بهترین و موثرترین راههای که مانع ابتلای ما به امراض قندی می شوند کدامند چه کارهایی در این زمینه لازم است انجام دهیم تا به این اختلال دچار نشویم
پزشکان دیابت یا مرض قند را که امروزه با سیری فزاینده در جهان و ایران به عنوان یکی از عمده بیماریهای غیرواگیر تهدیدکننده سلامتی افراد و جامعه شناخته شده است؛ به علت روند رشد بدون علامت آن ، روباه بیماریهاتوصیف کرده اند.
،به همین خاطر شعار امسال روز جهانی سلامت از سوی سازمان بهداشت جهانی غلبه بر بیماری دیابت تعیین شده است.
هم اینک مسئولان بهداشتی شیوع بیماری دیابت در شهرهای استان خراسان رضوی را حدود 10 درصد می دانند و این در حالی است که افزون بر نیمی از مبتلایان بخاطر علائم پنهان این عارضه از بیماری قند خون خود خبر ندارند.
دیابت نه تنها سالانه چهار میلیون نفر را در جهان به کام مرگ می کشد بلکه مبتلایان به آن عوارضی همچون قطع پا و اندامها، نارسایی کلیه، اختلالات بینایی و بیماریهای قلبی و عروقی را نیز تحمل می کنند.
* دیابت، بیماری پنهان
مسئول بیماریهای خاص دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: بیماری دیابت به علت علائم پنهان، کم علامت و بی علامت بودن به روباه بیماریها معروف شده است.
دکتر جواد رجبییان افزود: بر اساس بررسیها نیمی از مبتلایان به دیابت از بیماری خود اطلاع ندارند.
وی عوارض بیماری دیابت را شامل نارساییهای کلیوی، قلبی، چشمی و دستگاه عصبی و محیطی عنوان کرد که خطر نابینایی، نارسایی مزمن کلیه و قطع اندامها را در پی دارد.
* روند رو به رشد بیماری دیابت در جامعه
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز گفت: هم اینک پنج میلیون نفر در سطح کشور به بیماری دیابت مبتلایند که 9 درصد آنها در استان خراسان رضوی ساکن هستند.
دکتر حمیدرضا بهرامی با اشاره به روند رو به رشد ابتلا به بیماری دیابت در کشور افزود: طبق بررسیها در سال 1386 به ازا هر 20 ایرانی یک فرد مبتلا به دیابت گزارش شده بود در حالی که ابتلا به این بیماری در سال 1404 یک مبتلا به ازای هفت نفر پیش بینی شده است.
وی بیان کرد: بی اطلاعی نیمی از مبتلایان به دیابت هم اکنون مهمترین چالش مقابله و کنترل این بیماری به شمار می رود.
او اضافه وزن و چاقی، افزایش فشار خون، مصرف بی رویه مواد قندی و رژیم غذایی نامناسب، کم تحرکی و استرس را از علل رشد ابتلا به بیماری دیابت در جامعه عنوان کرد.
این پزشک متخصص با اشاره به نقش خودمراقبتی در پیشگیری و کنترل دیابت ادامه داد: کاهش فشار خون، کنترل قند خون، ورزش و تحرک کافی، کاهش مصرف قند، اصلاح رژیم غذایی و مدیریت استرس از راهکارهای کنترل بیماری دیابت است.
* بیماری دیابت قابل پیشگیری است
استادیار گروه غدد و متابولسیم دانشگاه علوم پزشکی نیز می گوید بیماری دیابت به دو نوع یک و نوع دو تقسیم می شود، افزون بر 90 درصد مبتلایان دیابت نوع دوم آن یا دیابت بالای 30 سال دارند.
دکتر زهرا مظلوم خراسانی افزود: دیابت نوع یک بیشتر در کودکان و نوجوانان مشاهده می شود و قابل پیشگیری نیست و معمولا علل ژنتیکی دارد اما دیابت نوع دو که در سنین بالا بروز می کند قابل پیشگیری است.
وی بیان کرد: فشار خون بالا، چربی و قند خون بالا، استرسهای روزمره، بی تحرکی و اضافه وزن از عواملی است که افراد را در معرض خطر ابتلا به بیماری دیابت قرار می دهد.
او با اشاره به شیوع روزافزون چاقی در جامعه و خطر ابتلا به دیابت ادامه داد: اضافه وزن که در پی بی تحرکی و رژیم غذایی نامناسب ایجاد می شود مهمترین عامل در ابتلا به بیماری دیابت است.
استادیار گروه غدد و متابولسیم دانشگاه علوم پزشکی همچنین بر لزوم اجرای برنامه غربالگری بیماری دیابت تاکید و بیان کرد: افراد بالای 45 سال برای پیشگیری از دیابت باید هر سه سال از نظر عوامل خطرساز این بیماری مورد بررسی قرار گیرند.
وی گفت: افرادی که عوامل خطر همچون چاقی، اضافه وزن، کم تحرکی، افزایش چربی خون، فشار خون و سابقه خانوادگی ابتلا به دیابت را دارند باید در سنین زیر 45 سال به لحاظ ابتلا مورد بررسی قرار گیرند.
وی افزود: استرس یکی از عوامل خطر در بروز دیابت است، تنشهایی که باعث اختلال در خواب می شوند در بروز دیابت و فشار خون نقش دارند و از سوی دیگر باعث بدتر شدن کنترل قند و فشار خون می شوند.
* کنترل وزن مهمترین راه پیشگیری از دیابت
دانشیار تغذیه دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز گفت: دیابت یکی از بیماریهایی است که نوع سبک زندگی در ایجاد آن نقش بسزایی دارد بطوری که تحقیقات نشان داده با بهبود سبک زندگی تا 80 درصد موارد می توان از ابتلا به دیابت پیشگیری کرد.
دکتر محسن نعمتی افزود: رعایت رژیم غذایی مناسب، وزن مناسب، تحرک و فعالیت بدنی باعث می شود فرد یا به دیابت مبتلا نشود و یا در سنین بالا گرفتار این بیماری شود.
وی ادامه داد: بنابراین کنترل وزن و مقابله با چاقی از سنین کودکی و در تمامی مراحل زندگی نقش مهمی در پیشگیری از بیماری دیابت دارد.
دانشیار تغذیه دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: استفاده از غذاهای چرب و شیرین نقش مهمی در اضافه وزن و چاقی دارند و فرد را در معرض خطر ابتلا به دیابت قرار می دهند.
وی با اشاره به نقش میوه و سبزیها در کنترل وزن و پیشگیری از دیابت افزود: مصرف روزانه میوه و سبزی نقش مهمی در حفظ گرسنگی کاذب دارند و این محصولات می توانند جایگزین مناسب برای مصرف کیک و شیرینی در طول روز باشند.
او ادامه داد: سبزیها حوزه وسیعی را شامل می شوند و فقط به سبزیهایی مانند ریحان و جعفری محدود نیست زیرا خیار، هویج، فلفل، شلغم و گوجه فرنگی نیز از سبزیهایی هستند که می توانند در وعده های غذایی گنجانده شوند.
* هفت کیلومتر راهپیمایی روزانه
استاد گروه تربیت بدنی دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز گفت: عضلات 40 درصد از وزن بدن را تشکیل می دهند و عمده مواد قندی نیز توسط عضلات بدن مورد استفاده قرار می گیرند.
دکتر محمدعلی سردار افزود: وقتی فرد تحرک کافی نداشته و از عضلاتش استفاده نکند اما مواد انرژی زا مصرف کند قند خون به مصرف نمی رسد در نتیجه زمینه برای ایجاد بیماری دیابت فراهم می شود.
وی ادامه داد: هر قدر از عضلات بیشتر استفاده شود قند خون نیط بیشتر به مصرف می رسد و در حقیقت فعالیت عضلانی حکم داروی انسولین را در مبتلایان به دیابت دارد.
استاد گروه تربیت بدنی دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: در حالی بیشتر افراد به دلیل زندگی ماشینی دچار کم تحرکی شده که یک فرد در سنین مختلف زندگی باید روزانه هفت کیلومتر و در حدود 10 هزار گام راه برود و یا پیاده روی کند.
وی افزود: بیشتر بیمارانی که در معرض خطر دیابت قرار دارند در روز بیشتر از پنج هزار گام پیاده روی نمی کنند در حالی که با افزایش تحرک می توان از بیماریها از جمله دیابت پیشگیری کرد.
دکتر سردار ادامه داد: فعالیت فیزیکی در کنار رژیم غذایی نقش مهمی در کنترل بیماریها دارد زیرا قند خون را کنترل و کمک می کند تا فرد به وزن مطلوب برسد.
وی گفت: بهترین زمان پیاده روی بعد از صرف وعده غذایی است و حداقل زمان فعالیت باید 30 دقیقه در روز باشد، این میزان می تواند به سه نوبت و هر نوبت 10 دقیقه تقسیم بندی شود.
* شهرنشیها 2 برابر روستائیان به دیابت مبتلا می شوند
مدیر گروه پیشگیری و مبارزه با بیماریهای دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز به خبرنگار ایرنا گفت: طبق بررسیهای انجام شده میزان ابتلا به دیابت نوع 2 یا دیابت بزرگسالان در بین جمعیت شهری خراسان رضوی حدود 10 درصد است.
دکتر محمدجعفر صادقی افزود: میزان ابتلا به دیابت در شهرهای زیر پوشش این دانشگاه در خراسان رضوی حدود دو برابر مبتلایان به این بیماری در نواحی روستایی استان است.
وی ادامه داد: ابتلا به دیابت در جمعیت روستایی زیر پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد حدود 4.5 درصد می باشد.
مدیر گروه پیشگیری و مبارزه با بیماریهای دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: برنامه غربالگری دیابت در افراد بالای 30 سال از سال 1386 در کلانشهر مشهد آغاز شده و در سالهای اخیر نیز چند شهرستان پرجمعیت خراسان رضوی به این برنامه پیوسته اند.
وی افزود: در قالب این برنامه تاکنون 420 هزار نفر از جمعیت بالای 30 سال در شهر مشهد غربالگری شده اند که 45 هزار نفر مبتلا در شناسایی و زیر پوشش قرار گرفته اند.
دکتر صادقی ادامه داد: ساکنان نواحی روستایی خراسان رضوی نیز از سال 1379 غربالگری شده و زیر پوشش مراقبتهای لازم قرار گرفته اند.
وی با اشاره به برنامه غربالگری دیابت در جمعیت حاشیه شهر مشهد از سال 1393 نیز گفت: در قالب ارائه مراقبتهای بهداشتی رایگان به ساکنان حاشیه مشهد تاکنون 100 هزار نفر جمعیت بالای 30 سال غربالگری و بیش از چهار هزار نفر مبتلا به این بیماری شناسایی شده اند.
مدیر گروه پیشگیری و مبارزه با بیماریهای دانشگاه علوم پزشکی مشهد افزود: مبتلایان به دیابت حاصل از غربالگریهای انجام شده توسط پزشک دوره دیده دیابت ویزیت می شوند و با تشکیل پرونده تحت مراقبتهای خاص قرار می گیرند.ایرنا
