حجامت چه فایده هایی برای بدن ما دارد بعد از انجام آن چه مراقبت هایی باید از بدنمان به عمل بیاوریم چه توصیه هایی لازم است در نظر بگیریم
دکتر میرزایی نیز عقیده دارد اصلی‌ترین دلیل اینکه سازمان انتقال خون تا یک‌سال از کسانی که حجامت کرده‌اند خون نمی‌گیرد، وجود حجامت‌های زیرزمینی است. اینگونه حجامت‌ها آلودگی به همراه دارند، اما حجامت‌های معتبر کاملاً بهداشتی است.
طب سنتی از دیر باز در کشور ما طرفداران بسیار داشته. کم نیستند افرادی که با وجود پیشرفت‌های گوناگون در عرصه‌های مختلف درمانی، باز هم از روش‌های سنتی استفاده می‌کنند. حجامت یکی از این روشهاست. قدمت حجامت در جهان به ٣٣٠٠ سال قبل از میلاد مسیح در مقدونیه می‌رسد. پس از آن این اقدام در یونان باستان و بعد در حدود٢۶٠٠ سال قبل از میلاد مسیح در ایران و چین و سپس١۵٠٠ سال قبل در هند رواج یافت.
همچنین علاوه بر آنکه بقراط و جالینوس بر این عمل تاکید داشتند، می‌گویند که بهرام گور، پادشاه ساسانی هم چون درمان بیماری خود را منحصر در حجامت یافت، دستور داد حجامت در ایران رایج شود.
بعد از اسلام نیز در زمان پیامبر اکرم(ص) به انجام حجامت توصیه فراوانی شده است؛ به‌طوری که ملائک به پیامبر اکرم(ص) فرمودند: ای پیامبر حجامت کن و امتت را هم به حجامت سفارش کن.
گفته می‌شود حکمای بزرگ طب سنتی مانند رازی، بوعلی، جرجانی و… حجامت را به عنوان ابزار قدرتمند و محوری پیشگیری در بیماریها و درمان آنها معرفی کرده‌اند و هم اکنون این اقدام در ۴١ کشور جهان به رسمیت شناخته شده و درحال انجام و در دست مطالعه و پژوهش است.
حجامت چیست؟
قدیمی‌ها در یک جمله حجامت را اینگونه تعریف می‌کردند: بوسیله حجامت خونهای آلوده و غیر قابل استفاده (مانند روغن سوخته وسایل نقلیه) از بدن خارج می‌شود.
حجامت یک روش خون‌گیری است که به منظور پیشگیری و درمان بیماریها انجام می‌شود و این نام‌گذاری احتمالا به علت شیوه عمل آن است که ازطریق تحجیم وگشایش و انبساط موضعی عمل می‌کند. حجامت در واقع اعمال یک استرس فوری به سیستم ساکن دفاع عمومی بدن است تا آن را برعلیه کلیه عوامل درونی و بیرونی هشیار و فعال نماید.
به گفته کارشناسان بیشترین کاربرد حجامت در بُعد پیشگیری است و با مکانیسمهای مختلفی از جمله تنظیم سیستم ایمنی، تنظیم ترکیبات شیمیایی و هورمون‌های خون و تنظیم سیستم اعصاب خودکار بدن از ابتلا به انواع بیماریها پیشگیری می‌کند. علاوه بر این، حجامت کاربرد‌های درمانی نیز دارد؛ به نحوی که در درمان برخی بیماریها مانند سردردهای عصبی و میگرنی، چربی، قند و اوره خون، سنگهای کلیوی و کیسه صفرا موثر است.
حجامت انواع مختلفی دارد که محل و روش انجام آن متفاوت است، ولی آنچه که به طور معمول انجام می‌شود و افراد با آن آشنایی دارند، حجامت عام بین دو کتف است. در این روش ابتدا بوسیله لیوان مکش مخصوص، خونهای آلوده در نقطه خاصی جمع می‌شود و سپس توسط تیغ چند خراش سطحی ایجاد می‌شود. این کار درد مختصری دارد. سپس خونهای آلوده وارد لیوان شده و دور ریخته می‌شود که در مراکز معتبر لیوان و تیغ حجامت استریل و یکبار مصرف هستند.
چرا به جای حجامت خون ندهیم؟
بی‌شک اهداء خون امری خدا پسندانه، انسانی و ایثارگرانه بشمار می‌رود، چراکه با اهدای آن جان انسانهای نیازمند به خون را نجات داده‌ایم. اما عمل حجامت با خون دادن متفاوت است. دکتر ابوالقاسم میرزایی، کارشناس طب سنتی در این باره گفت: این دو مقوله کاملاً متفاوت هستند و کارکردها و فلسفه جدا از هم دارند. میزان خون و نوع خون دریافت شده در حجامت متفاوت است و توصیه می‌شود قبل از خون‌دهی حجامت شود که خون سالم‌تر اهدا شود.
وی درباره فواید حجامت افزود: این کار در بیماری‌های عضلانی و استرسی بیشتر کاربرد دارد. حجامت خشک(بدون تیغ زدن و با بادکش) نیز در بعضی از بیماریها به کار می‌رود.
همچنین محسن امینی یگانه، پزشک عمومی و کارشناس طب سنتی نیز می‌گوید: حجامت باعث پیشگیری از بیماری و شادابی می‌شود و حالت سرحالی به فرد می‌دهد و در عین حال از تجمع خون جلوگیری می‌کند.
وی در پاسخ به این سئوال که آیا به‌جای حجامت می‌توان خون داد، گفت: برخلاف حجامت، خون دهی برای بعضی از افراد موجب ضعف می‌شود؛ بنابراین بهتر است که این افراد از حجامت استفاده کنند. در مقابل این عده افرادی که با پرخونی مواجه هستند، بهتر است که خون بدهند. همچنین در خون‌دهی حدود 450 سی‌سی خون تازه با سوزن از ورید گرفته می‌شود، ولی در حجامت با ایجاد مکش بین دو کتف و ایجاد خراش در آن حدود 50 سی سی خون از مویرگ‌های پشت خارج می‌شود. آزمایشات نشان داده که ترکیبات خون وریدی با خون حجامت تفاوت بسیار دارد. در حجامت خون سیاه و غلیظ است که خارج می‌شود، خونی که دارای اوره، چربی و ترکیبات زائد بیشتری نسبت به خون تازۀ ورید است.
همچنین کارشناسان درباره برخی دیگر از فواید خاص حجامت که در اهدای خون دیده نمی‌شود، می‌گویند: حجامت سبب تنظیم و تقویت سیستم ایمنی بدن، سیستم هورمونی و سیستم عصبی می‌شود؛ از ابتلا به بیماریها پیشگیری می‌کند و حجامت، درمان‌کننده 150 نوع بیماری بوده یا در بهبود و کاهش اثرات آنها مؤثراست. بعلاوه انواع حجامت از بدو تولد تا آخر عمر برای بدن انسان مجاز و مفید و ضروری است؛در صورتی که اهدای خون برای سن 18 تا 65 سال است.
چرا بعد از حجامت نمی‌شود خون داد؟
در عین حال باید توجه داشته باشیم که بعد از حجامت تا مدتی نمی‌توان اهدای خون کرد. دکتر بشیر حاجی بیگی، سخنگوی سازمان انتقال خون درباره اینکه چرا کسانی که حجامت کرده‌اند نمی‌توانند خون بدهند، گفت: این افراد به دلیل خراش‌هایی که در بدن به دلیل حجامت ایجاد می‌شود و به دلیل فاز پنجره معاف موقت هستند. از این افراد تا یک‌سال خون گرفته نمی‌شود؛ چرا که به اصطلاح ریسک فاکتور دارند.
اما دکتر یگانه مخالف این نظر است و در این باره می‌گوید: این موضوع اشتباه است و مبنای سازمان خون خراش بر پوست است که هرگونه خراشی را احتمال به هپاتیت و یا بیماری خاصی می‌دانند. در قدیم این امکان بود اما در زمان فعلی کاملاً متفاوت است و حجامت کاملاً بهداشتی است. این سازمان انتقال خون است که باید قانون را عوض کند.
دکتر میرزایی نیز عقیده دارد اصلی‌ترین دلیل اینکه سازمان انتقال خون تا یک‌سال از کسانی که حجامت کرده‌اند خون نمی‌گیرد، وجود حجامت‌های زیرزمینی است. اینگونه حجامت‌ها آلودگی به همراه دارند، اما حجامت‌های معتبر کاملاً بهداشتی است.
مشکل کبد چرب را با حجامت حل کردم
در این میان با دو نفر از کسانی که حجامت را تجربه کرده‌اند به گفتگو نشسته ایم تا دلیل استفاده از این روش طب سنتی در میان برخی از مردم را بدانیم.
مجید رئیسی، 36 ساله لیسانس و کارمند بانک است و 4 سال است که سالی یکبار حجامت می‌کند. وی در مورد اینکه به چه دلیل حجامت کرده است به «روزان» می‌گوید: من مشکل کبد چرب داشتم و بیماری‌ام نه تنها با داروهای شیمیای درمان نشد، بلکه به عوارض دارویی هم دچار شدم اما با طب سنتی تا حدودی درمان شده بودم. در روند درمان پزشک حجامت را پیشنهاد کرد.
وی با اشاره به اینکه سرعت بهبود درمان در این روش سریع نیست افزود: استفاده از حجامت تأثیر زیادی بر درمان بیماری‌ام داشت و از پیشرفت آن جلوگیری کرد. بعد از حجامت هم دچار مشکلی نشدم و خون ناشی از حجامت هم خیلی سریع قطع شد.
رئیسی اهدای خون را عملی خدا پسندانه می‌داند اما تاکید دارد که برای درمان بیماری، حجامت بهتر است؛ حتی من با حجامت دچار مشکل کم‌خونی نشدم و احساس بسیار خوبی بعد از حجامت‌دارم.
وی درباره شناسایی مراکز بهداشتی حجامت نیز گفت: از طریق آشنایانی که قبلاً مراجعه کرده بودند مراکز حجامت را شناختم و توجه کردم که پزشک کلینیک طب سنتی که حجامت انجام می‌داد، شماره نظام پزشکی داشته باشد.
دو سال است حجامت می‌کنم
همچنین خانم یلدا نوروزی، 39 ساله دیپلمه و معلم که دو سال است چند نوبت حجامت کرده است درباره دلیل مراجعه خود به مرکز حجامت به خبرنگار ما گفت: مشکل کبد داشتم و از طریق اقوام و دوستانم برای معالجه آن با طب سنتی آشنا شدم و به پیشنهاد پزشک طب سنتی حجامت کردم که به‌طور کامل مشکل بیماری‌ام حل شد و حجامت برای بیماری من صد در صد جواب داد.
وی با اشاره به اینکه آیا بعد از حجامت با مشکل خاصی مواجه نشده است افزود: نه هیچ مشکل نداشتم و روند بهبودی خوبی را سپری کردم.
نوروزی با بیان اینکه حجامت را بهتر از خون دادن می‌داند، تصریح کرد: حجامت موجب بهبود بیماریها می‌شود و آرامش خوبی بعد از حجامت ایجاد می‌شود.
وی درباره اینکه چطور مراکز بهداشتی حجامت را شناسایی می‌کند می‌افزاید: از سابقه افرادی که مراجعه کرده بودند استفاده کردم و از آنها آدرس مرکز طب سنتی را گرفتم که کلینیکی تایید شده بود.
میزان استقبال پزشکان از حجامت
اگرچه بسیاری از پزشکان مخالفتی با حجامت ندارند اما برخی از پزشکان نیز با انجام آن مخالفند و آن را روشی علمی نمی‌شناسند و بر این باورند که هیچ پزشکی از ابتدا تا انتهای دوران تحصیل در دانشگاه، چه در دوره عمومی و چه در دوره تخصصی، حتی یک ساعت از یک واحد درسی درباره حجامت را نگذرانده است.
با این حال ابوالقاسم میرزایی، کارشناس طب سنتی درباره میزان استقبال پزشکان از حجامت گفت: اگر استقبال کم است از ناآگاهی ما است و اگر به دنبال این بحث برویم، به اطلاعات جامع و مفیدی دست پیدا خواهیم کرد. پزشکان منطقی و افرادی که به دنبال این موضوع رفته‌اند، از آن استقبال کرده‌اند.
وی در پاسخ به این سئوال که آیا با وجود پیشرفت‌های علمی و پزشکی می‌توان از حجامت به‌عنوان یک‌راه درمان نام برد؟ افزود: بله در کنار پیشگیری به‌عنوان یک طب مکمل نوعی درمان است. میرزایی تاکید کرد که اصل حجامت بر پایه پیشگیری است و برای همه توصیه می‌شود.
از سوی دیگر محسن امینی یگانه، پزشک عمومی و کارشناس طب سنتی درباره میزان استقبال پزشکان از حجامت گفت: پزشکانی که مطالعه کرده و دوره طب سنتی را دیده‌اند، اجازه اظهارنظر در این رابطه را دارند. ابتدا باید در رابطه با موضوعی دانش داشته باشیم و بعد مخالفت کنیم. زمانی که مطالعه شود، به فواید حجامت پی خواهیم برد.
وی درباره اینکه باوجود پیشرفت‌های علمی و پزشکی می‌توان از حجامت به‌عنوان یک‌راه درمان نام برد، افزود: حجامت پیشگیری، درمان مکمل و درمان به‌تنهایی برای افراد و بیماری‌های خاص است و در هر موضوع متفاوت است. همان‌طور که برای همه مسکن تجویز کردن مناسب نیست برای تمامی افراد حجامت تجویز کردن هم مناسب نیست.
امینی یگانه حجامت را در حد بیماری و فرد متفاوت دانست و تصریح کرد: باید طبع و مزاج بیمار را شناسایی کنیم تا به پیشنهادی مطلوب برسیم.
چه کسانی نباید حجامت کنند
اما علی‌رغم فواید حجامت هستند کسانی که باید از این اقدام پرهیز کنند. دکتر یگانه در این باره توضیح داد: برای افرادی که کم‌خونی شدید، ناتوانی‌های جسمی، بیماری‌های خاص دارند و بعضی از مزاج‌های خاص، حاملگی‌های زیر 4 ماه و… حجامت توصیه نمی‌شود.
دکتر ابولقاسم میرزایی درباره اینکه چه کسانی نباید حجامت کنند گفت: حجامت در مزاج‌های گرم و تر بیشتر توصیه می‌شود. به آقایان نیز نسبت به خانم‌ها بیشتر توصیه می‌شود. هرچه سبک غذایی ناسالم‌تر و غذاهای غیر مرغوب‌تر استفاده کنیم، نیازمان به پیشگیری و حجامت بیشتر است.
چه زمانی باید حجامت کرد
زمان حجامت نیز در طب سنتی اهمیت دارد. کارشناسان این رشته معتقدند که بهترین زمان جهت انجام حجامت از نظر ماه قمری محدوده زمانی روزهای هفدهم تا بیست و هفتم هر ماه است، همچنین حجامت در اواخر اسفند ماه نیز توصیه شده می‌شود. این گروه می‌گویند: همچنین بهترین زمان حجامت از نظر فصل، فصل بهار و بعد پاییز است.
روزنامه روزان
