برترین مخلوق خداوند انسان است. انسان نسبت به حیوانات امتیازات و برتری های بسیار زیادی دارد. یکی از مهم ترین این برتری ها ، توانایی تصمیم گیری و همچنین عقل است. حافظه و عقل را می توان از مهم ترین قدرت های انسان دانست. در این مطلب روش هایی که باعث تقویت حافظه افراد می شود را برای شما شرح خواهیم داد.
بنابراین درگیری فكری با استعداد سوال بر انگیز حافظه و یادگیری در حافظه محدود به زمان حاضر كه مادر آن زندگی می كنیم نیست بلكه بسیاری از تمدنها در گذشته منشاء و كاركرد حافظه را مدنظر داشته اند .
بیش از ۲۵۰۰ سال پیش ، یونانیان ، هنری را در باره حافظه اختراع كردند كه عموما” تحت عنوان تدابیر((یادیار)) نامیده می شود . و به معنی نقش بستن اثرات مكانها و تصاویر بر روی حافظه است .
اولین سیستم تقویت حافظه به وسیله شاعر یونانی به نام سیمونیدز ((Simonides ))در قرن پنجم و ششم قبل از میلاد پدید آمده است .
شرح واقعه چنین است كه سیمونیدز ، تالار ضیافتی را كه در آن شعر طویلی را ایراد كرده بود برای چند لحظه ترك كرد . در همین حین ، سقف تالار فرو می ریزد و در نتیجه تخریب تالار و مرگ میهمانان ، هویت آنان غیر قابل شناسایی می شود . اما پس از بازسازی تالار ، سیمونیدز توانست جایگاه دقیق هر یك از حاضرین را بیش از قرائت شعر بیاد آورد و تمامی آنها را شناسایی كند بدین ترتیب بود كه نخستین تئوری تداعی در بخاطر سپاری و اساس تمامی سیستمهای منمو تكنیك (تدابیر یادیار )پدید آمد .
افلاطون می گوید : روح دارای بستری است از موم قالب سازی شده كه منحنی ، غلظت و خلوص آن در افراد مختلف متفاوت است و همین موم نقش احساسات و اندیشه ها را می پذیرد. این نقش حك شده كه از حیث برجستگی مانند نقوش یك مهر به نظر می رسد ، همانند نشانه ای از اشیاء است كه امكان بخاطر آوردن آنها را فراهم می سازد . اگر نشانه ای ناپدید و فراموش می شود ، به این خاطر است كه به طور كامل بر روی این موم حك نشده است .
ارسطو معتقد بود:حافظه مجموعه ای از تصاویر ذهنی است كه تنهااز راه تاثیرات حسی به دست می آید . وی تنها كسی بود كه قوانین منموتكنیك را به صورت تداعی پایه ریزی كرد. سنت توماس اكیناس ، سه قانون اولیه تداعی ارسطو را احیاءكرد.
۱ قانون تشابه : خاطره مشابه با تاثیر معینی به یاد می ماند .
۲ قانون عكس یا متضاد : اگر دو یا چند تاثیر ، آنتی تز یكدیگر باشند داشتن یكی سبب یاد آوری دیگری می شود.
۳ قانون همزمانی یا همراهی : اگر دو یا چند تاثیر همزمان اتفاق بیافتند ، بروز یكی سبب یاد آوری دیگری می شود .
بنابراین براساس نظریات داده شده می توان گفت حافظه عبارت است از كنشی كه احیای تجارب گذشته را در بر می گیرد . یا یك استعداد همگانی در بخاطر سپاری رویدادها و اطلاعات و همچنین یاد آوری آنهاست پس حافظه قابلیت رشد ، تقویت و پرورش را داشته و بیش از همه به بكارگیری و تمرین نیاز دارد .حافظه شبیه عضله می باشد كه با تمرین كردن پرورش یافته و تقویت می گردد و در صورت عدم بكارگیری سست و تنبل می شود .
در این مقاله قواعدی را بیان می كنیم كه شما را در داشتن یك حافظه خوب یاری می كنند . همچنین تكنیكهای ساده و در عین حال كاملا” موثر و كاربردی را ارائه می دهیم كه پس از مطالعه و یادگیری و در صورت بكارگیری آنها شاهد تحول بسیار چشمگیری در روند بخاطر سپاری مطالب خواهید بود .
تقویت و بهبود حافظه همان یادگیری بهتر است . تقویت حافظه یعنی رعایت اصول و قوانین حاكم بر یادگیری ، اگر قوانین حاكم بر یادگیری را خوب رعایت كنیم بهتر یاد خواهیم گرفت و در نتیجه احساس می شود كه كارائی حافظه بالا رفته است پس حافظه ما تقویت شده است تقویت حافظه یا پرورش حافظه همان عوامل موثر بر یاد آوری است كه روان شناسان به عنوان روشهای پرورش حافظه پیشنهاد كرده اند . قبل از بیان روشهای موثر در بخاطر سپاری ،اصول حاكم بر یادگیری را ذكر می كنیم كه عبارتنداز :
۱ مرحله اول توجه : اولین گام در جریان هریادگیری توجه است .
۲ مرحله دوم زبان گردانی : گام دوم در یادگیری ((زبان گردانی )) مطالب مهم است . زبان گردانی عبارت است از تبدیل مطالب شنیده یا خوانده شده به زبان مشخص و معنی دار . این كار را می توان از طریق برگرداندن مطالب به زبان خودمان یا ایجاد تصویری در ذهن از مطالب مزبور انجام داد .
۳ مرحله سوم پیوند مطالب جدید با دانسته های قبلی : مرحله سوم در یادگیری كلامی بسیار مهم است . اگر به مطلبی توجه كرده و آنرا به زبان خود برگردانده باشید . بازهم بیش از چند لحظه در خاطرتان باقی نخواهند ماند. برای فراموش نكردن و بخاطر سپردن چنین مطالبی در حافظه بلند مدت ، باید از مكانیسم پیوند استفاده كرد. منظور از پیوند ایجاد ارتباط بین مطالب جدید و دانسته های قبلی است .
ویژگیهای راههای بهبود حافظه
الف : اصول استفاده از حافظه
ب : بهداشت حافظه
ج : اصول اولیه مطالعه
د : درك و یادگیری و یاد سپاری
الف اصول استفاده از حافظه :
۱ آموزش : به وسیله آموزش می توان عمل فراگیری یا بهره گیری از حافظه را كه یك فعالیت مستقیم و قابل كنترل است افزایش داد.
۲ علاقه:اگربه موضوعی علاقمند باشید بهتر آن را یاد می گیرید.موضوع مورد مطالعه و همچنین میزان علاقه ای كه خواننده نسبت به مطلب دارد ، در بخاطر سپاری آن مطلب در حافظه تاثیر زیادی دارد بخاطر سپردن موضوعات مورد علاقه در حافظه به سهولت انجام می گیرد . و همچنین به آسانی می توان آنها را بیاد آورد بنابراین علاقه در یادگیری نقش دارد . هر چه قدر حافظه قوی داشته باشیدبه خاطر سپردن مطالبی كه به آنها علاقه ای ندارید امكان پذیر نخواهد بود . فقط از راه ایجاد علاقه در خود می توانید از عهده این كار بر آیید.
۳ تمركز حواس : داشتن تمركز حواس هنگام یادگیری موجب می شود كه مطالب آموخته شده بهتر در حافظه باقی بماند . اصولا” بدون داشتن تمركز نمی توان مطلبی را به خوبی فهمید . باید هنگام مطالعه تمامی حواس خود را بر روی مطالب متمركز كنید تا بتوانید آنها را به حافظه خود بسپارید . برای ایجاد تمركز باید شرایط مطالعه را نیز رعایت كنید . در واقع با رعایت شرایط مطالعه موقعیت مناسبی را برای تمركز و یادگیری بهتر مطالب ایجاد می كنید.
۴ طبقه بندی مطالب مورد مطالعه : (ارتباط ) :یكی از اصول حاكم بر حافظه اصل ارتباط و بهم پیوستگی است یعنی ، حافظه مطالب مرتبط و به هم پیوسته را بهتر در خود جای می دهد و هر چقدر آموخته های شما بیشتر با همدیگر ارتباط داشته باشند به همان نسبت به خاطر سپاری و بیاد آوری آنها آسانتر خواهد بود. حافظه به شكل زنجیره ای عمل می كند . بنابراین مطالب باید به صورت زنجیره ای ، پیوسته و در ارتباط باهم در آیند تا كار بخاطر سپاری و از آن مهمتر، عمل بیاد آوری راحت باشد.
۵ خوب درك كردن ( درك مفاهیم ):پرفسور ((ربروت توكه )) می گوید : ((درسی كه كاملا” فهمیده شود از قبل یاد گرفته شده است .)) پس اگر مطلبی را بجای حفظ كردن بفهمید ،بهتر در حافظه ضبط و بایگانی می گردد.واصولا” اگرمتنی به خوبی درك شود ، كمتر فراموش می شود . قبل از آنكه بخواهید مطلبی را حفظ كنید ، ابتدا باید آن مطلب را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار دهید . و هنگامی كه آنرا به خوبی درك كردید بخاطر بسپارید .
۶ اعتماد به نفس : اعتماد به حافظه نخستین گام تقویت حافظه است ، باید به قوی بودن حافظه خود اعتماد داشته باشید . باید از كاربرد كلمات و جملاتی كه موجب تضعیف حافظه می شوند جدا” خودداری كنید . حتما” از گفتن جملاتی نظیر حافظه ام یاری نمی كند ، حافظه ام ضعیف شده است . خودداری كنید. چرا كه با گفتن این جملات ، به خودتان تلقین می كنید كه واقعا” حافظه تان ضعیف شده است ، در آن صورت حافظه نیز به یاری شما نمی شتابد .
نتیجه : آنچه كه در ذهن شماست نتیجه یادگیری و بخاطر سپاری صحیح است . بخاطر سپاری مهارتی قابل كسب است حافظه را می توان طوری تربیب كرد كه موثرتر انجام وظیفه كند .كسانی كه به روشهای یادگیری خود توجه بیشتر دارند و هنگام به خاطر سپردن مطلبی تمركز حواس داشته باشند و مطالب را با نظم وترتیب در حافظه ضبط كنند آن موقع به خاطر آوری مطلب در آنها آسانتر خواهد بود.
ب اصول بهداشت حافظه :
چگونه می توان یك حافظه بهتر داشت ؟یادگیری و حفظ مطالب به چند صورت امكان پذیر است ؟
چگونه می توان حافظه را به فعالیت وا داشت ؟
ذهن آدمی همچون دیگر اعضاء بدن احتیاج به مواد غذائی و مراقبت دارد . همانطور كه به وضع پوشش خود دقیق هستیم باید به بهداشت و سلامت روانی حافظه و مغز دقت كنیم . هنگام كار و فعالیتهای ذهنی ،برای سلامتی و جلوگیری از فرسودگی زودرس حافظه باید موارد بهداشتی زیر را رعایت كرد :
۱ تاثیر تغذیه مناسب بر حافظه ( اعم از اكسیژن و غذا ) : تغذیه مناسب یكی از مهمترین عوامل در افزایش كارایی حافظه است . كلسیم و منیزیم و فسفر سه عنصر اساسی و ضروری برای حافظه به شمار می آید و باید با تغذیه مناسب مانند : جوانه گندم ، لبنیات ،جگر ، بادام ، گردو ، فندق ، سبزیجات و تخم مرغ می توان مواد مورد نیاز مغز را تامین كرد . و در فعالیتهای شدید ذهنی باید از مصرف زیاد چربی ، نان ، وقند بپرهیزید و تا حد امكان از غذاهای دارای پروتئین مانند تخم مرغ ، گوشت جگر سیاه و ماهی استفاده كنید . به طور كلی در نظر داشته باشید كه پرخوری و معده سنگین فعالیت ذهنی را سست و محدود می كند .
