استرس در تمام افراد وجود دارد فقط سطوح آن متفاوت است. برخی از افراد با کوچکترین اتفاقی سریعا استرس می گیرند و برخی نیز در هنگام بروز مشکلات بر استرس خود غلبه می کنند. به طور معمول زنان نسبت به مردان استرس بیشتری دارند و این موضوع مربوط به فیزیولوژی بدنی و هورمون های آنهاست.
پاسخ متفاوت زنان و مردان به استرس
<كنترل استرس به جنسیت آدم ها بستگی دارد و در زن و مرد كاملا متفاوت است.> این نظر متخصصان علم روان شناسی است. آنها مدارك و شواهدی برای این مسئله عنوان می كنند كه دانستن آنها خالی از لطف نیست.
خانمی كه به تازگی ازدواج كرده و معلم كلاس اول است و هر روز مجبور است كلاسی پراز بچه های ۶ تا ۷ ساله را كنترل كند، توصیف جالبی از استرس دارد. او می گوید: <وقتی خسته و كوفته به منزل می رسم و با كوهی از كارها در خانه روبه رو می شوم، دلم می خواهد گریه كنم و سر به بیابان بگذارم. بعد شروع می كنم به حرف زدن و حرف زدن! آنقدر حرف می زنم و غرغر می كنم تا بالاخره بعد از نیم ساعت احساس راحتی به من دست می دهد. بله من فقط با حرف زدن بهتر می شوم.> در عوض آقایی كه پدر یك دختر ۵ ساله است و همسرش هم مجددا باردار شده وقتی با كلی كار و گرفتاری با دخترش سروكله می زند، در آخر می گوید: <من اصلا در مورد این همه گرفتاری حرفی نمی زنم. بهتر است بگذاریم زمان بگذرد و همه چیز خودش به وضع عادی برگردد.>
كار، كار هورمون هاست
یكی از مهم ترین دلایل تفاوت پاسخ زن و مرد نسبت به استرس، وجود هورمون هاست. سه هورمون كورتیزول، اپی نفرین و اكسی توسین در این مورد نقش اساسی دارند. وقتی فردی با استرس روبه رو می شود، دو هورمون كورتیزول و اپی نفرین با هم باعث افزایش فشار خون و سطح قند خون می شوند. در ابتدا متخصصان به این نتیجه رسیدند كه مقدار ترشح هورمون كورتیزول در شرایط استرس زا در خانم ها بیشتر است و شاید به این دلیل است كه خانم ها در این حالت عاطفی تر و حساس تر برخورد می كنند اما در ادامه متوجه شدند مقدار ترشح این هورمون در زن و مرد یكسان است و اصل تفاوت در هورمون اكسی توسین است.
در خانم ها با افزایش ترشح كورتیزول و اپی نفرین در شرایط استرس زا، اكسی توسین هم وارد صحنه می شود. این هورمون از مغز ترشح شده و تولید دو هورمون قبلی را سركوب می كند تا فرد از نظر عاطفی وضعیت آرامتری پیدا كند. مقدار ترشح این هورمون در مردها بسیار كم است و این مسئله در پاسخآنها به استرس تاثیر می گذارد.
استرس و زنان سیاستمدار
یك نظریه جالب به نام جنگ و گریز وجود دارد كه می گوید آدم ها وقتی دچار استرس می شوند یا می ایستند و مبارزه می كنند و یا باروبنه را جمع كرده و فرار را بر قرار ترجیح می دهند. در یك مطالعه روان شناختی مشخص شده خانم ها از این دو روش استفاده نمی كنند و به جای آن راه سازش و دوستی را انتخاب می كنند، یعنی سعی می كنند آدم های دورو اطراف را نگه دارند و به وسیله ارتباط با دیگران مشكل را حل كنند. در سازش، فرد سعی می كند با تطبیق خودش با محیط، امنیت ایجاد كرده و استرس را كم رنگ تر كند و در دوستی، فرد شبكه اجتماعی را خلق كرده و آن را حفظ می كند تا در چنین شرایطی از او حمایت كند. در مطالعه ای كه ذكر شد علت انتخاب این راهكار در زنان وجود هورمون های جنسی زنانه واكسی توسین ذكر شده است. در حالی كه مردها از همان نظریه اول استفاده می كنند.
تقاضا در مقابل انرژی
اعتمادبه نفس آقایان در سایه كفایت و كارآیی آنها بدست می آید در حالی كه این موضوع در خانم ها به ارتباطات بستگی دارد، در نتیجه اگر از آدم ها تقاضای زیاد از حد داشته باشیم، نحوه پاسخ آقایان و خانم ها به این موضوع متفاوت است. خانم ها بیشتر مایلند از خیر نیازهای خود به نفع دیگران بگذرند و خود را در ارتباطات مختلف قربانی كنند. در حالی كه آقایان در چالش ها و رقابت ها شركت می كنند و نیازشان را به سادگی فراموش نمی كنند. در اصل در تقاضای كار و فعالیت زیاد، این آقایان هستند كه پرانرژی به رقابت می پردازند تا با رسیدن به هدفشان، خود و سایرین را خوشحال كنند. اما خانم ها سعی دارند با تلاش خود رضایت دیگران را جلب كرده و انرژی زیادی برای رفع نیاز دیگران صرف می كنند.
من حرف می زنم، تو عمل كن
خانم ها دوست دارند در این شرایط با كسی حرف بزنند و حالت های عاطفی شان را نشان دهند و داستان را برای كسی تعریف كنند. در حالی كه مردها سعی می كنند با آرامش و در خلوت خود، تنش را برطرف كنند و برای رفع آن بیشتر عمل می كنند تا اینكه حرف بزنند.
توصیه های زنانه
یك سیستم حمایتی قوی از روابط اجتماعی داشته باشید كه مثل جعبه كمك های اولیه در شرایط استرس به دادتان برسد.
مطمئن شوید كه سیستم حمایتی شما به دردتان می خورد. اگر این سیستم از بستگان یا دوستانتان یا همكارانتان تشكیل شده فرقی ندارد بلكه مهم این است كه آنها بتوانند در شرایط پرتنش به شما كمك كنند. این آدم ها نباید خودشان در این شرایط وحشت زده شوند، افسرده باشند و یا با بدبینی اوضاع را بدتر كنند.
دوستی داشته باشید كه رازدار شما باشد. این فرد باید به شما احترام گذاشته و شنونده خوبی باشد.
ماجرا را حتما تعریف كنید. اگر حس می كنید اینكار حالتان را بهتر می كند ، حتما آن را انجام دهید اما در انتخاب شنونده دقت كنید. او باید خیر خواه شما بوده، قصد اذیت و آزار نداشته باشد و با وسواس فكری اوضاع را بدتر نكند.
وقتی استرس دارید از گفتن كلمه <نه> نترسید. خیلی از خانم ها تمام وجودشان را وقف خانواده و اطرافیان می كنند و خودشان را نادیده می گیرند. بهتر است همیشه خودتان را در نظر داشته باشید و سعی نكنید با انجام وظایف سنگین به خودتان استرس وارد كنید.
به مسائل ساده زندگی <آری> بگویید. سعی كنید با تجدید قوا خودتان را برای فراز و نشیب زندگی آماده كنید. ورزش، پیاده روی، موسیقی، مطالعه و… از راهكارهای ساده ای هستند كه در مقابله با تنش به شما كمك می كنند.
توصیه های مردانه
ورزش كنید. معمولا بیشتر مردها با اینكار از شر فشار و تنش راحت می شوند.
دوستان را فراموش نكنید. ورزش های گروهی، صرف ناهار با یك دوست و … به رفع استرس كمك می كند.
خلوتتان را بهم نزنید. چون شما در تنهایی برای رفع استرس فكر می كنید، بهتر است این خلوت را بهم نزنید.
شما هم به جعبه كمك های اولیه احتیاج دارید. فكر نكنید فقط خانم ها باید سیستم حمایتی داشته باشند. شما هم برای اینكار اقدام كنید. باید بدانید چه مسائلی در كنترل شماست و چه مسائلی از كنترل تان خارج است. در شرایط استرس یكی از این دو مورد مطرح است: موضوع طوری است كه نمی توانید از آن فرار كنید و یا در مورد آن كاری انجام دهید یا موضوع طوری است كه قادرید با یك راهكار مناسب شرایط را بر وفق مرادتان كنید. در این مورد به توان، مهارت ها و زمان بیشتر توجه كنید.
موسیقی، درمان خوبی است. یك موسیقی مورد علاقه، آرامش خاصی در شما ایجاد می كند.
مشغولیت تازه ای پیدا كنید. زندگی خیلی از آدم ها یكنواخت شده است. بهتر است هر چند وقت یكبار سرگرمی تازه ای را انتخاب كنید. مواظب خودتان باشید. وجود شما باید همیشه در اولویت باشد. فردی كه برای سلامت روح و جسم خود سرمایه گذاری نمی كند، سقوط او به دره پرماجرای استرس حتمی است.
