داروهای ساده را دست کم نگیرید

بازار دارو و عرضه محصولات بهداشتی و آرایشی در ایران داغ است و تقریبا هیچ کشوری به اندازه ایران مصرف‌کننده محصولات شیمیایی نیست. درباره مواد آرایشی که به‌طور قطع و درباره محصولات بهداشتی هم با اندکی شک دانشمندان معتقدند این محصولات در مجموع برای بشر سودمند نبوده‌اند. درمان با تغییر ظاهر نباید یکی انگاشته شود و مشکل بسیاری از ایرانیان و مراجعه‌کنندگان به متخصصان پوست و پزشکان زیبایی در ایران که تعدادشان هم کم نیست، فقط تغییر ظاهر است. قربانی شدن و از دست دادن سلامتی بهای کمی نیست که این افراد که در گذشته سالم بودند برای تغییرظاهر خود می‌پردازند.

با رئیس انجمن متخصصان داخلی ایران درباره دارو و محصولات بهداشتی غیرمجاز و بلایی که بر سر بدن و اعضایی آن مانند کبد، کلیه، معده، روده و سایر اعضای داخلی در اثر مصرف این داروها می‌آید به گفت‌وگو نشسته‌ایم. ایرج خسرو نیا می‌گوید نباید تاثیر داروهای ساده خفیف انگاشته شود.

داروهای غیراستاندارد و مصرف آن توسط مردم چقدر در میان حوادث پزشکی پررنگ است؟

اگر داروها و هر وسیله و محصول آرایشی و بهداشتی که توسط افراد در کشور خریداری می‌شود از مبادی غیررسمی یا محصولاتی باشد که بدون مهر و تایید وزارت بهداشت است این عمل فرد کاری نابخردانه است که در درجه اول برای خود او عواقب بدی را به همراه دارد. این فرد تحت هیچ شرایطی بعد از دیدن کوچک‌ترین تا حادترین عارضه نمی‌تواند به مرجع رسمی مراجعه کند و برای مشکلی که برایش پیش آمده از فرد یا سازمانی نزد وزارت بهداشت شکایت کند. افراد زیادی روزانه انواع داروها و به ویژه محصولات بهداشتی را خریداری می‌کنند بی‌آنکه به نشان استاندارد و تایید وزارت بهداشت پشت جلد این محصولات توجه کنند. بسیاری از اقلام آرایشی و بهداشتی بازار فاقد تایید وزارت بهداشت است و طبیعی است که نتیجه چنین فرایندی عارضه و هزاران مشکال ریز و درشت داخلی و ظاهری باشد. دارو و نحوه عرضه آن در کشور فرایند منظمی ندارد. درباره داروهایی که توسط ماهواره و سایر شبکه‌های غیرمجاز داخلی تبلیغ شده و به در منزل افراد برده می‌شود این مشکل و ضعف اصلی وجود دارد که اگر فرد دچار عارضه شود به هیچ جایی نمی‌تواند برای شکایت و طرح مشکل خود مراجعه کند. درباره محصولات ماهواره‌ای، نه آدرس کارخانه، نه پخش‌کننده محصول و نه حتی تایید نهادهای داخلی وجود ندارد و بیشتر این محصولات هم در رابطه با پوست است. از عوارض مصرف این محصولات می‌توان به انواع حساسیت‌های پوستی خفیف تا شدید اشاره کرد.

عوارض داخلی مصرف داروها برای اعضای داخلی بدن مانند کبد وکلیه چیست؟

محصولات بهداشتی و داروها هر دو در دسته اقلامی هستند که حساسیت داخلی و خارجی تولید می‌کنند. وقتی مصرف مداوم یک محصول روی بدن برای مدت طولانی عوارض پوستی به همراه دارد طبیعی است که مصرف آن دارو عوارض داخلی هم به همراه داشته باشد. درباره اعضای داخلی بدن انواع و اقسام آسیب دیدگی اعضای داخلی بدن مانند کبد و معده و سیستم گوارشی را شاهد هستیم که انواع و اقسام عارضه‌های پوستی هم درباره مصرف‌کنندگان محصولات آرایشی و بهداشتی بدون تایید وجود دارد که زخم شدن و ایجاد حساسیت تا سرطان و آسیب‌های جدی پوستی را در بر می‌گیرد.

چه نهادی مسئول نظارت بر روند تکثیر و توزیع دارو در کشور است و فعالیت این نهاد را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

وزارت بهداشت و درمان تا جایی که امکان دارد باید با نظارت بر سازمان‌هایی نظیر سازمان غذا و دارو بر این محصولات تمرکز و نظارت کند، اما معضل اصلی ما درباره عرضه دارو و محصولات بهداشتی در کشور این است که بازار قاچاق و داروهایی که از کشورهای دیگر و از طریق مرزها وارد کشور می‌شوند و در مکان‌هایی غیرقانونی که داروخانه نیستند نظیر ناصرخسرو به فروش می‌رسند چهره بازار دارویی کشور را مخدوش کرده‌اند. در کنار این افرادی هم با خریدن ماهواره‌ای اجناس بهداشتی و دارو این ریسک بزرگ را می‌کنند که جانشان را دستمایه آزمون و خطاها کنند. اگر عرضه‌کنندگان غیرمجاز دارو شناسایی شوند تحت عنوان جنس قاچاق به دادگستری تحویل داده می‌شوند. وزارت بهداشت تا جای ممکن بر این محصولات غیرمجاز نظارت می‌کند، اما تعداد این مراکز غیرمجاز آن‌قدر زیاد است که دستگیری همه مجرمان و تعطیلی همه مراکز ممکن نیست. تخلفاتی که به حوزه پزشکان مربوط می‌شود دو بخش است در حالی که خود پزشک می‌تواند از عنوان خود سوءاستفاده کند و در تخصص‌هایی که به آنها واقف نیست وارد شود، افراد زیادی هم که هیچ مدرک و تحصیلاتی ندارند توانسته‌اند افراد زیادی را فریب دهند. اگر این افراد پزشک باشند توبیخ شده و محرومیت از طبابت در انتظار آنهاست در صورتی که اگر غیرپزشک باشند توسط دادسرای جرایم غیرپزشکی محکوم می‌شوند که در قانون برای هر دوی این افراد مجازات‌های مختلفی وجود دارد، بااین وجود اینکه مردم بدون اینکه به محل کار یک پزشک که باید حتما دارای تابلو وشماره نظام پزشکی باشد مراجعه کرده و بدون اینکه اصلا بدانند فردی پزشک است یا خیر به او اعتماد می‌کنند این نشان‌دهنده ساده‌انگاری و ضعف اطلاع‌رسانی است. باید مضرات این رفتارها یعنی مصرف محصولات بدون تایید وزارت بهداشت و مراجعه به افرادی که از تخصص آنها مطلع و مطمئن نیستیم به افراد آموزش داده شود و برای این مساله باید روی همه آحاد مردم کار شود. بسیاری از قربانیان داروها کودکان هستند در حالی که مصرف بدون برنامه دارو در سالمندان هم عوارضی را به همراه داشته است. در این زمینه توضیح دهید. افراد مسن و نوزادان و کودکان، قربانیان اصلی مصرف بدون نسخه دارو هستند زیرا درباره این افراد در این سنین باید حتما متخصص مربوطه دارو را تجویز کرده باشد. بدن این افراد ضعیف است و هر دارویی را نمی‌تواند مصرف کند. بعضی از داروهای بازار آزاد برای کودکان و سالمندان سم است و کلیه و کبد این افراد ممکن است قادر به تجزیه و هضم این مواد نباشد. بنابراین باید داروها حتماتوسط متخصص تجویز بشود و حتما از داروخانه‌های مجاز خریداری شود تا اگر مشکلی ایجاد شد با این مساله برخورد شود.

شایع‌ترین داروهایی که ایرانیان مصرف می‌کنند و عوارضی که این داروها دارند چیست؟

مسکن‌هایی نظیر استامینوفن، کورتن‌ها و داروهایی از این دست به‌شدت توسط بیماران خود درمانی می‌شود و برخی از داروخانه‌ها بدون نسخه این دارو را به بیمار ارائه می‌دهند. اینکه به اندازه مصرف یک کشور کوچک اروپایی می‌توان دارو از داخل خانه‌های ما ایرانیان جمع‌آوری کرد نشان‌دهنده این است که بسیاری از داروهایی که ما خریداری می‌کنیم بدون نسخه پزشک است. داروها و آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توانند عوارض جدی نظیر خونریزی کبد و هپاتیت را ایجاد کنند. نارسایی کلیه هم از عوارض دیگر مصرف داروهایی است که برای ما در ظاهر ساده بوده و مثل نقل و نبات آن را مصرف می‌کنیم. حساسیت زیاد و خونریزی دستگاه گوارش باعث مرگ سالانه تعداد زیادی از افراد می‌شود؛ ایرانیانی که داروها را درست و با نسخه پزشک مصرف نمی‌کنند. این داروها شامل همه داروها حتی آنتی‌بیوتیک‌های ساده هم می‌شود. محصولات بهداشتی و مصرف بالای ایران در این محصولات و اینکه پزشکان و متخصصان شاید بعضی مواقع محصولاتی را تجویز کنند که بعدها اعلام شده کارخانه آن تعطیل شده چه تبعاتی دارد. پزشکان باید به‌شدت درباره اعتبار و کارخانه دارویی بهداشتی که محصول آن را تجویز می‌کنند تحقیق کنند. داروخانه‌ها به‌طور کلی محصولات غیرمجاز عرضه نمی‌کنند اما اگر این محصولات در صورت استثنا هم توسط داروخانه‌ای به فروش رفت وظیفه پزشک متخصص است که از امنیت و سلامت دارو و محصول بهداشتی که آن را تجویز می‌کند کاملا مطلع باشد. فقط باید داروهایی که از طریق دولت وارد می‌شود تجویز شود.