در روزهای اول آشنایی هر یک از زوجین در پی نشان دادن چهره مطلوبی از خود هستند. برخی مواقع هم برخی افراد به نوعی با پنهان‌کاری و زیرکی بسیاری از ویژگی‌های اخلاقی خود را بروز نمی‌دهند. برای مثال ممکن است در برخی شرایط نسبت به بعضی مسائل حساس باشند، اما در ابتدا ترجیح می‌دهند شخصیت واقعی خود را به نمایش نگذارند. امروزه شک، بددلی، بدبینی و سوءظن در بین افراد جامعه به‌ویژه در زندگی زناشویی ملموس‌تر از گذشته شده است. متخصصان بدبینی را آفت زندگی مشترک می‌دانند، چرا که هیچ چیز مانند بدبینی و بددلی نسبت به همسر در خراب کردن رابطه زناشویی قدرتمند نیست. فرد بدبین، فردی ضعیف و خودکم‌بین است که همیشه در همه مقاطع زندگی دچار عدم اطمینان بوده است. فرد شکاک به نکات منفی و جزئیات بسیار توجه دارد و از مکانیسم‌های روانی استفاده می‌کند. حال این فرد بدبین در زیر سقف مشترک با همسرش زندگی را به کام خود و شریکش تلخ می‌کند و جایی برای محبت و علاقه باقی نمی‌گذارد. به این ترتیب ناخودآگاه زندگی و رابطه زناشویی را به سمت سردی می‌کشاند.
وسواس‌هایی که بعد از ازدواج می‌آیند
در تعریف متخصصان روان‌شناسی مقوله بدبینی ترکیبی از محیط و ژنتیک است. اگر بدبینی را به عنوان نشانه‌ای از یک اختلال ببینیم، زیربنای آن ژنتیکی است. از سوی دیگر، بدبینی براساس مسائل انتسابی از دوران کودکی از جامعه و خانواده به فرد منتقل می‌شود. البته باید دانست که مقوله‌ای تحت عنوان ژن بدبینی وجود ندارد. الهام و پدرام به تازگی با هم عقد کرده‌اند. در این مدت الهام از برخی حساسیت‌های همسرش به ستوه آمده است و می‌گوید: در ابتدای آشنایی و حتی در دوران نامزدی او شخصیتی کاملا منطقی از خود نشان می‌داد. به گفته او در زندگی با او متوجه وجود وسواس در اخلاق همسرم شدم. برای مثال اگر یکی از لباس‌هایش بدون اتو در کمد قرار گیرد جنجال به پا می‌کند یا در برخی مواقع که خودم تنها از سر کار به خانه می‌روم باید از تلفن منزل با او تماس گرفته و زمان رسیدنم را گزارش کنم. به گفته این دختر جوان در ابتدای بروز چنین رفتارهایی خانواده و اطرافیان علاقه را تنها دلیل بروز چنین رفتارهایی قلمداد می‌کردند، اما با گذشت زمان و بروز دیگر رفتارها از او به مرور دچار ناراحتی، دلزدگی و اضطراب شدم. او می‌گوید: همسرم تلفن همراهم را بررسی می‌کند و باید درباره اشخاص تماس‌گیرنده و پیام‌دهنده توضیحات کامل بدهم، در غیر این صورت منشا بددلی و شک او می‌شود و دیگر دمار از روزگارم درمی‌آورد.
افکار منفی منجر به ناراحتی می‌شود
اعظم سه سال از همسرش بزرگ‌تر است و در محل کار نیز با همسرش همکار است. او مقوله سن و سال خود و همسرش را حربه‌ای برای اذیت خانواده همسرش می‌داند و می‌گوید: اختلاف سنی در چهره هیچ یک از ما مشخص نیست، اما همین موضوع در بسیاری از موارد باعث بروز حساسیت در من و ایجاد شک‌ها و بددلی‌ها نسبت به همسرم شده است. به گفته او در اصل نمی‌توان به هیچ فردی به طورکامل اعتماد داشت و وجود برخی مشکلات اجتماعی در جامعه انکارناپذیر است. در اصل من به همسرم اعتماد کامل دارم، اما اینکه در بین راه چه کسی سر راهش قرار خواهد گرفت یا چه مساله‌ای می‌تواند نظر او را جلب کند برایم رنج‌آور است. جالب است بدانید در محیط کاری هم با همسرم مشکل دارم و با اینکه او در رفتار با خانم‌ها مسائل اخلاقی را رعایت می‌کند، اما باز هم این مقوله مرا ناراحت می‌کند. این بددلی و افکار منفی باعث ناراحتی و پرخاشگری می‌شود که نتیجه‌ای به‌جز دلخوری و پشیمانی به دنبال ندارد.
ازدواج هنوز هم هندوانه سربسته است
مونا یک سال پیش ازدواج کرده است. او با بیان اینکه در ابتدا همسرش خود را فردی امروزی جلوه می‌داد و هیچ اعتراضی در نحوه لباس پوشیدن یا رفتار با دیگران نداشت، اما بعد از ازدواج مخالفت‌ها آغاز شد، می‌گوید: از اعمال سلیقه‌اش ناراحت هستم و هرگونه اعتراضی منجر به زد و خورد و شکستن وسایل منزل می‌شود. او می‌افزاید: به تازگی متوجه مصرف برخی قرص‌های اعصاب در درمان تشویش، وسواس و اختلال‌های روانی شده‌ام و دیگر این نوع زندگی برایم غیر قابل تحمل شده است. آن هم به این دلیل که او در ابتدا به هیچ عنوان شخصیت واقعی‌اش را بروز نمی‌داد و حتی هم اکنون هم اگر هر فردی او را ببیند امکان بروز چنین اخلاقی را از سمت او نمی‌دهد. باید دانست برخی از مسائل فقط در بین زوج‌ها و در زیر یک سقف خود را نشان می‌دهد. از قدیم گفته‌اند ازدواج همچون هندوانه سر بسته است، با اینکه من تحصیلکرده هستم و هیچ اعتقادی به این مسائل ندارم، اما این ضرب‌المثل گذشتگان را تایید می‌کنم.
دلسوزی و عدم امنیت روانی!
در حوالی میدان ونک در میان انبوه جمعیت مقابل دادگاه خانواده دختر جوان با چهره‌ای مضطرب و افسرده با چشمانی بی فروغ به اطراف نگاه می‌کند. او درباره دلیل حضورش در دادگاه می‌گوید: با همسرم در محل کار آشنا شدیم، بعد از آشنایی متوجه وجود برخی از حساسیت‌های اخلاقی‌اش شدم و به این ترتیب مطابق میل او سر و وضع و ارتباط با همکاران و دوستانم را تنظیم می‌کردم. بعد از ازدواج متوجه حساسیت‌ها و وسواس‌های شدیدی شدم، برای مثال هر روز آپارتمان را نظافت می‌کرد و به شدت از غذا ایراد می‌گرفت. حتی درباره شست‌وشو و اتوی لباس‌هایش نیز حساسیت‌های بی‌مورد شدیدی به خرج می‌داد، اما هیچ یک از اینها برایم غیر قابل تحمل نبود. بعد از گذشت یک هفته از ازدواجمان متوجه فریادها و خودزنی‌های شبانه و مصرف مواد مخدر توسط او شدم. از یک سو دلم برایش می‌سوزد و از سوی دیگر هیچ امنیت روانی برای برگشت به کنار او ندارم.
شناخت درست قبل از ازدواج
رئیس هیات مدیره انجمن روان‌شناسی ایران درباره چگونگی تشخیص انسان‌های بددل و شکاک قبل از ازدواج می‌گوید: قبل از هرگونه تصمیمی برای ازدواج باید خصوصیات اخلاقی افراد شناسایی شود. شیوا دولت‌آبادی می‌افزاید: در تصمیم برای ازدواج نباید عواطف بر تشکیل زندگی مشترک تاثیرگذار باشد، بلکه هر یک از ویژگی‌های افراد باید مد نظر قرار گرفته شود. به گفته او افراد باید در زمان آشنایی‌های قبل از ازدواج درباره فرد مقابل آگاهی نسبی کسب کنند. برای مثال باید بدانند که فرد مقابل بر اثر چه مسائلی مضطرب، رنجور و… می‌شود. هر یک از این مشاهده‌ها باید به شکل جدی و همراه با صداقت از سوی هر دو طرف به وجود بیاید. باید دانست که بروز بسیاری از مشکلات در زندگی مشترک به دلیل فهمیده نشدن و نبود ارتباط سازنده بروز می‌کند.رئیس هیات مدیره انجمن روان‌شناسی ایران با بیان اینکه افراد در رفتارها و گفتارها باید آستانه خشونت، توجه به دیگران، ارزیابی از روابط دیگران و… فرد مقابل را مورد بررسی قرار دهند، می‌گوید: هم اکنون بسیاری از افراد در ارتباطات شغلی کاملا موجه خود با جنس مخالف همکار هستند. باید میزان حساسیت‌های افراد شناسایی شود در غیر این صورت در آینده صدمات جبران‌ناپذیری به آنها وارد می‌شود. دولت‌آبادی تصریح می‌کند: افراد شکاک نسبت به همسر با اضطراب‌های فراوانی روبه‌رو هستند. در این شرایط رابطه‌ای که می‌تواند با گفت‌وگو، تفاهم و روشن کردن ماهیت‌ها قبل از ارتباط با دیگران حل و فصل شود با برداشت‌های نادرست به سمت سوءتفاهم پیش می‌رود. به گفته او افراد شکاک از لحاظ شخصیتی از اعتماد به نفس کافی برخوردار نیستند و از سوی دیگر شک در روابط می‌تواند مانع جدی برای رشد یک رابطه باشد. رئیس هیات مدیره انجمن روان‌شناسی ایران تاکید می‌کند: افراد شکاک نه تنها به زندگی مشترک خود آسیب می‌زنند، بلکه زندگی را برای خود سخت و تلخ می کنند. او درباره چگونگی اطلاع از شخصیت فرد مقابل قبل از ازدواج می‌گوید: مشاوره‌های قبل از ازدواج می‌تواند در این زمینه کمک‌کننده باشند، آن هم به این دلیل که از طریق دستگاه‌های سنجش و اندازه‌گیری می‌توان به نقطه‌های حساس و تفاوت‌های زندگی مشترک پی برد. در ضمن با بررسی شخصیت فرد مقابل و میزان حساسیت‌های افراد در ارتباط‌های اجتماعی فرد مقابل می‌توان به موضوع پیچیده ارتباط سالم پی برد.
روزنامه آرمان،
