شاید هرگز یادتان نیاید چه زمانی به دکتر مراجعه کرده اید البته منظور از دکتر فقط دکتر عمومی نیست بلکه دکتر متخصص است مثلا برای دندانهایتان, چشم هایتان, مجاری ادراری و… همه اینها نیاز به چکاب دارند و هر متخصصی برای خودش معاینه و آزمایشهای لازم را دارد. همواره قبل از اینکه بیمارشوید به پزشک برای معاینه و چکاب مراجعه کنید ولی چه آزمایشها و معایناتی ضرورت دارد؟
اصلا شما تا زمانی که بیمار نشوید برای بررسی وضعیت سلامتتان به پزشک مراجعه می‌کنید؟ اگر جوابتان منفی است باید بدانید که سخت در اشتباهید چرا که بسیاری از بیماری‌ها را با یک بررسی ساده می‌توان در مراحل اولیه تشخیص دادو درمان کرد. در این شرایط نه‌‌تنها هزینه کمتری را متقبل می‌شوید بلکه روند درمان هم سریع‌تر و رضایت بخش‌تر خواهد بود.
مراجعه سالانه به چشم‌پزشک
افراد باید در سنین مختلف به چشم‌پزشک مراجعه کنند تا بتوانند جلوی آسیب‌های جدی چشم را بگیرند. مهم‌ترین سنین مراجعه به چشم پزشک در دوران نوزادی، شش ماهگی،سه سالگی و پنج سالگی است و بعد از آن هر پنج‌سال یک بار تا ۴۰سالگی باید به چشم‌پزشک مراجعه کرد. بعد از ۴۰سالگی هم باید افراد سالی یک بار به چشم پزشک مراجعه کنند؛ البته افراد در صورتی که با مشکلاتی چون احساس شن رفتگی در چشم و حالت‌های غیر عادی دیگر مواجه شدند باید سریع به چشم‌پزشک مراجعه کنند.
تشخیص به موقع بیماری‌های چشم می‌تواند جلوی آسیب‌های جدی آن را بگیرد ودر صورت تشخیص به موقع هزینه کمتری برای درمان در برخواهد داشت.
آزمایش پاپ اسمیر
به طور کلی همه خانم‌هایی که ازدواج کرده‌اند باید سالی یک‌بار برای تست پاپ‌اسمیر مراجعه کنند. البته خانم‌هایی که سه سال مداوم نتیجه آزمایش‌شان منفی باشد می‌توانند با نظر پزشکشان آن را هر سه‌سال یک‌بار انجام دهند. تست‌پاپ‌اسمیر نمونه‌برداری از دهانه رحم است.
این آزمایش باعث می‌شود در صورت ابتلا به سرطان دهانه رحم این بیماری زود تشخیص داده شود و بیمار به موقع درمان شود. علاوه بر تست پاپ‌اسمیر از تست دیگری به اسم«کول پس کوپی» هم کمک گرفته می‌شود. افرادی که به زگیل و عفونت مبتلا شده‌اند بیش از بقیه مستعد ابتلا به سرطان دهانه رحم هستند و باید با فاصله زمانی کمتری تست پاپ اسمیر انجام بدهند. همچنین بعد از ۳۵سالگی اندازه تخمدان‌ها در خانم‌ها کوچک‌تر می‌شود و بعد از این سن زنان باید بیشتر به پزشک خود مراجعه کنند.
سرطان پستان
اگرچه در گذشته سن ابتلا به سرطان پستان حدود یائسگی و بعد از آن بوده است اما در سال‌های اخیر سن ابتلا به این بیماری در جهان پایین آمده است. به همین دلیل خانم‌ها باید نسبت به معاینه‌های دوره‌ای و سایر بررسی‌های لازم حساس‌تر باشند. همه خانم‌ها باید از متخصصان زنان شیوه معاینه پستان را یاد بگیرند و هر ماه بعد از قاعدگی این معاینه را خودشان انجام بدهند.
افرادی که خاله، عمه، خواهر، مادر و… آنها به سرطان پستان مبتلا شده‌اند، سیگار می‌کشند، ازدواج بالای ۳۵سال داشته یا به نوزاد خود شیر نداده‌اند احتمال بیشتری دارد که به سرطان پستان مبتلا شوند. افرادی که سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان پستان دارند باید زودتر از بقیه تحت نظر پزشک زنان قرار بگیرند؛ مثلا فردی که یکی از اقوام نزدیکش در ۵۰سالگی به سرطان مبتلا شده است باید ۱۰سال زودتر تحت نظر پزشک زنان قرار بگیرد. توصیه می‌شود خانم‌ها بعد از ۴۰سالگی ماموگرافی انجام دهند.
بررسی دندان‌ها هر شش‌ماه یک‌بار
سازمان جهانی بهداشت معاینات دوره‌ای دندان را هر شش ماه یک بار مطلوب می‌داند. ولی با توجه به بیماری‌های خاص لثه لازم است افرادی که بیشتر از بقیه در معرض بیماری‌های لثه قرار دارند و یا مستعد ابتلا به بیماری‌های لثه هستند این معاینات دوره ای را با فاصله زمانی کوتاه‌تری انجام دهند و هر سه ماه یک بار به دندانپزشک مراجعه کنند. اگر این افراد به دندانپزشک دیر مراجعه کنند میزان بیشتری استخوان و لثه از دست می‌دهند که این مساله باعث از بین رفتن نسوج نگهدارنده ریشه دندان شده و در نهایت باعث لق شدن و از دست رفتن دندان‌ها خواهد شد.
گروه‌های سنی پایین‌تر به‌خصوص اطفال بیش از بقیه مستعد ابتلا به پوسیدگی دندان هستند؛ به همین دلیل باید این گروه سنی هر دو ماه یک بار به دندانپزشک مراجعه کنند تا کارهای پیشگیری و درمانی لازم برای آنها انجام شود. دندانپزشک برای کودکان زیر ۱۲سال بررسی‌های لازم را از نظر کمبود فضا برای رویش دندان دائمی انجام می‌دهد و در صورت لزوم برای حفظ فضا برای رشد دندان‌ها اقدام به کشیدن دندان‌ها می‌کند.
برای داشتن دندان‌های دائمی و مرتب باید دندان‌های شیری مرتب داشت و این مساله تنها زمانی محقق می‌شود که مراجعات مرتب دوره‌ای وجود داشته باشد. بهتر است والدین پیش از رویش دندان‌ها،فرزندشان را نزد دندانپزشک ببرند و از شش ماهگی یا یک سالگی که شروع رویش دندان‌های شیری است این مراجعات به شکل مستمر وجود داشته باشد.
آزمایش پروستات
آقایان باید از سنین ۴۵ تا ۵۰ سالگی و بالاتر سالی یک بار از نظر پروستات بررسی شوند و تست مخصوصی را انجام دهند. افرادی که مشکلات پروستات دارند بهتر است این تست را با فاصله زمانی کوتاه‌تری انجام دهند.
بیماری قلبی و معاینه‌های دوره‌ای
با افزایش سن و مبتلا شدن به برخی از بیماری‌ها احتمال ابتلا به بیماری قلبی بالا خواهد رفت؛ بنابراین افرادی که سابقه بیماری قلبی در خانواده‌هایشان وجود دارد بنا بر تشخیص پزشک باید هر سه تا پنج سال یک‌بار برای اطمینان از وضعیت سلامتشان معاینه شوند. این در حالی است که در افراد جوان یا کسانی که عوامل خطرساز یا سابقه ابتلای خانوادگی به بیماری‌های قلبی در آنها وجود ندارد نیازی به بررسی سالانه نیست.
در وهله اول برای تشخیص بیماری‌های قلبی‌عروقی آزمایشات خاصی لازم نیست و تشخیص اولیه به وسیله شرح حال و معاینه فیزیکی توسط پزشک انجام می‌شود اما از تست‌های اولیه‌ای که در کنار علائم و شرح حال می‌توان برای تشخیص به آن اشاره کرد نوار قلب است که به بررسی ناهمگونی در ریتم قلب می‌پردازد. بعد از نوار قلب تست تشخیصی دیگری وجود دارد که به وسیله آن عملکرد، ابعاد و بررسی حفره‌های قلب انجام می‌شود و به آن اکوکاردیوگرافی قلب می‌گویند که همان سونوگرافی قلب است.
معاینات دوره ای اطفال
والدین باید نوزادان سالم را در شش ماه اول تولد ماهی یک بار نزد متخصص اطفال ببرند و اگر نوزاد سالم باشد باید هر سه‌‌ماه یک بار تا دوسالگی این کار انجام شود. مراجعه به متخصص اطفال از شش‌ماهگی تا سه سالگی خیلی مهم است چرا که در این دوران کودک در حال رشد و تکامل است و با مراجعه به پزشک می‌توان از مطلوب بودن روند رشد کودک مطمئن شد. همچنین بیشتر بیماری‌ها تا سن سه‌سالگی کودکان را تهدید می‌کنند؛ بنابراین تشخیص ودرمان به موقع آنها بسیار حائز اهمیت است. اینکه کودکی بیمار نیست دلیل نمی‌شود که والدین ارتباطی با پزشک متخصص نداشته‌باشند.
واکسیناسیون نوزادان و کودکان یکی از کارهای مهمی‌است که از زمان بدو تولد باید به آن توجه کرد. والدین باید فرزندان خود را برای ادامه واکسیناسیون‌ها به شکل دوره ای به مراکز بهداشتی درمانی ببرند. این واکسیناسیون‌ها در زمان تولد، یک و نیم ماهگی، سه‌ماهگی، شش‌ماهگی، نه‌ماهگی و حدود ۱۲ماهگی انجام می‌شود. واکسیناسیون‌ها شامل هپاتیت، ب.س.ژ، واکسن سه‌گانه (دیفتری، سیاه سرفه، کزاز) فلج اطفال، ام.ام.آر (اریون، سرخک، سرخچه) است و به شکل دوره‌ای انجام می‌شود.
آزمایش دیابت
براساس برنامه کشوری دیابت، همه افراد بالای ۳۰ سال که در معرض خطر ابتلا به دیابت هستند باید سالانه یک‌بار برای بررسی به پزشک یا مراکز تشخیص دیابت مراجعه کنند تا در‌صورت مبتلا بودن به این بیماری یا در معرض خطر بودن، به موقع اقدامات درمانی برای آنها انجام شود.
گفتنی است کسانی که سابقه ابتلا یه دیابت در خانواده آنها وجود دارد، افراد سیگاری، افراد چاق و افراد با فشارخون بالا و در معرض استرس زیاد بیش ازدیگران در معرض ابتلا به دیابت هستند. قند‌خون به شکل ناشتا باید زیر ۱۱۰ و دو ساعت بعد از خوردن صبحانه باید زیر۱۴۰ تا ۱۵۰ باشد؛ در غیر این صورت فرد در معرض ابتلا به دیابت است.
اگر قند‌خون ناشتا بالای ۲۰۰ تا ۲۵۰ باشد و علائمی چون پر‌ادراری، پرنوشی و پرخوری وجود داشته باشد یا فرد به شکل مکرر دچار عفونت ادراری شود احتمال ابتلا به دیابت وجود دارد. قند‌خون و تشخیص دیابت از طریق آزمایش خون امکان‌پذیر است و دستگاه‌های تست قند‌خون فقط برای بررسی وضعیت قند‌خون افراد دیابتی کاربرد دارد و چندان برای تشخیص بیماری دقیق نیست.
آزمایش چربی
به طور کلی تمام افرادی که در سنین بالای ۴۰ سال قرار دارند باید سالی یک بار آزمایش خون انجام بدهند و از نظر چربی‌خون بررسی شوند. مواردی چون رسوب سلولی، تعداد پلاکت،گلبول قرمز و گلبول سفید در آزمایش خون این افراد مورد بررسی قرار می‌گیرد. افرادی که با مشکل تغییرات فشارخون مواجه هستند باید هفته‌ای یک بار آن‌را اندازه‌گیری کنند.
معاینات بعد از ۵۰ سالگی در زنان
بعد از سن ۵۰ سالگی ضخامت اندومتر رحم و تخمدان‌ها باید مورد بررسی قرار گیرد که این کار از طریق سونوگرافی انجام می‌شود. سنجش تراکم استخوان از دیگر کارهایی است که خانم‌های ۵۰ سال به بالا باید انجام دهند چرا که در این سن خانم‌ها مستعد ابتلا به پوکی استخوان هستند. همچنین این خانم‌ها باید از نظر هورمون‌های تیروئید هم بررسی شوند.
منبع- توصیه
