اگر فرزندتان به دنیای مجازی علاقه و اعتیاد شدیدی پیدا کرده است سعی کنید این نوع عادت را در آن ها اصلاح کنید توصیه های مفیدی در این زمینه برایتان داریم
با توجه به پیچیدگی های دنیای امروزی و دنیای مجازی شما نمی توانید تمام امور را به طور تمام و کمال به کنترل خود درآورید، به ویژه این که نوجوانان امروزی مانند مهندسان زیردستی عمل می کنند که به راحتی می توانند ترفندهایی را به کار ببرند و رمزها و یا برنامه هایی را که برای کنترل کردن آن ها اعمال کرده اید، به قول خودشان دور بزنند؛ بنابراین بهترین کار این است که استفاده فرزندانتان از دنیای مجازی را مدیریت کنید.
یادتان باشد همیشه واژه کنترل کردن به نوعی جبر و تهدید را با خود به همراه دارد و تا اسم کنترل کردن می آید، نوجوان با حالت دفاعی برخورد می کند، اما وقتی بگویید می خواهید استفاده از اینترنت را برای اعضای خانواده مدیریت کنید و با هم تبادل نظر کنید که چه گونه این تکنولوژی را به کار بگیرید، حتما کارتان راحت تر خواهدشد.
1- از در دوستی وارد شوید
باید بپذیریم هدف ما مدیریت کردن است و نه کنترل کردن، بنابراین قدم اول ایجاد یک رابطه خوب و دوستانه با نوجوان است. دوستی و صمیمیت یعنی شناخت دنیای او و خواسته ها و نیازهایش. ببینید چه چیزی می خواهد و دغدغه های ذهنی اش چیست؟ دوستی شما با او به معنای تسلیم شدن در برابر حرف های او نیست، بلکه به معنای شناخت اوست تا بتوانید خواسته ها و نیازهای معقول او را برآورده کنید.
2- خودتان را به روز کنید
تا وقتی شما خودتان را از دنیای اینترنت و موبایل و شبکه های اجتماعی دور نگه دارید، آن را مانند یک غول بی شاخ و دم می بینید و تنها راه حلی که به ذهنتان می رسد، منع کردن نوجوانتان از ورود به دنیای مجازی است، اما شک نکنید این راه درستی نیست؛ چون با منع کردن زیاد از حد- همان طور که قبلا اشاره شد- او را به سمت پنهان کاری و دروغ گفتن سوق می دهید؛ بنابراین سعی کنید اطلاعات مورد نیاز را به دست آورید و با طرز کار تبلت، رایانه و گوشی همراه فرزندتان آشنا شوید. از دنیای اینترنت و سایت ها و شبکه های اجتماعی و… باخبر باشید و تا حد امکان اطلاعاتتان را بیشتر کنید.
3- او را مستقیم چک نکنید
اگر مدام به گوشی و رایانه او سرک بکشید و با حالت تجسس با او برخورد کنید، بی شک موجب عصبانیتش می شوید و او هم به شما پرخاش می کند یا با دروغ گفتن به شما سعی می کند همه چیز را مخفی نگه دارد. به جای این کار می توانید از او غیرمستقیم بپرسید مثلا «دوست داری توی کدوم سایت بیشتر باشی؟» یا مثلا «از فلان سایت چه خبر؟ چی نوشته بود؟» و در مورد موضوع با او صحبت کنید. در کنارش بنشینید و با هم به سایت ها و یا شبکه های اجتماعی سربزنید. سعی کنید دوستانش را بشناسید و موضوعات موردعلاقه اش را بدانید و در صورت امکان در کنار هم موضوعات مورد علاقه او را جست و جو کنید.
4- وای فای همیشه روشن ممنوع
در خانه شما باید بعضی قوانین حاکم باشد، مثلا یک ساعت را مشخص کنید که بعد از آن ساعت هیچ کس حق نداشته باشد از اینترنت استفاده کند. مثلا ساعات پایانی شب زمان بسیار نامناسبی برای استفاده از اینترنت است و سبب خواب آلودگی و خستگی نوجوانتان در مدرسه و به دنبال آن، افت تحصیلی او خواهدشد. علاوه بر این ساعاتی که شما در خواب هستید، زمان مناسبی نیست که به او اجازه استفاده از اینترنت را بدهید.
5- رک و صریح حد و مرزها را مشخص کنید
شما نمی توانید استفاده از اینترنت را ممنوع کنید، اما می توانید برای استفاده از آن قوانینی را داشته باشید مثلا یکی از قوانین، ساعت استفاده از اینترنت است. شما باید به نوجوانتان گوشزد کنید ساعات محدودی از شبانه روز را می تواند از اینترنت استفاده کند؛ علاوه بر این، با نوجوانتان گفت و گویی جدی داشته باشید و در مورد آداب استفاده از اینترنت و این که چرا شما این امکانات را برایش تهیه کرده اید و چه هدفی دارید و… صحبت کرده و حد و مرزهای روشنی را مشخص کنید. با او به توافق برسید که انجام تمام کارها و موضوعاتی را که در دنیای واقعی ممنوع می دانید، در دنیای مجازی هم ممنوع هستند.
6- خطرهای دنیای مجازی و دوستی های مجازی را توضیح دهید
امروزه افراد می توانند با هویتی کاملا دروغین ساعت ها و روزها با یکدیگر در ارتباط باشند و این پنهان ماندن هویت فرد زمینه را برای برزو برخی آسیب ها فراهم می کند. شما اگر به عنوان والد بخواهید مدام به فرزندتان بگویید این کار خطرناک است یا طرف مقابل که با او چت می کنی خیلی خطرناک است و… ممکن است او به شما بخندد و بگوید خیلی بدبین هستید و اصلا این طور نیست؛ بنابراین باید بسیار زیرکانه عمل کنید و نمونه های ملموس تری را مثال بزنید و سعی کنید موضوع را با حالت بحث و تبادل نظر با خودش مطرح کنید.
مثلا «تاحال شده با اطلاعات غیرواقعی وارد یک گروه بشی؟» سوال و جواب و صحبت های دوستانه با فرزندتان را به این سمت بکشید که ارتباط با افرادی که نمی شناسیم و از ما درخواست شماره تلفن، آدرس منزل و یا سایر مشخصات فردی و خانوادگی را دارند، خطرناک است. با صحبت کردن متقابل و منطقی به راحتی می توانید به او آموزش دهید که نباید اطلاعات شخصی و محرمانه خود را به راحتی در دنیای مجازی منتشر کند یا با افرادی که نمی شناسد قرار ملاقات بگذارد یا دوستی افرادی را که نمی شناسد قبول کند و… . وقتی به او این موارد را آموزش دادید، دیگر می تواند از جنبه های مثبت ارتباط و تبادل نظر در دنیای مجازی لذت ببرید و با همفکری شما از آسیب ها درامان بماند.
7- در صورت بروز اشتباه او را حمایت کنید
گاهی ممکن است نوجوان شما در دنیای مجازی مورد تهدید افراد سودجو قرار بگیرد یا مثلا فایل شخصی تصویری از خود را برای فردی ارسال کرده و فرد مورد نظر قصد سوءاستفاده و یا تهدید نوجوان شما را داشته باشد. در این وضعیت اگر شما از او حمایت نکنید، ممکن است اتفاقات بدتری بیفتد؛ بنابراین علاوه بر گوشزد کردن اشتباه هایش قاطعانه از او حمایت کنید تا مشکلی پیش نیاید.
8- دنیای واقعی را برای او جذاب تر از دنیای مجازی کنید
درست است استفاده از اینترنت و دنیای مجازی بخشی از زندگی امروزه شده، اما افراط در استفاده از آن سبب دورشدن نوجوان از واقعیت ها و ارتباط های دنیای واقعی می شود و او را در یک خواب و خیال فانتزی غوطه ور خواهدکرد. هر چه قدر فعالیت ها، ارتباطات و تفریحات لذت بخش در دنیای واقعی کمتر باشد، فرد کشش و تمایل بیشتری به سمت دنیای مجازی پیدا می کند؛ بنابراین سعی کنید با او در مورد علایقش صحبت کنید. مثلا شرکت در کلاس های ورزشی یا موسیقی و زبان یا هر فعالیت دیگری که برایش لذت بخش است، به بهبود مهارت های او در دنیای واقعی کمک خواهد کرد.
9- حضورتان را پررنگ کنید
آخرین نکته این که وقت نداشتن و مشغله های کاری را بهانه نکنید. هرچه قدر زمان کمتری با او باشید، گرایش و تمایلش به دنیای مجازی و دوستان و ارتباط با افراد ناشناس بیشتر خواهدشد. خیلی از اوقات یکی از دلایل دوستی های مجازی، همین احساس تنهایی است که همراه با حس کنجکاوی فرد را به سمت کسی که نمی شناسد سوق می دهد زیرا به راحتی پذیرفته می شود، محبت و توجه دریافت می کند؛ بنابراین اجازه ندهید جای خالی هم صحبتی با شما را یک فرد مجازی پر کند. ساعات با هم بودن و با هم صحبت کردنتان را بیشتر کنید..
* کارشناس ارشد روان شناسی
ماهنامه سپیده دانایی – مینو شیرین بیان
