزش جنسی به شواهد محکمتری نیاز دارد.
چند هفته پیش، «مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریها» در آمریکا به زنان باردار توصیه کرده بود که از سفر به ۱۴ کشور و منطقه آلوده به زیکا در آمریکای لاتین و حوزه کارائیب خودداری کنند. وزیر بهداشت کلمبیا به زنان این کشور توصیه کرده است که برای پیشگیری از خطرات ابتلا به ویروس زیکا، برنامه خود برای بارداری را دست کم شش تا هشت ماه به تعویق بیاندازند. در جامائیکا گزارشی در مورد آلودگی به این ویروس دریافت نشده است، با این حال وزیر بهداشت این کشور نیز به زنان توصیه کرده است که بارداری خود را شش ماه تا یک سال به تعویق بیاندازند. السالوادور به زنان توصیه کرده است که تا سال ۲۰۱۸ باردار نشوند.
زیکا در ایران
در ایران از سال ۱۳۹۰ خورشیدی نظام مراقبت فعالی برای کنترل حشره‌ی ناقل این بیماری توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی راه‌اندازی شده‌است و رد پای پشه‌ی زیکا به صورت کاملا جدی رصد میشود. در طول این مدت، تنها یک مورد سال ۱۳۹۳ در مناطق بسیار کوچکی در ایران، این حشره شناسایی شده که بلافاصله اقدامات سرکوب گرایانه برای کنترل این عامل توسط مسئولان وزارت بهداشت صورت گرفته و مورد دیگری در باره این بیماری و پشه ناقل آن گزارش نشده است.
منبع : seemorgh.com