چند روز پیش خبری به نقل از رئیس انجمن علمی شنوایی‌شناسی ایران توجهم را جلب کرد مبنی بر این که «احتمال آسیب جدی شنوایی کودکانی که به طور زودرس به دنیا می‌آیند در بخش مراقبت‌های اولیه نوزادان (NICU) وجود دارد.»
در واقع علت بروز چنین آسیب‌های شنوایی در این دسته از نوزادان آن است که کودکان زودرس که در واحد مراقبت‌های اولیه نوزادان (NICU) نگهداری می‌شوند غالبا در برابر نورهای شدید اتاق، چشم‌هایشان را می‌بندند، اما امکان بستن گوش‌هایشان را در مقابل صداهای بلند و آزاردهنده ندارند. این مساله با توجه به انتقال بسیار سریع نوزاد از رحم مادر به محیط بسیار شلوغ واحد مراقبت‌های اولیه نوزادان (NICU)، احتمال آسیب‌پذیری نوزادان در معرض خطر را افزایش می‌دهد.
دکتر زهرا جعفری، رئیس انجمن علمی شنوایی‌شناسی ایران در این باره می‌گوید: شواهد علمی فزاینده‌ای وجود دارد که نشان می‌دهد نویز زیاد از حد بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان، بر رشد و تکامل نوزادان اثرات منفی دارد و آنها را در معرض ناتوانی‌های شنوایی، زبانی و شناختی قرار می‌دهد.
این عصب‌شناس می‌افزاید: از سوی دیگر، نوزادان نارس نسبت به صدای زیاد، حساسیت ویژه‌ای دارند زیرا دستگاه شنوایی آنها در مراحل حساس رشد عصبی قرار دارد و آنها دیگراز طریق بافت و پوشش رحم مادر، محافظت نمی‌شوند.
آغاز شنوایی از هفته 26 بارداری
جنین طی دوران رشد در رحم مادر قادر به شنیدن صدای قلب مادر و حتی صدای خود اوست و حتی بلافاصله پس از به دنیا آمدن، مادر را از روی صدای قلبش تشخیص می‌دهد.
این دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به این که رشد دستگاه شنوایی، فرآیند دقیق و پیچیده‌ای است که در دوران بارداری شروع می‌شود، می‌گوید: تمام ساختارهای مهم گوش ازجمله حلزون شنوایی، در فاصله هفته‌های 23 تا 25 بارداری شکل می‌گیرند. بنابراین، بجز در موارد وجود ناهنجاری‌های مادرزادی، حتی نوزادانی که زودرس به دنیا می‌آیند، قبل از ورود به بخش NICU از قدرت شنیدن برخوردارند.
دکتر جعفری با تاکید بر این که جنین انسان تقریبا از هفته 26 زندگی از قدرت دریافت و واکنش به اطلاعات شنوایی برخوردار است، می‌افزاید: در هفته سی‌ام جنینی، دستگاه شنوایی به حدی از بلوغ رسیده است که می‌تواند صداهای پیچیده را تحلیل کرده و واج‌های گفتاری مختلف را از یکدیگر تشخیص دهد که احتمالا شروع رشد زبان و گفتار است. در نهایت طی هفته 35 جنینی، پردازش شنوایی در تسهیل یادگیری و حافظه به کار می‌رود. آنچه مهم است حفاظت از دستگاه شنوایی نوزاد در برابر آن دسته از محرکات صوتی است که هنوز قادر نیست از عهده پردازش آنها برآید.
حساسیت شنوایی نوزاد نارس
پیشرفت در مراقبت از نوزادان، احتمال زنده ماندن نوزادان زودرس را افزایش داده است، اما این نوزادان هنوز مستعد بروز مشکلات رشدی هستند که ممکن است در تمام طول عمر باقی بماند.
این متخصص عصب شناسی با بیان این که شواهد علمی فزاینده‌ای وجود دارد که نشان می‌دهد صدای زیاد بر رشد و تکامل نوزادان اثرات منفی دارد، می‌گوید: انتقال بسیار سریع نوزاد از رحم مادر به محیط بسیار شلوغ NICU، احتمال آسیب‌پذیری نوزادان پرخطر را افزایش می‌دهد. نوزادان نارس ممکن است هفته‌ها و حتی ماه‌ها را در NICU بگذرانند. در این مدت، آنها از شنیدن اصوات مادرانه بیولوژیک که در رحم قابل شنیدن بود، محروم می‌شوند. این صداها را باندهای فرکانس پایین صدای مادر و تحریک ریتمیک و مداوم ضربان قلب مادر تشکیل می‌دهند.
این متخصص تاکید می‌کند: زمانی که دستگاه شنوایی در دوره حساس رشد خود قرار دارد، محرومیت از این صداها می‌تواند بر تکامل نواحی شنوایی مغز و نواحی مربوط به فراگیری گفتار و زبان، تاثیرات بارزی داشته باشد. صداهای بلند، تغییرات فیزیولوژیک ناخواسته‌ای را در ضربان قلب، فشار خون، تنفس و اکسیژن‌گیری نوزاد باعث می‌شود. صدای بلند همچنین می‌تواند موجب هوشیاری زیاده از حد و تاثیرات منفی بر دستگاه‌های قلبی ـ عروقی و تنفسی شود.
بهبود تجربه شنوایی اولیه نوزاد
اولین تجربه شنوایی نوزادان نارس در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان NICU دریافت می‌شود پس تردیدی نیست که تجربه حضور طولانی‌مدت در این بخش بر روند رشد و تکامل نوزادان زودرس تاثیر دارد.
به همین دلیل دکتر جعفری تاکید می‌کند این امر موضوعی است که نباید از آن غافل شد یا دست‌کم گرفته شود. چراکه می‌توان NICU را به محیطی مساعد و غنی برای تجارب شنوایی مفید، تبدیل کرد. آنچه باید انجام شود، حفاظت نوزادان در مقابل اصوات آسیب زننده و ارائه تحریک صوتی مناسب با استفاده از صداهای شبیه اصوات قابل شنیدن در رحم مادر برای جبران نشنیدن صداهای گفتاری و صدای ضربان قلب مادر است.
بهبود محیط صوتی بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان
کارهای بسیاری وجود دارد که می‌توان برای بهبود محیط صوتی بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان انجام داد:
ـ تغییر طراحی NICU از فضای باز و بزرگ به اتاق‌های خصوصی با تاکید بر مراقبت‌های خانواده ـ محور
ـ اصلاح، جایگزینی یا تعمیر تجهیزات دستگاه‌های هشداردهنده در NICU که در حد غیرضروری، بالاست
ـ استفاده از دستگاه‌های هشداردهنده با صدای آرام
ـ آموزش اعضای NICU شامل پزشکان، پرستاران، درمانگران تنفسی و والدین درباره تاثیرات منفی نویز بر رشد کودکان
ـ مراقبت از نوزاد به شیوه کانگرویی
ـ پخش صدای مادر در محفظه نگهداری نوزاد نارس
ـ قرار دادن نوزادان در معرض موسیقی‌های باکلام، مانند لالایی‌های مادرانه
روزنامه جام جم
