انحراف مسئله ای است که همه ی پدر و مادر ها از آن حراس دارند که مبدا تغذیه کودکشان دچار مشکلی باشد و کودکشان به انحراف رشد دچار شود. اما جای نگرانی نیست ، دستوراتی وجود دارد که اگر خانواده ها طبق آن پیش بروند ، هیچگاه کودکشان دچار انحراف رشد نخواهد شد.
چه كنيم تا كودكانمان دچار انحراف رشد نشوند
كودكان صفر تا شش ماهه
تغذيه در تمام عمر به ويژه در ماهها و سالهاي اول زندگي بسيار مهم است. براي شيرخواران تغذيه جزء مهمي از مراقبت همه جانبه است و تغذيه خوب و مناسب با سن كودك موجب رشد و نمو مطلوب او مي شود. به منظور تامين تغذيه مناسب كودك، مادران عزيز بايد به مطالب زير كه تحت عنوان اقدامات لازم و رفتارهاي تغذيه اي مناسب است توجه داشته باشند.
1- اقدامات لازم :
اگر نوزادان به محض تولد بر روي شكم مادر قرار گيرند و پس از خشك كردن آنها، برروي پستان مادر گذاشته شوند و مادر و نوزاد را با پتويي گرم و تميز بپوشانند اين كار باعث مي شود كه هم درجه حرارت بدن نوزاد ثابت بماند و دچار هيپوترمي (كاهش درجه حرارت بدن) نشود و هم علاوه بر بهره مندي از آغوش گرم مادر و شير مادر، پايه هاي يك ارتباط عاطفي درازمدت گذاشته شود. بسياري از تحقيقات نشان داده است كه اين تماس پوستي و تغذيه به موقع، بر رشد و تكامل شيرخوار اثر بسيار مطلوبي خواهد داشت.
بايد تغذيه با شير مادر ظرف نيم ساعت پس از تولد آغاز وبه طور مكرر و به دلخواه نوزاد ادامه يابد تا هم نوزاد از مزاياي آغوز بهره مند گردد و هم ترشح شير مادر زودتر برقرار شده و حجم آن بيشتر شود. بايد دانست كه ساعتها و روزهاي اول تولد بسيار طلايي و حياتي است و نبايد اين ساعات گرانبها را كه مي توانند در رشد و سلامت نوزاد بسيار موثر باشند از دست داد.
براي اينكه كودك شير كافي دريافت كند روش ( نحوه) شيردادن هم بايد صحيح باشد تا به اين تربيب هم دريافت شير كافي باشد و هم از جمع شدن گاز در معده شيرخوار و احتمال استفراغ كردن و بي قراري او هم جلوگيري شود. ( در مورد روش درست شير دادن به صفحه 55 كتاب دانستنيهاي تغذيه شيرخواران مراجعه شود.)
نياز شيرخوار را به ويتامينهاي A , D ( روزانه 1500 واحد ويتامين A و 400 واحد ويتامين D) با دادن 15 قطره از قطره مخلوط ويتامينهاي A و D و اگر اين قطره در دسترس نبود به همين ميزان از قطره مولتي ويتامين، تامين نمايند.
به جز شير مادر و قطره A,D تا پايان 6 ماهگي هيچ چيز ديگر ( شير خشك، شير گاو، آب قند ، آب ميوه و…) و حتي آب هم به كودك ندهند چون همه نيازهاي غذايي و از جمله آب تا سن 6 ماهگي از طريق تغذيه با شير مادر تامين مي شود. همانطور كه قبلاً‌گفته شد شير مادر و آغوش گرم و پرمهر او ، محيط صميمي خانواده، قطره A, D برخورداري از نور مستقيم خورشيد، واكسيناسيون به موقع و رعايت بهداشت ونظافت كودك تامين كننده بخش عمده اي از نيازهاي غذايي، جسمي و عاطفي – رواني در 6 ماه اول عمر مي باشد.
تا پايان 6 ماهگي تغذيه كودك فقط با شير مادر باشد زيرا تا اين زمان مقدار شير مادر كاملاً تكافوي رشد كودك را نموده و مناسب ترين غذا براي وي به حساب مي آيد ، ضمناً دستگاه گوارش شيرخوار هنوز بطور كامل ، تكامل نيافته است و اضافه كردن هر نوع ماده غذايي ديگري جز شير مادر ممكن است باعث عدم تحمل ، آلرژي و يا اسهال او شده و ترشح شير مادر نيز كم شود.
2- رفتارهاي تغذيه اي مناسب:
از تولد تا 3 ماهگي
شير دادن بايد بر اساس ميل و تقاضاي شيرخوار باشد بنابراين به محض بيدار شدن شيرخوار و يا با مشاهده تمايل او به مكيدن قبل از اينكه زياد گريه كند او را شير بدهيد. هنگام شيردادن او را به خوبي و راحتي در آغوش بگيريد ولي محكم فشار ندهيد. با تماس نوك پستان به گونه و لبهاي شيرخوار رفلكس جستجو او را براي بازنمودن دهانش تحريك كنيد.
هنگام شير دادن، به او لبخند بزنيد و با ملايمت و مهرباني صحبت كنيد اما نه به گونه اي كه از شيرخوردن باز بماند .
مدت شيرخوردن و فاصله بين دفعات تغذيه را به اختيار شيرخوار بگذاريد زيرا در اين سن شيرخوار مقدار شير دريافتي را برحسب نيازهاي خود تنظيم مي كند.
به شيرخوار فرصت كافي براي توقف در مكيدن،نفس تازه كردن، برقراري ارتباط با خودتان و اطرافيان بدهيد تا پس از اين فرصت ، مجدداً به شيرخوردن ادامه دهد.
شيرخوردن را وقتي تمام شده تلقي كنيد كه او سير شده و خود پستان را رها كند .
اگر بعد از شيرخوردن آروغ نزد و به خواب رفت نگران نباشيد، بسياري از شيرخواران كه از شير مادر تغذيه مي كنند اگر روش شيرخوردنشان درست باشد هوايي نمي بلعند كه نياز به باد گلو زدن داشته باشند و بعضي ديگر هم اگر احياناً هوا بلعيده باشند و به خواب بروند خودشان بيدار مي شوند. بنابراين براي گرفتن باد گلو ، شيرخوار را از خواب بيدار نكنيد.
از سه تا شش ماهگي
شيرخوار رابطه نزديك و صميمانه تري با مادر و مراقب خود برقرار مي كند كه به قولي آنرا عاشق شدن مي گويند. در اين زمان، شيرخوار با اطرافيان و محيط زندگي خود نيز فعالانه برخورد مي كند و از مصاحبت با مادر در حين شيرخوردن از پستان او لذت مي برد . به مادر لبخند مي زند و او را بيشتر به طرف خود جلب كرده و مشتاق مراقبت از خود مي نمايد .
همچنين در اين دوران شيرخوار ممكن است ضمن شيرخوردن گاهگاهي از شيرخوردن دست كشيده و به اطراف و اطرافيان نگاه كند وبا لبخند و نگاه خود از آنان بخواهد كه به او بيشتر توجه كنند سپس دوباره به شيرخوردن ادامه مي دهد و اين كار را چندين بار تكرار مي كند .
والدين توجه داشته باشند كه اين امر طبيعي بوده و جاي نگراني ندارد. مادر اين عمل شيرخوار را به حساب سيرشدن وي نگذارد و او را از پستان خود جدا نكند ،در غير اينصورت ممكن است به دليل ناكافي بودن تغذيه،كودك دچار سوء تغذيه و تاخير رشد شود.
در مورد بسياري از شيرخواران بازيگوش و كنجكاو كه يك يا چند جرعه شير مي خورند و پستان مادر را رها كرده و به اطراف توجه مي كنند چون ممكن است تكرار آن باعث عدم دريافت كافي شيرشود بهتر است، مادر، مكاني خلوت، آرام و حتي با نور كم را جهت شيردادن به كودك انتخاب نمايد.
كودكان 6 تا 12 ماهه
تغذيه تكميلي كه از پايان 6 ماهگي شروع مي شود و تا 12 ماهگي ادامه مي يابد مرحله بسيار مهمي در تكامل و كسب عادات غذايي كودك به شمار مي رود . در اين زمان شيرخوار به تدريج بركنترل خود براطرافيان و محيط زندگي مي افزايد. تغييرات محيط را بيشتر درك و احساس مي كند ، به خصوصيات و توانايي هاي خود پي مي برد و آنها را به رخ مادر و مراقب خود مي كشد.
توجه والدين به اين خصوصيات ، همچنين مراحل تكامل تغذيه اي شيرخوار و نحوه تغذيه تكميلي، باعث خواهد شد كه برنامه غذايي او را برچسب خواسته ها ، توانمنديها و نيازهايش تامين كنند.
بنابراين در آغاز،اشاره اي به مراحل تكامل تغذيه اي شيرخواران داريم و سپس به رفتارهاي تغذيه اي مناسب اشاره مي كنيم. ( نحوه تغذيه تكميلي نيز در جزوه جداگانه اي تحت عنوان تغذيه شيرخواران از 6 تا 12 ماهگي توسط انجمن ترويج تغذيه با شير مادر به چاپ رسيده و در دسترس علاقمندان قرار دارد.)
