دیابت ممکن است درچندین سیستم بدن تاثیر بگذارد، و گاهی اوقات اولین نشانه آن در پا ظاهر می شود. دیابت ممکن است اندام تحتانی را تحت تاثیر قرار دهد. بر اعصاب پا و ساق پا تاثیر دارد، موجب درد و سوزن سوزن شدن و یا از دست دادن حس گرما و سرما میشود.دیگر تغییرات عصبی نوروپاتی می تواند به تغییرات دائمی ساختار استخوان و عضلات پا شود. کفش نامناسب ممکن است منجر به تخریب بیشتر شود.در چنین مواردی پزشک می تواند کفش های درمانی ویژه ای توصیه کنداز شایعترین عوارض دیابت از دست دادن پا می‌باشد. 51٪ از تمام موارد قطع اندام تحتانی در دیابتیها به علت عوارض دیابت می‌باشد. پس از قطع یک پا 55٪ بیماران ظرف 3-2 سال بعد نیاز به قطع پای مقابل پیدا می‌کنند.
مهمترین هدف، تشخیص و درمان بیماران در معرض خطر قطع پا به علت عوارض دیابت توسط کلینیکهای چند تخصصی است.
علل ایجاد پای دیابتی متعدد است که شامل درگیری اعصاب محیطی توسط دیابت، ضربه‌های خفیف و تکراری، زخم‌های پوستی، عفونت، کاهش خونرسانی به پا در اثر درگیری عروق و مراقبت از زخم می‌باشد.
جالب است بدانیم که شایعترین نوع استرس مکانیکی در نتیجه راه رفتن اتفاق می‌افتد. مثلاً راه رفتن سریع و یا راه رفتن آهسته ولی در مسافتی طولانی. راه رفتن، فشاری معادل 80 – 20 پوند بر اینچ مربع در طول پا وارد می‌کند. در افرادیکه به علت درگیری اعصاب محیطی پای بی‌حس دارند، ناراحتی را درک نمی‌کنند، پس راه رفتن را محدود نمی‌کنند و این استرس مداوم با هر قدم منجر به تخریب و التهاب بافتی میشود. نواحی حساس به استرس تکراری راه رفتن عبارتند از انگشت بزرگ و سر استخوانهای کف پا. اساس پیشگیری از مشکلات پای دیابتی آموزش بیمار است. در هر جلسه ویزیت، باید به بیمار آموزش بدهیم و راجع به اهمیت کنترل دقیق و مناسب قند خون و مراقبت روتین پا و اثرات معکوس و مضر سیگار کشیدن روی سیستم عروقی و اهمیت استفاده از پوشش مناسب برای پای بی‌حس تاکید کنیم. باید به بیمار لیستی از بایدها و نبایدها بدهیم و نحوه مراثبت صحیح از پا را به وی بیاموزیم.
مثلاً اگر حس پا کاهش یافته باشد، برداشتن میخچه‌ها و پینه‌ها و ناخن‌هایی که در پوست فرو رفته‌اند فقط باید توسط سرویس بهداشتی صورت گیرد، پینه‌ها باید پس از تمیز کردن پوست برداشته شود.(بویژه پینه‌های روی برجستگیهای استخوانی)
نواحی خشک و ترک‌خورده پوست را باید به آرامی سمباده کشید. ناخنها را باید به صورت منظم گرفت و ناخن‌های ضخیم را باید سوهان کشید. پس از شستن پاها آنها را به خوبی خشک کنیم و با یک کرم نرم کننده پاها را (به جز انگشتان) مرطوب نماییم. از پد‌های سیلیکنی روی انگشتان جهت ممانعت از فشار روی سطح پشتی انگشتان در کفش استفاده کنیم. استفاده از کفی‌های مناسب نیز توصیه میشود. جورابهای فشاری(جوراب واریس) که جای انگشتان در آنها بریده و سوراخ است توصیه نمی‌گردد. چون خطر کاهش خونرسانی به انگشتان را در بر دارند.
توصیه‌هایی که باید بیماران دیابتی به خاطر داشته باشند:
1. بیماران باید در هنگام استحمام دمای آب را با آرنج خود تست کنند. پس از شستن پاها با یک حوله نرم پاها، بویژه بین انگشتان آنها را خوب خشک کنند.
2. روزانه پاها را از نظر قرمزی، تاول، بریدگی، تغییر حرارت(گرمی یا سردی)، تورم و از دست رفتن حس بررسی نمایند.(خود بیمار یا یکی از اعضاء خانواده با مشاهده مستقیم پاها و یا مشاهده پاها در آینه)
3. چرک را از زیر ناخنها پاک کنند ولی نه با چاقو یا سایر وسایل تیز. ناخنها را صاف کوتاه کنند و از سمباده جهت از بین بردن میخچه‌ها و پینه‌ها پس از شستن استفاده نمایند.
4. هیچگاه از داروهای میخچه بدون مشورت پزشک استفاده نکنند.
5. کفی طبی را بدون تجویز پزشک استفاده نکنند و هیچگاه بدون جوراب کفش نپوشند.
6. پاهای خود را در هوای سرد با جورابهای نخی یا پشمی گرم بپوشانند.
7. هیچوقت پابرهنه راه نروند بویژه روی سطوح داغ.
8. کفش‌هایی بپوشند که کاملاً اندازه و مناسب پا باشند. ترجیحاً از کفش‌های چرمی که تبخیر تعریق را می‌دهند، استفاده کنند و اجازه دهند تا بین پوشیدن‌ها، کفش خشک شود.
9. کفش‌های نوک باریک یا نوک باز یا دمپایی نپوشند.
10. کفش‌های نو باید بتدریج پوشیده شوند. روز اول 1ساعت پوشیده شوند، سپس روزی 1ساعت به پوشیدن کفش‌ها اضافه کنند تا بتدریج 1روز کامل کفش پوشیده شود.
11. هرگاه امکان داشت کفش‌ها را درآورند و در بین روز دوره‌های مکرر استراحت برای پاها در نظر بگیرند. هر 5 ساعت کفش‌ها را درآورند.
12. برای خرید کفش عصرها اقدام کنند.
13. هیچگاه بطری داغ، کمپرس گرم و لامپ گرمازا را نزدیک پاها قرار ندهند.
14. از پوشیدن جورابهای لاستیکی و فشاری، بویژه سوراخدار که لبه‌ها و درزهای سفت دارند یا پوشیدن جورابهای معمولی ولی تنگ خودداری کنند.
15. سیگار نکشند.
16. در هر ویزیت پزشک پای آنها را معاینه کند.
منبع-http://www.seemorgh.com
