چرا پارکینسون در اکثر افراد مختلف بروز میدهد علل مهم برای ایجاد این عارضه کدامند چه توصیه ها و نکاتی را باید برای برطرف کردن این عارضه در نظر بگیریم
این روزها یکی از بزرگترین رخدادهای علمی کشور در حال وقوع است، سمپوزیوم بین المللی فدراسیون های مغز و اعصاب جهان یک از بزرگترین گردهمایی های جهانی در زمینه مغز و اعصاب است که امسال به سرپرستی پروفسور سمیعی در ایران در حال برگزاری است به همین بهانه به سراغ یکی از بیماری های مغز و اعصاب رفتیم تا در مورد این بیماری و روش های درمانی آن آگاه سازی کنیم.
خیلی از ما لرزش دست پدربزرگ و مادربزرگ هایمان را در پیری دیده ایم. پدر بزرگ ها و مادربزرگ هایی که به سختی حرکت می‌کنند و موقع غذا خورردن قاشق از دست های مهربانشان می افتد غذا بر روی لباسشان می ریزد بیشتر ما فکر می کنیم بخشی از عوارض پیری دست و پنجه نرم کردن با لرزش ها ، خشک شدن و درد دست و پا است اما بهتر است بدانیم بسیاری از این لرزش ها نه تنها در پیری بلکه در سن امید و آرزو یعنی جوانی هم رخ می دهند این از دست و پا افتادن ها، این لرزش های دست و سر نشانه یک بیماری تخریب کننده مغز به نام پارکینسون است.
هر ساله یازدهم آوریل روز تولد جیمز پارکینسون کاشف این بیماری روز جهانی پارکینسون با نماد لاله قرمز به منظور حمایت از بیماران پارکینسونی گرامی داشته می شود.
تخریب کننده ای که مغز را فلج می کند
فرزاد اشرفی متخصص مغز و اعصاب با بیان اینکه پارکینسون، یک بیماری مزمن با سیرطولانی است ، گفت: در این بیماری، قسمتی از مغز به نام ماده سیاه دچار اختلال می‌شود، این ناحیه از مغز ماده شیمیایی به نام دوپامین ترشح می‌کند که با اثر روی قسمت‌های مغز و نخاع باعث کنترل و تنظیم حرکات عضلات بدن می‌شود و به‌عبارت دیگر، در پارکینسون تعدادی از سلول‌های ماده سیاه مغز تخریب شده و ماده شیمیایی دوپامین کاهش پیدا می‌کند.
در ایران آمار بیماری وجود ندارد
متخصص مغز و اعصاب و عضو مرکز تحقیقات کاربردی جراحی مغز واعصاب دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گفت: در ایران آمار دقیقی از تعداد بیماران وجود ندارد و ما در مرکز تصمیم داریم در آینده از تعداد بیماران و میزان اپیمدیولوژی این بیماری در ایران اطلاعاتی را جمع آوری کنیم . بین یک هزار تا دو هزار بیمار به مرکز تحقیقات مغز و اعصاب مراجعه می کنند و حدود ٢٠٠ بیماری در تحقیقات مرکز شرکت می کنند.
پارکینسون چرا به جانمان می افتد؟
اشرفی در مورد علل بیماری پارکینسون گفت: مسمومیت فلزات سنگین، تماس با سموم علف کش و حشره‌کش، مسمومیت با دی‌سولفید کربن، تماس با منگنز، مسمومیت با مونواکسید کربن احتمال بروز بیماری پارکینسون را افزایش می‌دهند و همچنین مصرف داروهای ضد روان پریشی آنتی سایکوتید به عنوان پارکینسون دارویی باعث سفتی و لرزش اعضای بدن می شود.
دکتر محمد رضا معتمد، متخصص مغز و اعصاب در این خصوص اظهار داشت: این بیماری در تمام دنیا در میان مردان و زنان دیده می شود این بیماری تخریبی مغز در برخی موارد به دلیل ضربه های مکرر مانند ضربه های شدید و مداومی که به سر بوکسورها وارد می شود و در برخی از موارد به دلیل عفونت های مغزی رخ می دهد.
لرزهایی که پارکینسون به جانتان بیماران می اندازد
عضو مرکز تحقیقات کاربردی جراحی مغز واعصاب دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه علت تخریب ماده سیاه مغز ناشناخته است ادامه داد : آهستگی و کندی در حرکت عادی بدن ، توقف در حرکات اندام، کاهش حرکات خودبه‌خود دست‌ها حین راه رفتن، سفتی در اندام‌ها، لرزش اندام در حین استراحت ، لرزش در انگشتان و دست‌ها و بازو و گاهی در پاها از دیگر علائم بیماری پارکینسون است و فرکانس این لرزش ها ٣ تا ۵ هرتز است.
محمدرضا معتمد در این خصوص اظهار داشت: در این بیماری لرزش ها و علائم اغلب از یک طرف بدن آغاز می شود و پس از مدتی طرف دیگر بدن را درگیر می کند و در نهایت خشکی شدید بدن، کندی حرکت و عدم توانایی در انجام فعالیت های روزانه از عوارض این بیماری خواهند بود همچنین گاهی دردهای پراکنده ای در ناحیه کتف ها و شانه ممکن است دیده شود.
تشخیص درست، درمان به موقع
اشرفی ادامه داد: تشخیص بیماری بر اساس شرح حال و معاینه است و مواردی که شک به بیماری های شبیه پارکینسون وجود دارد، پزشک به کمک تصویربرداری هایی مانند ام آر آی یا از آزمایش خون شک خود را از بین می برد همچنین اختلال ادراری، یبوست، اختلال بویایی، اختلال خواب و کاهش وزن از دیگر علائم غیرحرکتی پارکینسون است، اختلال بویایی یکی از مهمترین نشانه های ابتلا به پارکینسون است زیرا اختلال بویایی درست در زمان قبل از بروز علایم حرکتی رخ می دهد و مدت ها بعد علائم پارکینسون بروز می کنند این زمان بهترین زمان برای درمان این بیماری است.
محمدرضا متعمد در خصوص اینکه در برخی موارد این بیماری با برخی بیماری ها اشتباه گرفته می شوند گفت: برای تشخیص این بیماری آزمایشات پاراکیلینیکی نیازی نیست ولی گاهی این بیماری با برخی بیماری ها مانند افسردگی، ضایعات مغزی و تومورها اشتباه گرفته می شود و به مظور درمان درست نیاز به تشخیص درست و به موقع است زیرا این بیماری در فاز ابتدایی به درمان خوب پاسخ می دهد اما در صورتیکه به موقع تشخیص داده نشود ممکن است درمان های معمولی جواب ندهند و یا خود درمان ها عوارضی پیدا می کنند که درمان های خاصی لازم می باشد.
وقتی جوانان از گزند پارکینسون در امان نیستند
اشرفی در خصوص سن ابتلا به پارکینسون گفت: این بیماری بیشتر در افراد بالای 50سال رخ میدهد و با افزایش سن، شیوع و علایم آن بیشتر می‌شود. در برخی موارد علایم در زیر ۵٠ سال و یا حتی زیر ٢٠ سال دیده می شود که به آن پارکینسون جوانان گفته می شود، اغلب پارکینسون جوانان به دلایل ژنتیکی رخ می دهد البته جنبه ژنتیک نسبتا به بیماری های خاص دیگری که ژنتیک در آنها تاثیر گذاری بیشتری دارد نقش کمرنگ تری را ایفا می کند و به همین دلیل غربالگری کمتری از لحاظ ژنتیک و ابتلا به این بیماری انجام می شود.
کنترل آری، درمان نه!
وی در خصوص درمان پذیری پارکینسون اظهار داشت: پارکینسون درمان پذیر است اما نه به این معنا که دیگر هیچ اثری از این بیماری وجود نخواهد داشت بلکه به معنای کنترل بیماری با دارو است و علایم بیماری تقریبا کنترل شده و به زندگی بیمار آسیبی وارد نمی شود و به کمک داروهای خوراکی می توان امید به زندگی در بیماران را افزایش داد.
اشرفی ادامه داد: برخی بیماران مدت طولانی بیماری پارکینسون دارند و به دارو جواب می دهند اما پس از مدتی دیگر به دارو جواب نمی‌دهند در این موارد می توان با انجام اعمال جراحی های منحصر بفردی به کنترل علایم کمک کرد. در این جراحی الکترودهایی در مغز قرار داده می شوند که با تحریک الکتریکی با باطری که در درون سینه قرار دارد علایم کنترل خواهند شد.
محمدرضا معتمد، متخصص مغز و اعصاب در مورد روش های درمانی بیماری گفت: این بیماری درمان های متفاوتی دارد اما در مراحل آغازین بیماری قرصهای خوراکی به منظور جایگزینی دوپامین می توان علایم بیماری را تخفیف داد و کمک به بهبود بیماری نمود. جراحی که به کمک باتری ها و الکترودهای الکتریکی که در عمق مغز کار گذاشته شدند درمان در موارد خاص محسوب می‌شود.
تحقیقاتی که به بیماران امید دوباره می بخشد
مدیر دپارتمان مغز و اعصاب و مرکز تحقیقات کاربردی جراحی مغز واعصاب دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در خصوص تحقیقات جدیدی که در حال حاضر برای کمک به درمان بیماران پارکینسونی انجام می شود گفت: ما در مرکز تحقیقات مغز و اعصاب بیمارستان شهدای تجریش بیماری پارکینسون و اختلالات شناختی و دمانس اختلالات و روش های تصویربرداری های جدید مانند ام آر اس را برای کمک به این بیماری مورد بررسی قرار می دهیم.
وی ادامه داد: بیمارانی که در مرکز مغز و اعصاب جراحی می کنیم پس از جراحی در فازهای مختلف مطالعاتی مورد بررسی قرار می دهیم تا از میزان تاثیر جراحی و روند بهبود بیماران مورد ارزیابی قرار گیرند و بتوان به کمک آنها به روش های درمان جدید دست پیدا کرد.
زندگی بهتر پارکینسونی ها با ورزش
معتمد در خصوص فعالیت های بدنی و روش های مراقبتی اظهار داشت: این بیماری به روش مراقبتی خاصی نیاز ندارد ولی مصرف منظم داروها و انجام فعالیت های ورزشی، حرکتی ، نرمشی و پیاده روی در روند بهبود و سبک زندگی بیماران نقش مهمی ایفا می‌کند.
فرزاد اشرفی در پایان گفت: دوره‌های توانبخشی نیز که شامل گفتاردرمانی، فیزیوتراپی، کاردرمانی و ورزش می‌شود طی دوره درمانی ضروری است زیرا فعالیت بدنی باعث افزایش قدرت عضلات، بهبودی و نرمی حرکات اندام و بهبودی تعادل، کاهش سفتی و درد مفاصل می‌شود. بر این اساس، انجام ورزش‌های هوازی مانند پیاده‌روی، تردمیل، شنا و دوچرخه‌سواری به افراد مبتلا به پارکینسون توصیه می‌شود.
