«خوابت را برای کسی تعریف نکن چون اگر برای دیگران تعریفش کنی اتفاق می‌افتد.» شما هم احتمالا این جمله را شنیده‌اید یا این یکی را که «خوابت را برای آب تعریف کن، می گویند آب خواب‌ها را با خود می‌برد و اتفاقات بد دور می‌شوند.» این جمله‌ها و خیلی از جمله‌های شبیه آنها را از بچگی بارها و بارها شنیده‌ایم و در عین حال شنیده‌های زیادی از تعبیر شدن خواب‌های دیگران به یاد داریم. هر کدام از ما فهرست بلندبالایی از خاطرات خواب هایش دارد، ولی اینکه خواب ها تا چه حد برای ما اهمیت دارند مقوله‌ای مهم است که گاهی می‌تواند مشکلات زیادی را به همراه بیاورد. مشکلاتی که نه تنها خود فرد و اطرافیانش بلکه حتی می‌توانند جامعه را هم متضرر کنند. این مساله به ویژه زمانی که خواب به دنیای مجازی راه می‌یابد بیش از هر زمان دیگری تشدید می‌شود.
ورود خواب به فضای مجازی
سیمین ۲۶ ساله نظرش را در مورد خواب این‌گونه بیان می‌کند: «من اهمیت خاصی به خواب نمی‌دهم، ولی بعضی خواب‌ها را که نکته خاصی دارند و یا خیلی می‌ترسم و نگران می‌شوم جدی می‌گیرم و سعی می‌کنم تعبیرشان را پیدا کنم.» او از راه‌های مختلفی که برای تعبیر خواب‌هایش به کار می‌برد می‌گوید: «بعضی وقت‌ها از تعبیرهای اینترنتی استفاده می‌کنم، هر چند که خیلی جالب و قابل اعتماد نیستند. اما اکثر اوقات برای تعبیر خواب به افرادی که خانواده معرفی می‌کنند، زنگ می‌زنم. چون خانواده آنها را معرفی کرده است برایم قابل اعتماد‌تر از تعبیرخواب‌های اینترنتی هستند. اما معمولا سعی می‌کنم خواب را زیاد جدی نگیرم و در طول روز خودم را با مسائل مختلفی مشغول کنم تا خواب از یادم برود.» او به مواردی هم که خوابش تحقق پیدا کرده اشاره می‌کند و می‌گوید: «چند موردی پیش آمده که خواب‌هایم در واقعیت روی دهند، معمولا هم اتفاقات بد بوده‌اند، به همین دلیل خواب را زیاد جدی نمی‌گیرم.» یکی از تبعات اهمیت دادن ایرانی‌ها به خواب، راه یافتن آن به فضای مجازی بود به حدی که سایت‌های بسیاری در این زمینه فعال شده‌اند و دست به تعبیرهای مختلف از خواب مردم می‌زنند. به یکی از این سایت‌ها وارد می شویم: «تعبیر خواب تنها یکی از خدمات گسترده‌ای است که در این سایت وجود دارد، جالب است بدانید که از خدمات دیگر این سایت گرفتن انواع و اقسام فال‌هاست. در این سایت تعبیر خواب‌های مختلف ارائه شده‌اند و علاوه بر این انجمن گفت‌وگو و ایمیلی هم وجود دارد که امکان ارتباط با گردانندگان سایت را به وجود می‌آورد.» استفاده از باورهای خرافی مردم در مورد خواب دیدن، زمینه‌ای را به وجود آورده است تا برخی افراد با این پوشش دست به کلاهبرداری‌های خرد و کلان بزنند. در بسیاری از این سایت‌ها تعبیر خواب تنها یکی از خدماتی است که با فروش سنگ‌های ماه تولد، شخصیت‌شناسی، کلاس‌های انرژی درمانی، فالگیری و هزار و یک دوز و کلک مختلف دیگر مردم را فریب می دهند. یکی از بزرگترین صدمات این تعبیر خواب‌های اینترنتی همین آغشته شدن آنها با سایر باورهای خرافی است که باعث استفاده افراد سودجو می‌شود. بعضی از سایت‌های دیگر هم دامنه فعالیت خود را از این بیشتر کردند و با به راه انداختن کانال‌های تلگرامی تعبیر خواب، که چاشنی‌شان خرافات وسیع دیگر است، مردم را به راحتی فریب می‌دهند.
خواب‌هایی که کابوس می‌شوند
«خواب‌های مادر، کابوس زندگی ما شده‌اند. هر بار که خوابی می‌بیند کلی نگران می‌شود و احساس می‌کند قرار است اتفاق بدی بیفتد. خواب به حدی برای مادرم اهمیت دارد که برخی از تصمیم‌های مهم زندگیش را بر همین اساس می‌گیرد.» اینها حرف‌های نیما ۲۴ ساله است که دل خوشی از خواب ندارد: «از بچگی همیشه اوضاع ما همین بود، بعضی وقت‌ها که خواب بدی می‌دید حتی اجازه نمی‌داد از خانه بیرون برویم و حالا که دیگر خانه نیستیم باید روزی صد بار به ما زنگ بزند که خدایی نکرده خوابش تعبیر نشود.» او از سرایت نگرانی‌های مادرش به دیگر اعضای خانواده، نگران است و می‌گوید: «بدتر این است که چند سالی است خواهر بزرگم هم وسواس مادرم را نسبت به خواب پیدا کرده است و تا خواب بدی می‌بیند بسیار نگران می‌شود. گاهی حتی نگرانی‌های مادرم به من هم سرایت می‌کند. وقتی خواب بدی می‌بیند به حدی خودش و ما را نگران می‌کند که همان تلقین کار دست‌مان می‌دهد و اتفاق بدی می‌افتد.»
خواب، شاهراهی برای ناخوادآگاه
یک روانشناس در مورد افرادی که به میزان زیادی تحت تأثیر خواب هستند به «آرمان» می‌گوید: باید زندگی شخصی و روزمره این افراد مورد بررسی قرار گیرد تا از نگرانی‌هایشان آگاه شد. بهروز بیرشک با بیان اینکه تعبیر خواب در همه فرهنگ‌ها وجود داشته است، می‌افزاید: در فرهنگ ما هم دانشمندانی بوده‌اند که در مورد خواب و تعابیر آن ایده‌هایی داشته‌اند. او در مورد تفسیر خواب از جنبه علمی می گوید: از جنبه علمی تفسیرهای مختلفی برای خواب وجود دارد. یکی از این تفسیرها به حوزه کار کسانی باز می‌گردد که در زمینه روانکاوی و تحلیل روان کار می‌کنند. این افراد تلاش می‌کنند از طریق تعبیر و تفسیر رویاهای افراد به مسائل پنهان در ناخوادآگاه آنها دست یابند، زیرا معتقدند مسائلی که در ناخودآگاه پنهان هستند خود را به صورت خواب نشان می‌دهند. او تصریح می کند: روانکاوان از طریق پیگیری علائم و نشانه‌هایی که در خواب‌های افراد نهان هستند، می‌توانند از مشکلات آنها آگاه شوند و برای درمان به آنها کمک کنند. در حقیقت از نظر این قسم از روانشناسان خواب شاهراهی برای رسیدن به ناخودآگاه افراد است. بیرشک به گروه دیگری از روانشناسان که تحلیل و تفسیر دیگری از خواب دارند، اشاره می‌کند و می‌گوید: دسته دیگری از روانشناسان به مساله خواب چندان توجه نمی‌کنند و نگاهی متفاوت به خواب دارند. او برای کسانی که به خواب زیاده از حد اهمیت می‌دهند، توصیه‌ای دارد: افرادی که همه زندگی‌شان تحت تأثیر خواب است و زندگی روزمره‌شان از این طریق مختل می‌شود، باید برای ترک آن اقدام کنند و حتی برای این کار می‌توانند به روانشناس هم مراجعه کنند، زیرا قسمت زیادی از این مشکل از این ناشی می‌شود که آنها زیاده از حد به نظرات دیگران در مورد خواب یا دانسته‌های ناقص خودشان در این زمینه اهمیت می‌دهند و با این بزرگنمایی‌ها زندگی خود را دچار مشکل کرده‌اند.
درصد ناچیزی از خواب‌ها صادق هستند
یک استاد حوزه و دانشگاه می‌گوید: خواب‌ها بیشتر از اینکه آینده را بازگو کنند، به احوال روزمره انسان و گذشته او مانند نگرانی‌ها و یا آمال و آرزوهای افراد مرتبط هستند. از این نظر خواب‌ها بیشتر منشا روانی دارند و از آینده نمی‌گویند. آیت‌ا… هاشم هاشم‌زاده هریسی به رویاهای صادقه اشاره می‌کند و می‌افزاید: تنها حدود دو تا سه درصد از خواب‌ها رویای صادقه هستند که علائم خاص خود را دارند و تنها افراد خاص و با شرایط خاص می‌توانند این خواب‌ها را ببینند. هر کسی هم توانایی تفسیر این خواب ها را ندارد و باید فردی این خواب‌ها را تفسیر کند که دانش کافی و لازم را در این زمینه داشته باشد. او با بیان اینکه نباید به خواب اهمیت زیادی داد، ادامه می‌دهد: خواب‌ها بیشتر از شرایط روحی افراد ناشی می‌شوند و اهمیتی که به خواب داده می‌شود تنها از خرافات ناشی می‌شود و به خرافات بیشتر هم منتهی می‌شود که راه را برای استفاده افراد سودجو و کلاهبردار باز می‌کند. هاشم‌زاده هریسی تصریح می‌کند: برخی افراد به حدی به خواب اهمیت می‌دهند که به دنبال تعبیر و تفسیر آن به سراغ هر کسی می‌روند و همین تبدیل به یکی از دلایل اصلی رشد تعبیر خواب‌های اینترنتی شده است. او با بیان اینکه تصمیم‌گیری بر اساس خواب اشتباه است، می‌گوید: مردم ما باید بیدار شوند و واقعیت را ببینند.
روزنامه آرمان
