چگونه تصمیم گیری های مهم را بررسی کنیم

نتایج حاصل از تحقیقات اخیر روانشناسان دانشگاه آمستردام نشان می دهد فرآیند تصمیم گیری در موارد مهمی همچون خرید یك خانه، بسیار پیچیده است و برای انجام هر چه دقیق تر این فرآیند در مغز، بهتر است ناخودآگاه خویش را با گزینه های پیش رو تنها بگذارید تا به دور از حاشیه های جانبی و اغلب تشویش آور، بهترین انتخاب را پیش روی شما نمایان سازد.

دانشمندان هلندی بر این باورند كه مغز خودآگاه انسان برای تصمیم گیری در موارد كم اهمیت تری همچون انتخاب شامپو یا دیگر كالاهای مصرفی برای خرید، به خوبی عمل می كند، اما برای یافتن بهترین گزینه در موارد پیچیده تر باید از ناخودآگاه كمك گرفت.

بر پایه این گزارش، بخش خودآگاه ذهن قادر به تمركز بر روی حجم محدودی از اطلاعات و دیتای دریافتی است و این حجم محدود در برخی موارد برای بهترین انتخاب، كفایت نمی كند و از این رو، باید از دیگر ظرفیت های گسترده مغزی نیز بهره گرفت.

پازل ذهن

روانشناسان دانشگاه آمستردام در تحقیقات اخیر خود، داوطلبان را به دو گروه تقسیم كردند و برای آنها سلسله آزمایش هایی ترتیب دادند تا بتوانند نظریه «تأمل بدون دقت و توجه» را به طور دقیق مورد بررسی قرار دهند.

به یك گروه از آزمایش شوندگان چهار دقیقه فرصت داده شد تا اتومبیل مطلوب و مناسب خود را از فهرست حاوی چهار ویژگی مختلف اتومبیل های پیشنهادی همچون میزان مصرف سوخت برگزینند.همچنین به گروه دیگر، یك سری پازل داده شد تا بخش خودآگاه ذهن آنان را پیش از تصمیم گیری، به شدت درگیر خود سازد و آنها به هنگام انتخاب اتومبیل، بیشتر بر ناخودآگاه خویش تكیه كنند.

نتایج این مرحله از آزمایش ها چنین بود كه تفكر خودآگاه در ۵۵ درصد موارد و تفكر ناخودآگاه در ۴۰ درصد موارد، بهترین گزینه را انتخاب كرد.اما هنگامی كه این آزمایش به طور پیچیده تری طراحی و اجرا شد، نتیجه دیگری به همراه داشت؛ به طوری كه داوطلبان به هنگام انتخاب بهترین گزینه بر اساس ۱۲ ویژگی ذكر شده در فهرست، عملكرد معكوسی به نمایش گذاشتند.

به گزارش نشریه «ساینس»، آزمایش شوندگان در این مرحله با استفاده از ذهن خودآگاه خود فقط در ۲۳ درصد موارد موفق به انتخاب بهترین اتومبیل شدند، اما بهره گیری از ناخودآگاه آنان برای یافتن بهترین گزینه، نزدیك به ۶۰ درصد با موفقیت همراه بود.

همچنین دانشمندان در بررسی های دیگری، به تحقیق درباره شیوه انتخاب قطعی برای خرید برخی كالاها از لوازم آشپزخانه گرفته تا وسایل بزرگ و مهم منزل پرداختند و نتایج به دست آمده، تأییدی بر دستاوردهای پیشین در زمینه مكانیسم تصمیم گیری در مغز انسان بود.

به این ترتیب، محققان هلندی دریافتند كه خریداران برای انتخاب نهایی وسایل و لوازم كم اهمیت تر، از تفكر خودآگاه بهره می گیرند و این عمل را در زمانی كوتاه انجام می دهند، اما برای موارد مهم تر، اغلب به زمان بیشتری نیاز دارند و بر اندیشه ناخودآگاه مغز خویش تكیه می كنند.

ناخودآگاه فراموش شده

به گفته پژوهشگران، نوشته های علمی در طول چند قرن اخیر، همواره بر اهمیت نقش اندیشه و ذهن خودآگاه بشر در فرآیند تصمیم گیری تأكید داشته، اما از اهمیت بسیار زیاد بخش ناخودآگاه در چنین فرآیندی غافل مانده است.

نتایج حاصل از پژوهش های انجام شده در دانشگاه آمستردام به روشنی نشان می دهد كه انسان ها با بهره گیری از ناخودآگاه ذهن خویش نیز قادر به تفكر و اندیشیدن هستند و به هنگام فرا رسیدن دو راهی های بزرگ زندگی و یا به طور كلی برای اتخاذ تصمیم های پیچیده، تفكرات بخش ناخودآگاه بر رقیب خودآگاه خودچیرگی می یابد و از اهمیت بیشتری برخوردار می شود.

دانشمندان هلندی در ارتباط با محدودیت های تفكر خودآگاه بشر، تأكید می كنند كه مغز فقط می تواند بر روی موارد معدودی به طور همزمان متمركز شود و در این میان، احتمال زیادی وجود دارد كه با درگیر شدن در موارد بیهوده و كم اهمیت، از جنبه های مهم و شایان توجه بازماند و در نتیجه، محصول نهایی كه همان تصمیم اتخاذ شده است، از بهترین گزینه ممكن فاصله خواهد گرفت.

دكتر «اپ دیكسترهویس» كه سرپرستی تیم تحقیقاتی یاد شده را در دانشگاه آمستردام به عهده داشته، معتقد است كه برای اتخاذ بهترین تصمیم ها در زندگی، ابتدا باید تمام اطلاعات و دیتای مورد نیاز برای آن تصمیم گیری را گردآوری و بر اساس آن به یافتن بهترین راه یا گزینه اقدام كرد.

وی تصریح می كند: ذهن خودآگاه برای تصمیم گیری های كوچك، این عمل را به بهترین شیوه انجام می دهد، اما در مورد تصمیم های پیچیده كه حجم اطلاعات پایه مرتبط با آن بسیار زیاد است، ذهن ناخودآگاه بهترین كارآیی را دارد و برای این منظور بهتر است با گردآوری اطلاعات اولیه، به بخش ناخودآگاه مغز خود در حالت خواب اجازه دهید تا این دیتا را طبقه بندی و مرتب و بر اساس آن، بهترین تصمیم را به شما القا كند.