اضافه وزن و چاقی از مهمترین عوامل تاثیرگذار بر شانس باروری شما هستند پس زوجینی که قصد فرزنددارشدن دارند باید از چاقی خود پیشگیری کنند
از جمله خبرهایی که شاید تا سال‌ها قبل کمتر به گوش می‌رسید، اما این روزها شایع بودن آن بر شدت نگرانی‌ها افزوده، افزایش ناباروری است. مشکلی که در حال حاضر، اغلب زوجین با آن دست به گریبان هستند و دلایل مختلفی در بروز آن نقش دارد. معضل قرن حاضر؛ چاقی، نیز بیش از پیش متخصصان را از این بابت نگران می‌کند چراکه شیوع چاقی در میان ایرانیان شدت بیشتری دارد و از این حیث توجه به آن اهمیت فراوانی دارد چون یکی از علل ناباروری است.
بسیاری از پزشکان بر این عقیده‌اند که مصرف موادغذایی آماده و فست‌فودها و همچنین غذاهای پرچرب علاوه بر تاثیرات نامطلوبی که دارد، به دنبال دریافت کالری مازاد منجر به چاقی می‌شود که می‌تواند تاثیر مستقیمی بر ناباروری داشته باشد.
در این باره با دکتر احمد اسماعیل‌زاده، متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت‌وگو کرده‌ایم.
درست است که اضافه وزن و چاقی با افزایش شیوع ناباروری همراه است؟
بله، متاسفانه ناباروری یکی از مشکلاتی است که امروزه دامن‌گیر خیلی از زوج‌ها شده و این درحالی که آنها درباره مشکل ناباروری و علل به وجود آمدن آن و همچنین شیوه‌های درمان آن اطلاعات کمی دارند. دلایل مختلفی در بروز ناباروری نقش دارد. اولین نکته‌ای که در باروری اهمیت بسزایی دارد، وزن افراد است. در گذشته به دلیل اینکه افراد کمی دچار اضافه وزن و چاقی بودند، کمتر هم خبرهایی درباره مشکل ناباروری به گوش می‌رسید اما این روزها به موازات افزایش اضافه وزن و چاقی، شیوع ناباروری زیاد شده است.
ا
ضافه وزن چطور باعث ناباروری می‌شود؟
در افرادی که دچار اضافه وزن و چاقی هستند (فرقی نمی‌کند که خانم باشد یا آقا)، اختلالات هورمونی در بدن تفاق می‌افتد که همین اختلالات می‌تواند منجر به ناباروری شود. به عنوان مثال، زنانی که دارای اضافه وزن هستند، به دلیل نشستن چربی اضافه بر گیرنده‌های انسولین در تخمدان، عملکرد این عضو از بدن به خوبی صورت نمی‌گیرد و خانم دچار سندرم پلی‌کیستیک یا تنبلی تخمدان می‌شود. به عبارت ساده‌تر وزن زیاد باعث ترشح انسولین بیشتر می‌شود که عامل موثر در نامنظم شدن تخمک‌گذاری است.
پس در صورت چاقی باید هر چه زودتر درصدد کاهش وزن بود.
بله، اگر خانمی که دچار اضافه وزن و چاقی است و قصد بارداری دارد، در وهله اول باید سعی کند وزنش در محدوده نرمال قرار بگیرد. البته این مساله را باید مدنظر داشت که هم اضافه وزن و هم کمبود وزن می‌تواند باعث ناباروری شود که در این صورت اصلاح وزن در هر یک از شرایط به باروری کمک می‌کند. در افراد کم وزن، به علت عدم وجود چربی کافی در بدن، ترشح هورمون‌های جنسی به اندازه کافی رخ نمی‌دهد و به این ترتیب، احتمال ناباروری وجود دارد.
آیا در کنار کاهش وزن، مصرف برخی از غذاها می‌تواند احتمال باروری را افزایش دهد؟
بله، از دیدگاه تغذیه‌ای افرادی که دچار ناباروری هستند علاوه بر مدیریت وزن، باید میزان دریافت آنتی‌اکسیدان‌ها را افزایش دهند. آنتی‌اکسیدان در میوه و سبزی‌ها به مقدار زیادی وجود دارد بنابراین این افراد باید به وفور در برنامه غذایی خود از این گروه غذایی استفاده کنند. میوه و سبزیجات، علاوه بر اینکه آنتی‌اکسیدان‌های خوبی دارند، حاوی اسیدفولیک است که در بهبود فرایند باروری بسیار کمک‌کننده است. ضمن اینکه به آقایان توصیه می‌کنیم انواع جوانه‌ها را در برنامه غذایی خود گنجانده و مصرف کنند.
خوردن جوانه‌ها؟!
بله، بهتر است آقایان برای بهبود حرکت اسپرم جوانه بخورند. جوانه‌ها حاوی مقادیر بسیار مطلوب ویتامین E هستند که به حرکات بهتر اسپرم در بدن کمک می‌کند و مانع از ضعف اسپرم شده و به این ترتیب به پروسه باروری کمک می‌کند. اگر زوج‌ها این موادغذایی را در برنامه غذایی خود بگنجانند و وزنشان را کنترل کنند، احتمال بارداری بیشتر خواهد بود. برخی از مطالعات هم نشان می‌دهد استفاده از روی و سلنیوم و منابع غذایی حاوی آنها، احتمال باروری را افزایش می‌دهد. منابع غذایی حاوی «روی» شامل گوشت قرمز و منابع غذایی «سلنیوم»، منابع گیاهی هستند که می‌توان در برنامه غذایی از آنها استفاده کرد.
البته در مواردی هم پزشک با توجه به وضعیت فرد ممکن است استفاده از برخی مکمل‌های تغذیه‌ای مثل ویتامین E، مکمل کوآنزیم Q یا مکمل‌های آنتی‌اکسیدانی مثل ویتامین C را توصیه کند.
آیا مصرف این مکمل‌ها حتما باید به توصیه پزشک باشد یا اینکه می‌توان آنها را از داروخانه تهیه و مصرف کرد.
به هیچ‌وجه خودسرانه اقدام به تهیه این مکمل‌ها نکنید. اگر کسی رژیم‌غذایی مناسبی حاوی همه گروه‌های غذایی داشته باشد و موادمغذی موردنیاز را با مصرف میانوعده و وعده‌های اصلی دریافت کند، نیازی به مصرف این مکمل‌ها نخواهد داشت، مگر در شرایط خاص به تشخیص پزشک. بنابراین اگر قرار باشد آنتی‌اکسیدان‌ها به صورت دارویی مصرف شوند، باید این موضوع را مدنظر داشت که مکمل‌ها مثل شمشیر دولبه عمل می‌کنند یعنی هم می‌توانند منفعت داشته باشند و هم مضر باشند. از این رو خودسرانه آنها را مصرف نکنید چراکه با عوارض همراه خواهد بود.
